شکایت تصرف عدوانی: حفاظت از حقوق مالکان در برابر تصرفات غیرمجاز
شکایت تصرف عدوانی: از جمله اصلی‌ترین تکالیف قانون حمایت از حقوق شهروندی مردم مثل حق مالکیت است که افراد نسبت به اموالشان دارند. از جمله حقوقی که اشخاص در قبال اموال غیر منقول خویش دارند، حق تصرف آن اموال است.
تصرف به این معنی است که غلبه‌ای که شخص در برابر مال خود دارد یعنی حقی قانونی که به شخص اختیار استفاده از اموال خود را می‌دهد.
اکنون چنانچه فردی این حق را به صورت غیر قانونی تصاحب نماید با برخورد قانون مواجه خواهد شد. به‌عنوان نمونه فردی بدون تراضی مالک مال، اقدام به استفاده از آن نماید و به پس دادن مال حاضر نشود.
به این کار فرد تصاحب کننده در قانون، تصرف عدوانی نامیده می‌شود. تصرف عدوانی یعنی استفاده از مال بدون اجازه صاحب آن مال.
می‌توان از تصرف عدوانی هم به شیوه حقوقی اقامه دعوی نمود و هم شکایت کیفری کرد. حامد امیری بهترین وکیل اصفهان در این مقاله به بررسی تصرف عدوانی کیفری اعم از تعریف جرم تصرف عدوانی کیفری پرداخته و نحوه شکایت از جرم تصرف عدوانی کیفری را توضیح خواهد داد. پس مطالعه این مقاله را از دست ندهید و اگر سوالی در این مورد دارید با ما به اشتراک بگذارید.
تعریف جرم تصرف عدوانی کیفری
حامد امیری بهترین وکیل اصفهان توضیح می دهد: با این فرض که شما مالک یک مغازه می‌باشید و آن را به مدت یک سال به دوست خود می‌دهید و به مسافرت می‌روید.
پس از اینکه از سفر بازگشتید دوست شما از پس دادن مغازه به شما اجتناب می‌ورزد و مدعی می‌شود که مغازه در تصرف وی میباشد.
در این شرایط شما به این منظور که بتوانید مغازه را پس بگیرید، قادر به شکایت کیفری از دوست خود خواهید بود. چراکه دوست شما به جرم تصرف عدوانی کیفری مرتکب گردیده است.
در تعریف جرم تصرف عدوانی کیفری باید چنین گفت که تصرف غیر قانونی و بدون رضایت مالک مالی غیرمنقول و به عمد و با علم به موضوع است.
پس می‌بایست به‌منظور اینکه بدانیم جرم تصرف عدوانی چیست چند نکته را در نظر بگیریم:
• اولا فرد می‌بایست مالک مال باشد تا بتواند شکایت کیفری کند در غیر این حالت چنانچه شخص تنها متصرف بوده است (مثلا فرد مستاجر بوده است و مال را به شریک خود داده است) صرفا می‌تواند طرح دعوی حقوقی تصرف عدوانی نماید. پس شرط مالکیت وی نخستین شرط به این منظور است که تصرف عدوانی را بتوان کیفری دانست.
• دوما تصرف عدوانی تنها جهت اموال غیر منقول است و نه اموال منقول.
• سوما شریک فرد در تصرف ملک می‌بایست حتما عمد داشته باشد و با نیت بهره‌مندی از مال به نفع خویش به تصرف آن اقدام کند.
شکایت از جرم تصرف عدوانی کیفری
حال چنانچه کسی مالک مالی باشد که تحت تصرف عدوانی قرار گرفته است، می‌تواند به دادسرای محل وقوع مال غیر منقول (مانند دادسرای مکانی که ملک در آن واقع است) مراجعه نماید و با تنظیم برگه شکواییه برای شکایت از جرم تصرف عدوانی اقدام کند. شخص می‌بایست حتما سند مالکیتی که اثبات کند فرد مالک آن مال است را در دست خود داشته باشد (سند مالکیت رسمی).
در این شکایت صرفا محقق شدن مالکیت فرد کافی میباشد و لازم نیست اثبات کند که مال پیش از اینکه تحت تصرف عدوانی واقع گردد در تصرف فرد بوده است ( یعنی لازم نیست شخص اثبات کند از ملک خود استفاده می‌کرده حتی چنانچه استفاده نمی‌کرده است، چرا که فرد مالک ملک بوده می‌تواند از متصرف عدوانی شکایت کند) ولی می‌بایست اثبات نماید تصرف بدون اجازه شخص انجام شده است. تفاوت که میان تصرف عدوانی حقوقی و تصرف عدوانی کیفری وجود دارد فقط مالک مال می‌تواند از تصرف عدوانی شکایت کیفری نماید.
مجازات جرم تصرف عدوانی
وکیل تصرف عدوانی اصفهان توضیح می دهد : در ماده 690 قانون مجازات اسلامی به مجازات جرم تصرف عدوانی اشاره داشته است و به موجب این ماده:
«هر کس اقدام به هر گونه تصرف عدوانی یا ایجاد مزاحمت یا ممانعت از حق در موارد مذکور نماید به مجازات از 1 ماه تا سال حبس محکوم می شود و دادگاه او را موظف به رفع تصرف عدوانی یا رفع مزاحمت یا ممانعت از حق نماید.»
ماده 690 قانون مجازات اسلامی
این ماده مجازات جرم تصرف عدوانی کیفری دو حالت دارد:
- حبس از 1 ماه تا 1 سال
- رفع تصرف عدوانی
تصرف عدوانی در قانون آیین دادرسی مدنی
به موجب ماده 158 قانون آیین دادرسی مدنی تصرف عدوانی به این معنی است که “ادعای متصرف سابق مبنی بر اینکه دیگری بدون رضایت او مال غیرمنقول را از تصرف وی خارج کرده و اعاده تصرف خود را نسبت به آن مال درخواست می‌کند”.
نکات مربوط به تصرف عدوانی
بر اساس آنچه در ماده 158 قانون آیین دادرسی کیفری، این دعوا تنها در مورد اموال “غیر منقول” صدق می‌کند و چنانچه شخصی مال “منقول” فردی را با قهر و غلبه به چنگ آورد و تصرف نماید شکایت تصرف عدوانی بر آن مال صدق نمی‌کند.
لازم به ذکر است که فرد می‌بایست نخست دعوای تصـرف عدوانی را عنوان نموده و پس از آن شکایت ادعای مالکیت خود را عنوان کند و در صورتی‌که این امر رخ ندهد یعنی همان ابتدا شکایت ادعای مالکیت و بعد از آن شکایت تصـرف عدوانی را عنوان نماید قرار “عدم استماع دعوی” از جانب قاضی صادر می‌گردد.
همینطور جهت طرح شکایت تصرف دعوانی ۳ رکن وجود دارد:
- 1) ملک می‌بایست قبلا در تصرف خواهان شکایت بوده باشد.
- 2) در حال حاضر ملک می‌بایست در تصرف خواند شکایت باشد.
- 3) تصرف خواند با قهر و با غلبه و یا غیرقانونی باشد.
نحوه شکایت تصرف عدوانی حقوقی
در شکایت تصرف عدوانی حقوقی بر اساس ماده 158 قانون آیین دادرسی مدنی اعمال خواهد شد و نیز به این خاطر که دعوی حقوقی است ملزم به تسلیم دادخواست میباشد.
همچنین می‌بایست برای قاضی محرز گردد. که خوانده شکایت از عدوانی بودن تصرف. خود آگاهی داشته و ریشه روانی در حکم قاضی بسیار موثر است.
به موجب ماده 12 قانون آیین دادرسی مدنی دادگاه صالح به رسیدگی دعوی تصرف عدوانی حقوقی است که بیان داشته است
«دعاوی مربوط به اموال غیرمنقول اعم از دعاوی مالکیت، مزاحمت، ممانعت ازحق و سایر حقوق. راجع به آن در دادگاهی که مال غیرمنقول در حوزه آن واقع است، اگرچه خوانده در آن حوزه مقیم نباشد.»
نحوه شکایت تصرف عدوانی کیفری
در مواد 690 الی 693 قانون مجازات اسلامی شکایت تصرف عدوانی کیفری. همان تعریف کلی را که در موارد فوق دارد با این اختلاف که قانون‌گذار به‌منظور این جرم انگاری نیز مقرر کرده است.
بر اساس ماده 690 قانون مجازات اسلامی:
«هر کس به وسیله صحنه‌سازی از قبیل پی‌کنی، دیوارکشی، تغییر حد فاصل، امحای مرز، کرت‌بندی، نهرکشی، حفر چاه، غرس اشجار و‌زارعت و امثال آن به تهیه آثار تصرف در اراضی مزروعی اعم از کشت شده یا در آیش زراعی، جنگلها و مراتع ملی شده، کوهستان‌ها، باغ‌ها، قلمستان‌ها، منابع آب، چشمه سارها، انهار طبیعی و پارکهای ملی، تاسیسات کشاورزی و دامداری و دامپروری
و کشت و صنعت و اراضی موات و بایر و سایر‌اراضی و املاک متعلق به دولت یا شرکت های وابسته به دولت یا شهرداریها یا اوقاف و همچنین اراضی و املاک و موقوفات و محبوسات و اثلاث باقیه که برای مصارف عام‌المنفعه اختصاص یافته یا اشخاص حقیقی یا حقوقی به منظور تصرف یا ذیحق معرفی کردن خود یا دیگری، مبادرت نماید
یا بدون اجازه سازمان حفاظت محیط زیست یا مراجع ذیصلاح دیگر مبادرت به عملیاتی نماید که موجب تخریب محیط زیست و منابع طبیعی گردد یا‌اقدام به هر گونه تجاوز و تصرف عدوانی یا ایجاد مزاحمت یا ممانعت از حق در موارد مذکور نماید به مجازات یک ماه تا یک سال حبس محکوم می‌شود. دادگاه موظف است حسب مورد رفع تصرف عدوانی یا رفع مزاحمت یا ممانعت از حق یا اعاده وضع به حال سابق نماید.»
ماده 690 قانون مجازات اسلامی
همچنین به موجب ماده 693 قانون مجازات اسلامی:
«اگر کسی به موجب حکم قطعی محکوم به خلع ید از مال غیر منقولی یا محکوم به رفع مزاحمت یا رفع ممانعت از حق باشد، بعد‌از اجرای حکم مجدداً مورد حکم را عدواناً تصرف یا مزاحت یا ممانعت از حق نماید علاوه بر رفع تجاوز به حبس از شش ماه تا دو سال محکوم‌خواهد شد.»
شاکی می‌بایست در دعوی تصرف عدوانی کیفری با تهیه دادخواست مناسب که حتماً در آن مالکیت خود را به اثبات و با مراجعه به دادسرای محل وقوع جرم طرح دعوی را مطرح کند.
چنانچه قاضی بعد از بررسی مالکیت خواهان و تصرف به صورت عدوان متهم را محرز شود مجازات متناسب را صادر می‌کند.
کلام آخر
تصرف عدوانی یعنی استفاده از مال بدون اجازه صاحب آن مال. چنانچه کسی مالک مالی باشد که تحت تصرف عدوانی هست می‌تواند به دادسرای محل وقوع مال غیر منقول (مانند دادسرای مکانی که ملک در آن واقع است) مراجعه نماید و با تنظیم برگه شکواییه برای شکایت از جرم تصرف عدوانی اقدام کند. شخص می‌بایست
حتما سند مالکیتی که اثبات کند فرد مالک آن مال است را در دست خود داشته باشد (سند مالکیت رسمی). در شکایت تصرف عدوانی حقوقی به این خاطر که دعوی حقوقی است ملزم به تسلیم دادخواست میباشد.
اگر به راهنمایی بیشتر درباره پروسه شکایت از تصرف عدوانی دارید، با بهترین وکیل اصفهان مشورت نمایید. وکیل اصفهان خدمات خود را هم به صورت حضوری و هم به صورت غیرحضوری ارائه می‌کند.