در چه صورت حضانت فرزند از مادر سلب می‌شود؟

سلب حضانت فرزند از مادر: به همراه طلاق والدین و یا مرگ یکی از آنها. موضوع حضانت فرزند به مسئله بسیار مهمی تبدیل می‌گردد؛ زیرا فرزندان نیاز به مراقبت و حمایت جسمانی و عاطفی دارند.

از این رو قانون‌گذار هم در جهت حمایت از کودکان و مصلحت ایشان. ضوابطی را در مورد حضانت فرزند پیش از طلاق، حضانت فرزند پس از طلاق و همچنین حضانت فرزند پس از مرگ والدین تعیین کرده است.

گاها یکی از والدینی که حضانت با وی می‌باشد. دارای شرایط حضانت فرزند لازم و مناسبی نبوده و زندگی با وی برای کودک آسیب رسان خواهد بود.

در این خصوص، قانون‌گذار نهاد حقوقی سلب حضانت را در نظر گرفته است که قوانین مختص خود را در پی دارد. قانون مدنی، موارد و شرایط سلب حضانت کودک از پدر و مادر را پیش‌بینی نموده است. و اینگونه نمی‌باشد که به خاطر نیاز ضروری کودک به مادر امکان سلب حضانت از وی وجود ندشته باشد.

از این حیث، حامد امیری وکیل حضانت در اصفهان قصد دارد در این مقاله، در مورد حضانت مادر در قانون مدنی صحبت کند.

سپس به بررسی شرایط سلب حضانت فرزند از مادر و پس گرفتن. فرزند از وی بپردازد و نحوه طرح دعوای سلب حضانت به دلیل عدم صلاحیت مادر را توضیح دهد. اگر شما هم در این خصوص سوالاتی دارید پیشنهاد می‌کنیم مطالعه این مطلب را از دست ندهید.

شرایط گرفتن حضانت فرزند توسط مادر

قانون مدنی، حضانت فرزند دختر و نیز حضانت فرزند پسر تا سن هفت سالگی اولویت را به مادر داده است. به طور کلی، قانون مدنی به این خاطر که کودک در این سن به عاطفه مادر و مهر و محبت از ناحیه وی نیاز دارد. و اغلب نیازهایش در این سن از طریق مادر تامین می‌گردد، حضانت فرزند تا هفت سالگی مادر را در اولویت قرار داده است.
ماده 1169 قانون مدنی، در این مورد، بیان داشته است:

«برای حضانت و نگهداری طفلی که ابوین او جدا از یکدیگر زندگی می‌کنند، مادر تا سن هفت سالگی، اولویت دارد و پس از آن، با پدر است.»

ماده 1169 قانون مدنی

به موجب این ماده، به این خاطر که در ابتدای ماده کلمه اولویت استفاده شده است. می‌توان چنین گفت که اینگونه نیست که نتوان در این رده سنی حضانت را به جز مادر به فرد دیگری داد. بلکه در صورت فاقد صلاحیت بودن مادر و یا وجود شرایط سلب حضانت فرزندان از مادر و پس گرفتن فرزند. می‌توان جدای از اینکه فرزندان کمتر از 7 سال سن دارند، حضانت را به پدر یا دیگر اقربای کودک واگذار نمود.

سلب حضانت از دارنده آن

علی‌رغم آنکه حضانت کودک در صورت تغییر محل زندگی امکان دارد. از دارنده آن سلب گردد، در ماده 1173 قانون مدنی که در سال 1376 اصلاح گردیده است. در مورد سلب حضانت از شخصی که حضانت را بر ذمه وی می‌باشد اینگونه است:

«هرگاه در اثر عدم مواظبت یا انحطاط اخلاقی پدر یا مادری که طفل تحت حضانت اوست صحت جسمانی و یا تربیت اخلاقی طفل در معرض خطر باشد، محکمه می‌تواند به تقاضای اقربای طفل یا به تقاضای قیم او یا به تقاضای رئیس حوزه قضایی هر تصمیمی را که برای حضانت طفل مقتضی بداند، اتخاذ کند.»

ماده 1173 قانون مدنی

بر اساس این ماده، قاضی دادگاه حق دارد در شرایط ذکر. حضانت کودک را از پدر یا مادری که حضانت را بر ذمه دارد سلب کند.

مصادیق سلب حضانت از والدین

در بخش‌های قبل در خصوص مفهوم کلی سلب حضانت از والدین توضیح شد. با این حال پاسخ به این سوال ضروری می‌باشد. که در چه مواردی و به چه علل و جهاتی امکان سلب حضانت فرزند از پدر یا مادر وجود دارد؟

در جواب این سوال قانون مدنی، بعضی از مصادیق عدم مراقبت و انحطاط اخلاقی والدین را بیان کرده است. از این رو، چنانچه یک یا چند مورد از مصادیق ذکر وجود داشته باشد. در قانون قاضی حق دارد به صدور حکم سلب حضانت از دارنده آن اقدام نماید. مصادیق عدم مراقبت و انحطاط اخلاقی والدین بر اساس ماده 1173 شامل موارد زیر می‌باشد:

1) اعتیاد مضر به الکل و مواد مخدر و قمار.
2) سرشناسی به فساد اخلاق و فحشا.
3) ابتلاء به امراض روانی با تشخیص پزشک قانونی.
4) سوء استفاده از کودک و یا اجبار وی به ورود در مشاغل ضد اخلاقی نظیر فساد و فحشاء، تکدی گری و قاچاق.
5) تکرار ضرب و جرح خارج از حد معمول.

نکته قابل توجه در مورد این ماده این می‌باشد که مصادیق عدم نگهداری و زوال اخلاقی مذکور در این ماده حصری نمی‌باشند؛ بلکه قانون‌گذار به طور مثال مواردی را ذکر نموده است.

بنابراین امکان دارد که دادگاه موارد دیگری را هم مشمول این حکم در نظر بگیرد. و بر اساس آن حکم به سلب حضانت از دارند آن صادر کند که معیار آن به خطر افتادن مصالح کودک باشد.

در حقیقت، اینکه چه مواردی از مصادیق عدم نگهداری و یا زوال اخلاقی به حساب می‌آیند با دادگاه است. همچنین، این دادگاه است که تعیین می‌نماید رفتار یا شرایطی را می‌توان یکی از علل عدم نگهداری یا زوال اخلاقی دانست یا خیر.

شرایط سلب حضانت فرزند از مادر

در مطالب گذشته، در مورد حضانت مادر صحبت کردیم و بیان شد. که به منظور حضانت فرزند تا سن هفت سالگی در اولویت قرار مادر، به خاطر ضرورت رعایت مصلحت کودک است.

همچنین، بیان شد، در صورت فاقد صلاحیت بودن مادر و با وجود شرایط سلب حضانت فرزند از مادر، می‌توان. گرفتن فرزند اقدام کرد. و حضانت فرزند را به پدر یا فرد دیگری واگذار نمود.

بنابراین، در این بخش تصمیم داریم، در خصوص شرایط سلب حضانت فرزند از مادر که در مواد 1170، 1173 قانون مدنی و 41 قانون حمایت از خانواده به آن اشاره گردیده است، صحبت کنیم که به شرح زیر است:

ابتلا به جنون یا دیوانگی: از جمله شرایط سلب حضانت از مادر فرزند از وی، این می‌باشد. که مادر قوای عقلانی خویش را از دست داد و به جنون و دیوانگی مبتلا گردد.

ازدواج با فردی دیگر: یکی دیگر از موارد و شرایط سلب حضانت از مادر، این می‌باشد که وی بعد از جدایی و طلاق، با فرد دیگری وارد نکاح شود.

عدم مراقبت از کودک: اگر مادر، به خوبی از کودک نگهداری نکند. و سلامت جسمانی و روانی کودک را به خطر اندازد. این مسئله می‌تواند. از موارد و شرایط سلب حضانت از مادر و کودک از وی باشد.

زوال اخلاقی: اگر که مادر سرگرم مسائل غیر اخلاقی باشد، این مسئله می‌تواند از موارد عدم صلاحیت مادر و شرایط سلب حضانت از وی باشد.

لازم به ذکر است که شرایط سلب حضانت کودک از مادر و موارد فاقد صلاحیت بودن وی انحصاری نمی‌باشند، بلکه تحت هر شرایطی که مصلحت فرزند را به خطر اندازد، امکان سلب حضانت از دارنده آن وجود خواهد داشت.

طرح شکایت سلب حضانت در دادگاه

به منظور سلب حضانت از مادر، ابتدا می‌بایست دعوای سلب حضانت از مادر را در دادگاه مطرح نمود. به این منظور، باید به دادگاه، دادخواست سلب حضانت از مادر را تسلیم کرد. بهتر است قبل از ارائه دادخواست سلب حضانت حتما با وکیل خانواده در اصفهان یا هر شهر دیگری مشورت نمایید.

ثبت دادخواست سلب حضانت از مادر

تسلیم دادخواست سلب حضانت از مادر به دادگاه، با رجوع به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و ثبت دادخواست سلب حضانت، امکان‌پذیر می‌باشد.

لازم به ذکر است، هر شخصی که مدعی وجود یکی از دلایل سلب حضانت است، می‌بایست شرح موارد فاقد صلاحیت بودن و دلایل اثبات خویش را در دادخواست ذکر نماید و بتواند آن ادله را به دادگاه تسلیم کند.

کلام آخر

همانطور که، در حضانت فرزندان، جدای از جنسیت آنها تا سن 7 سالگی مادر در اولویت است. و بعد از آن هم کماکان از حق ملاقات برخوردار خواهد بود.

در مواردی، به دلیل فاقد صلاحیت بودن مادر، شکایت سلب حضانت مهلت کودک مطرح می‌گردد. شرایط سلب حضانت فرزند از مادر، ازدواج مجدد او، جنون یا هر مسئله دیگری خواهد بود که مصلحت کودک را به خطر بیاندازد.

سوالات متداول حضانت فرزند