قرارداد جعاله چیست ؟

بسیار پیش آمده است که بر روی یک دیوار و یا حتی در فضای مجازی آگهی دیده ایم مبنی بر این که حیوان و یا یک شئی گم شده است و صاحب آن به وسیله ی این آگهی خواستار این است که مال گمشده اش پیدا شود و برای یابنده نیز پاداشی در نظر می گیرد.

متن این آگهی بدین صورت است که چنانچه کسی مال یا حیوان گمشده ی من را بیابد و تحویل دهد مبلغی به عنوان پاداش و یا مژدگانی دریافت خواهد کرد. در عالم این حقوق به این امر قرارداد جعاله گفته می شود.

جعاله چیست ؟

جعاله در لغت معنی دست مزدی می دهد که به منظور انجام دادن کاری تعیین می ‌شود و در اصطلاح حقوقی نیز، به قراردادی گفته می شود که در برابر انجام دادن عملی منفعتی بدست می آورد.

اما مهم ترین نکته در قرارداد جعاله این است که ضرورتی ندارد که در آن کارمزد و یا همان پاداش مشخص و معلوم باشد. در حقیقت جعاله یک نوع سفارش انجام یک کار است و در ماده ۵۶۱ قانون مدنی نیز چنین تعریف شده است:

« جعاله عبارت است از التزام شخصی به ادای اجرت معلوم در مقابل عملی اعم از این که طرف، معین باشد یا غیرمعین.»

مستفاد از قانون مدنی، جعاله یک عقد جایز است به این معنا که تا وقتی که عمل مورد نظر انجام نشده است، هر یک از طرفین می توانند از این عقد رجوع کنند ولی در صورتی که جاعل یا همان فردی که تقاضای انجام کاری را دارد از عقد جعاله رجوع کند در حین انجام ان کار، ملزم است که اجرت المثل عمل شخص عامل را بپردازد.

مزیت این عقد این است که در قرارداد جعاله ضرورتی ندارد که کار مد نظر به صورت تفصیلی معلوم باشد و می تواند به صورت مجهول نیز قرار داده شود.
البته باید این را ذکر کنیم که آن کاری که بر اساس قرارداد جعاله ، تقاضا می شود، واجب است مشروع و عقلایی باشد، و چنانچه کسی، به منظور انجام دادن جرمی و یا کاری که برخلاف نظم عمومی است، التزام به دادن اجرتی پیدا کند، آن قرارداد جعاله باطل است.

ارکان جعاله

به دلیل آن که نام قرارداد جعاله و احکام آن در قانون مدنی آمده است از عقود معین به حساب می آید. به موجب این قرارداد جاعل خود را مکلف می کند اگر شخصی کار معینی را برای او انجام دهد، استحقاق دریافت پاداش یا دستمزد دارد.
مثلا شخصی حیوان خود را گم می کند، و به منظور پیدا شدن آن، آگهی مبنی بر این که هر کس حیوان گمشده او را بیابد، مبلغی مشخص دریافت می ‌کند، انتشار می دهد.

عقد جعاله متشکل از سه رکن اصلی یعنی جاعل، عامل و جُعل است:

جاعل: آن کسی است که تقاضای انجام کاری را دارد.
جُعل یا (جعیله) : به آن دستمزد و اجرتی که پرداخت می شود در برابر انجام دادن کار جعل گفته می شود.
عامل : به کسی می گویند که درخواستی را انجام می ‌دهد.

بنا بر گفته ی حامد امیری وکیل قراردادها امر ضروری این است که شخص جاعل دارای اهلیت باشد یا به عبارتی عاقل، بالغ و رشید باشد و توسط حاکم از تصرف در اموال خود منع نشده باشد. البته وجود این شرایط در عامل شرط نیست.

قرارداد جعاله چه شرایطی دارد؟

در خصوص قرارداد جعاله باید شرایطی رعایت شود که بدین صورت است:

• کار موردنظر در قرارداد جعاله، لازم است مشروع و قانونی باشد. پس درخواست انجام کارهای نامشروع در قالب قرارداد جعاله باطل است.
• کار مورد جعاله، باید دارای منفعت عقلایی باشد، در نتیجه درخواست کاری که عبث و بیهوده است در قرارداد جعاله همچون رفتن به مکانی خطرناک صحیح نیست.
• کاری که مورد جعاله قرار داده می شود نباید از کارهایی باشد که واجب بر جاعل است، مثلا جاعل نمی تواند بگوید اگر کسی به جای من روزه بگیرد مبلغ معینی به او پرداخت خواهم کرد. در چنین شرایطی قرارداد جعاله باطل است.

اقسام قرارداد جعاله چیست؟

به گفته وکیل پایه یک در اصفهان جعاله بر دو دسته تقسیم می شود؛ جعاله خاص و جعاله عام

جعاله خاص

چنانچه قرارداد جعاله از نوع خاص باشد، به این معنی است که ایجاب آن برای شخص معین و یا چند فرد خاص است. مثلا در موردی که پدری به یکی از پسانش و یا به همه آن ها بگوید هر کس بتواند این مشکل مشخص را حب کند، مبلغ مشخصی به او خواهم داد.

جعاله عام

چنانچه قرارداد جعاله از نوع عام باشد به این معناست که فرد جاعل تنها به این فکر است که کار مورد نظرش انجام بشود، و برای او تفاوتی ندارد که چه کسی آن کار را انجام می دهد. مثال برای این نوع از جعاله همان آگهی برای یافتن حیوان گمشده است. فرد تنها میخواهد حیوان خانگی اش پیدا شود و برای او مهم نیست چه کسی آن را می یابد.

یک وکیل متخصص می تواند با ارائه راهکارهای منطقی و قانونی، نظرات طرفین معامله را جمع آوری و جهت تأمین رضایت هر دو طرف تلاش کند.

همچنین در صورت بروز مشکل ناشی از معامله، بهترین شیوه اقامه دعوا، تنظیم دادخواست توسط وکیل است در صورت بروز مشکل قضایی در هر نوع مشارکت و همکاری، وکیل متخصص و عالم می تواند با استناد به موارد مورد نیاز درقرارداد تنظیم شده، به رفع مشکل کمک نموده یا در صورت نیاز اقدامات لازم را جهت فسخ و ابطال قرارداد و دریافت خسارت های قراردادی و الزام طرف مقابل به انجام تعهدات ذکر شده در قرارداد انجام دهد.

قرارداد جعاله در سیستم بانکداری ایران

برای آن که تسهیلات مورد نیاز جهت گسترش امور تولیدی، بازرگانی و خدماتی بانک ها ایجاد بشود، این اجازه به آن ها داده شد تا از قرارداد جعاله در سیستم بانکداری خود استفاده کنند.
در قرارداد جعاله بانکی، به طور معمول بانک‌ها نقش عامل را دارند و کار هایی از قبیل انجام دادن خدمات بانکی، سرمایه گذاری مستقیم از راه شرکت‌های تابعه و انعقاد جعاله ثانویه انجام می دهند.

البته لازم به ذکر است که اعمال دیگری نیز از جانب بانک ها از قبیل گشایش اعتبارات اسنادی، صادر کردن ضمانت نامه‌های بانکی و سرمایه گذاری مستقیم، در قالب عقد جعاله انجام می گیرد.
هر شخصی اعم از حقیقی یا حقوقی که دارای کلیه ی شرایط عمومی برای گرفتن تسهیلات بانکی و عاوه بر آن دارای شرایط خاص مربوط به قرارداد جعاله باشد، این امکان را دارد که با رعایت ضوابط مربوط به اعطای تسهیلات از تسهیلات جعاله بهره ببرد.

عقد جعاله چه آثاری در پی دارد؟

همانطور که در ابتدای مقاله اشاره کردیم جعاله عقدی جایز است، اما این امر به این معنا نیست که آثاری نداشته باشد. بلکه این قرارداد اثاری دارد از جمله این که چنانچه جاعل در اثنای انجام کار قرارداد را فسخ کند باید اجرت المثل عمل جاعل را بپردازد.

در مورد پاراگراف فوق، کار مورد جعاله دو حالت دارد:

یا آن کار قابل تجزیه است و به چند جزء تقسیم می شود که انجام هر کدام آن به طور مستقل‌ منظور جاعل است و پاداش دارد. در چنین حالتی اگر قسمتی از کار انجام گرفت، و جعاله از سوی جاعل فسخ شد، عامل به میزان کاری که انجام داده است، استحقاق دریافت اجرت را خواهد داشت.

حالت دوم آن است که کار تجزیه ‌پذیر نباشد و انجام کل کار منظور جاعل باشد. در این حالت اگر عامل مقدمات کار را انجام بدهد اما به آن نتیجه ای که در نظر جاعل بوده است نرسد، اجرتی نخواهد داشت.
هنگامی عامل استحقاق دریافت اجرت را داد که کار مورد جعاله را انجام داده و تحویل جاعل بدهد. حال در این خصوص سوالی ایجاد می شود که اگر فردی کار را پیش از جعاله انجام بدهد تکلیف چیست؟

به عنوان نمونه به منظور پیدا کردن دوچرخه ای، جایزه تعیین شده اما شخص، پیش از آن که از این جعاله آگاه شود آن دوچرخه را می یابد، جال این فرد استحقاق دریافت ان پاداش را دارد یا نه؟ در پاسخ باید گفت اگر در این خصوص میلن دو طرف توافق صریح یا ضمنی، وجود نداشته باشد، آن فرد استحقاق دریافت آن پاداش را نخواهد داشت.

امروزه و در عصر جدید خوشبختانه افرادی که دچار مسائل حقوقی و کیفری و رفت و آمدهایی که به دادگاه داشته اند به این نتیجه رسیده اند که حضور یک وکیل در دادگاه و مراجع قضایی و مشاوره گرفتن از آن ها برای حل مسائل خود چقدر می تواند برای آن ها مفید و به صرفه تر باشد.

چرا که این افراد به این آگاهی رسیده اند که حضور یک فرد حقوقدان در دادگاه و مراجع قضایی به عنوان نماینده قانونی آن ها چقدر می تواند در رسیدن افراد به حق و حقوق خود تاثیر گذار باشد. بعد از ثبت قرارداد، وکیل عالی باید متعهد شود که به تمام مفاد قرارداد وکالت به خوبی عمل کرده و تمام تلاش و سعی خود را بنماید که دچار تخلفی هر چند جزئی هم نشود و از اختیاراتی که موکل به وی داده تجاوز ننماید. موسسه حقوقی حامد امیری آماده ی پاسخگویی و مشاوره ها ی لازم به تمامی سوالات شما می باشد و به صورت حضوری و غیر حضوری و آنلاین در خدمت تمام هموطنان عزیز بوده .شما میتوانید از طریق راه های درج شده در سایت نسبت به اخذ نوبت اقدام نمائید.