عقد نکاح برای زن و مرد چه تکالیفی ایجاد می کند؟ عقد زن و شوهر

حقوق و تکالیف مشترک زوجین

حقوق عقد نکاح برای زن و مرد: یکی از قراردادهای اجتماعی که میان زن و مرد منعقد می شود، عقد نکاح یا ازدواج است. این قرارداد باعث همبستگی و یک شدن زن و مرد شده و مانند هر قرارداد دیگری برای آنان حقوق و تکالیفی ایجاد می کند.

این اشتباه است که فکر کنیم آثار ازدواج و نکاح تنها محدود به طرفین آن یعنی زن و شوهر است، بلکه این آثار در سرنوشت فرزندان و علاوه بر آن در نظم دولت نیز تأثیر گذار است. زیرا که خانواده اولین نهاد و اجتماعی است که هر کس در آن وارد می‌شود و می تواند در آینده فرزند و دولت بسیار تأثیر داشته باشد.

اهمیت خانواده به قدری زیاد است که قانون گذار اقدام به تدوین قانون در این مورد کرده است و رابطه زن و شوهر را از قلمرو حاکمیت خارج نموده است تا نظم داشته باشد. در حقیقت باید چنین گفت که از زمانی که زن و مرد با یکدیگر ازدواج می کنند در برابر یکدیگر حقوق و تکالیفی پیدا می کنند که باید به آن متعهد باشند.

قانون گذار در ماده 1102 قانون مدنی نیز بیان کرده:« همین كه نكاح به طور صحیح واقع شد روابط زوجیت بین طرفین موجود و حقوق و تكالیف زوجین در مقابل هم دیگر برقرار می شود.»

حامد امیری بهترین وکیل خانواده اصفهان در ادامه این مطلب حقوق و تکالیفی که زوجین در مقابل یکدیگر دارند را بیان می کند. توصیه می کنیم مطالعه این مقاله مفید را از دست ندهید و در پایان نظرات خود را برای ما درج نمایید.

حقوق و تکالیف زوجین

بنا به گفته بهترین وکیل اصفهان ، زن و شوهر در برابر یکدیگر حقوق و تکالیفی دارند. حقوق تکالیف آنها به سه دسته تقسیم می شود:
1) حقوق و تکالیف مشترک
2) حقوق و تکالیف زنان
3) حقوق و تکالیف اختصاصی مردان

در ادامه هر یک را به تفکیک بررسی خواهیم کرد. با ما همراه باشید.

حقوق و تكالیف مشترك زوجین

الف) حسن معاشرت

حقوق عقد نکاح برای زن و مرد: حامد امیری وکیل خانواده اصفهان می گوید مهم‌ترین وظیفه و تکلیفی که زن و شوهر نسبت به یکدیگر دارند این است که حسن معاشرت داشته باشند. حسن معاشرت امری نسبی است و در زمان و مکان مختلف ممکن است فرق داشته باشد.

اما به طور کلی می توان چنین گفت که حسن معاشرت یعنی زندگی مسالمت آمیز که با تفاهم و درک متقابل همراه است. در ماده 1103 قانن مدنی آمده است:

« زن و شوهر مكلف به حسن معاشرت با یک دیگرند.» وکیل پایه یک دادگستری اضافه می کند اگر زن یا مرد به این تکلیف توجهی نداشته باشند و آن را رعایت نکنند، برای زن حق نفقه ساقط، و برای مرد حق طلاق به زن داده می شود.
در ماده 1108 قانون مدنی در خصوص سقوط نفقه قید شده است که:« هرگاه زن بدون مانع مشروع از ادای وظایف زوجیت امتناع کند، مستحق نفقه نخواهد بود.»

حال اگر مردی به همسر خود نفقه پرداخت نکند، زن این امکان را پیدا خواهد کرد که به دادگاه خانواده مراجعه نموده و تقاضای دریافت نفقه کند.
دادگاه هم نیزان نفقه را تعیین و شوهر را مکلف به پرداخت می کند. حال اگر مرد اصلا امکان پرداخت نفقه را نداشته باشد و یا از پرداخت آن امتناع ورزد، دادگاه شوهر را مجبور می یکند که زن را طلاق دهد.
البته نکته مهمی که در این زمینه وجود دارد این است که در ماده 53 قانون حمایت از خانواده برای مردی که از پرداخت نفقه باوجود داشتن توان مالی سرباز بزند ضمانت اجرای کیفری تعیین شده است و به حبس تعزیری درجه 6 محکوم خواهد شد.

ب) معاضدت

اصلی‌ترین هدف ازدواج این است که زوجین در زندگی مشترک به یکدیگر کمک کنند و با همکاری هم بتوانند سعادت خانواده و رفاه آن را تأمین کنند. این تکلیف در ماده 1104 قانون مدنی نیز ذکر شده است.

به موجب این ماده:« زوجین باید در تشیید مبانی خانواده و تربیت اولاد خود به یك دیگر معاضدت نمایند.» حال اگر یکی از زوجین در این زمینه هیچگونه همکاری نکند، طرف دیگر می تواند با مراجعه به دادگاه، او را ملزم نماید.

ج) وفاداری

وفاداری از دیگر وظایف مهمی است که زن و شوهر باید داشته و به آن متعهد باشند. حریم خانواده حریمی مقدس است و زن و شوهر باید برای حفظ این قداست بکوشند و از برقراری رابطه نامشروع خارج از چارچوب ازدواج دوری کنند.

وکیل اصفهان بیان می کند که تکلیف وفاداری علاوه بر این که یک وظیفه اخلاقی است و هرکسی باید به آن متعهد باشد، در قانون نیز به آن تأکید شده و برای آن ضمانت اجرای حقوقی و کیفری تعیین شده است. در نتیجه نباید به این وظیفه و تکلیف پشت پا زد.

در ماده 225 قانون مجازات اسلامی برای کسی که متأهل است و با دیگری رابطه جنسی برقراری می کند مجازات سنگینی مانند اعدام در نظر گرفته است.
همین امر نشان دهنده این است که وفاداری یکی از اصول مهم در زندگی مشترک است. ضمانت اجرای حقوقی خیانت این است که به طرف دیگر اجازه طلاق می دهد و اگر از این طریق به او خسارتی وارد شده باشد می تواند جبران خسارت نیز بخواهد.

د) ریاست شوهر بر خانواده

در حقوق ایران به دلیل آن که بر مبنای فقه اسلامی است، ریاست خانواده برعهده مرد گذاشته شده است. وکیل خبره اصفهان اشاره می کند که در ماده 1114 قانون مدنی قید شده است:

« زن باید در منزلی كه شوهر تعیین می كند، سكنی گزیند مگر آن كه اختیار تعیین منزل به زن داده شده باشد.» پس این مرد است که باید تصمیم بگیرد خانواده در کجا سکونت داشته باشد و زن نیز در منزلی که شوهر تعیین می کند باید ساکن شود.

مگر آن که در ضمن عقد شرط حق تعیین مسکن درج کرده باشد و یا به نحو دیگری حق انتخاب مسکن داشته باشد. به عنوان مثال زن باید در منزل شوهر سکنی گزیند مگر آن که برای او خوف ضرر مالی یا شرافتی یا بدنی وجود داشته باشد.
اگر مرد همسر خود را مورد ضرب و شتم قرار دهد و یا به زور مالی که متعلق به زن است را بگیرد و یا حتی او را به رابطه نامشروع مجبور نماید، زن این امکان را پیدا خواهد کرد که منزلی جدا بگیرد.

از نتایجی که ریاست مرد بر خانواده دارد می توان به حق انتخاب نام خانوادگی شوهر برای زوجه و تحمیل تابعیت مرد بر زن اشاره کرد. به عبارت دیگر زن پس از ازدواج می تواند نام خانوادگی شوهر را با اجازه او برای خود انتخاب کند و همچنین اقامتگاه و تابعیت زن، همان اقامتگاه و تابعیت مرد است.
از دیگر نتایج ریاست مرد بر خانواده این است که او ولی قهری طفل شغیر یا مجنون خود است. همچنین پرداخت نفقه به زن و فرزندان نیز از نتایج ریاست مرد بر خانواده است.

حقوق و تکالیف اختصاصی مردان

حقوق عقد نکاح برای زن و مرد: حقوق و تکالیفی که مرد پس از عقد نکاح پیدا می کند به دو دسته مالی و غیرمالی تقسیم می شود. تکالیف مالی که مرد با عقد نکاح پیدا می کند، مهریه زن و پرداخت نفقه به زن و فرزندان است. مرد باید به محض اینکه زن درخواست مهریه خود را کرد، آن را پرداخت کند، همچنین باید رفاه خانواده را تأمین نموده و به همسر و فرزندان خود نفقه بپردازد.
حق غیرمالی که مرد با ازدواج به دست می آورد ریاست بر خانواده است که در فوق به آن شاره کردیم. در ماده 1105 قانون مدنی آمده است:« در روابط زوجین، ریاست خانواده از خصایص شوهر است.»

حق ریاست بر خانواده خود حقوق و تکالیفی برای مرد ایجاد می کند که به شرح زیر است:

– اقامتگاه زن همان اقامتگاه شوهر است.
– نفقه افراد خانواده با مرد است.
– پدر، ولی قهری اولاد خود است.
– حق بازداشتن زن از مشاغلی که برخلاف مصالح خانوادگی است را دارد.

حقوق و تکالیف اختصاصی زنان

حقوق عقد نکاح برای زن و مرد: اصلی‌ترین حقوقی که زن با انعقاد عقد نکاح بدست می آورد، مهریه و نفقه است. البته پرداخت مهریه و نفقه به زن شرایطی دارد و اگر زنی یکی از این شرایط را رعایت نکند، حق دریافت آنها را ندارد.

به عنوان مثال زن باید در منزلی که شوهر تعیین می کند زندگی کند، در غیر این صورت ناشزه محسوب شده و حق دریافت نفقه را ندارد، مگر آن که خوف ضرر مالی، برنی و شرافتی برای او وجود داشته باشد که می تواند منزل جدایی داشته باشد و نفقه دریافت کند.
حق دیگری که زن دارد این است که حق تصرف در دارایی خود را دارد و مرد نمی تواند هیچگونه دخالتی در آن داشته باشد.

نکته مهم

وکیل باتجربه اصفهان می گوید زوجین باید برای داشتن زندگی مشترک بر مبنای درک متقابل تلاش کنند و بهترین چیزی که در این مسیر می تواند کمک کند داشتن حقوق و تکالیف برابر است. زن و مرد باید با یکدیگر برای سعادت و رفاه خانواده بکوشند و نه مرد از حق ریاست بر خانواده و نه زن از حق مهریه سوءاستفاده کند.

سخن پایانی

در پایان این مقاله باید بگوییم که مهم‌ترین چیز در ازدواج این است که زن و مرد هردو برای حفظ خانواده تلاش کنند و هیچ یک بر دیگری فشار غیرمتعارف وارد نکند.

در قانون ایران ازدواج آثار و نتایجی دارد که به موجب آن هم زن در مقابل مرد حقوق و تکالیفی پیدا می کند و هم مرد در مقابل زن حقوق و تکالیفی دارد. اگر هردو به حقوق و تکالیف خود پایبند باشند می توانند زندگی خوبی در کنار یکدیگر داشته باشند.