پرداخت نفقه همسر محجور برعهده کیست؟مطالبه مهریه از شخص محجور

نفقه همسر محجور: نفقه همسر شامل تمامی احتیاجات معمول و متناسب با شرایط زن. از جمله مسکن، پوشاک، غـذا، اسباب خانه، و مخارج درمانی و بهداشتی و در صورت رسوم یا نیاز به‌واسطه نقص یا بیماری، مرد موظف می‌باشد. تمامی این احتیاجات را متناسب با شرایط خانوادگی و اجتماعی زوجه مهیا ساخته و در اختیار او قرار دهد.

افراد محجور (مجنون یا دیوانه)، عاری از قدرت تعقل و درک لازم از وضعیت پیرامون خود می‌باشند و به نوعی محجور به‌حساب می‌آیند.

بنابراین این افراد توانایی انجام پاره‌ای از امور حقوقی خویش را نخواهند داشت. در ادامه این مطلب بیشتر درباره شخص محجور صحبت. و همچنین مطالبی نیز درباره اینکه نفقه همسر محجور برعهده چه کسانی است صحبت خواهیم کرد. مقاله را تا پایان مطالعه نموده و نظرات و تجربیات خود را در این باره با ما به اشتراک بگذارید.

محجورین چه کسانی هستند؟

نفقه همسر محجور: اصطلاحاً در فقه، حجر به معنی منع می‌باشد. و محجور کسی که از پاره‌ای امورات قانونی در اموال و دارایی و یا بعضی از حقوق قانونی ممنوع می‌باشد.

این ممنوعیت به این دلیل می‌باشد که چنانچه فرد محجور برای مثال، اقدام به انجام معامله نماید. و تعهدات مالی را بپذیرد، به این خاطر که قادر نیست به درستی منافع خویش را لحاظ نماید، موجب ضرر و زیان می‌گردد.

پس در حقیقت، ایجاد حجر به‌منظور عده‌ای افراد جنبه حمایت از آنان را خواهد داشت. بر اساس ماده 1207 قانون مدنی محجورین به سه گروه کلی تقسیم‌بندی می‌شوند. به موجب این ماده، افراد ذیل محجور هستند و از تملک در دارایی و حقوق مالی خویش ممنوع می‌باشند: صغار، افراد غیر رشید و مجانین.

صغار: یا افراد صغیر به آن گروه اشخاصی تلقی می‌گردد که به سن قانونی بلوغ نرسیده باشند. صغیر را می‌توان به دو گروه صغیر ممیز (کسی که خوب و بد را تشخیص می‌دهد) و صغیر غیرممیز دسته‌بندی نمود. بر اساس قانون، دختر در سن 9 سال تمام قمری و پسر در سن 15 سال تمام قمری به سن بلوغ خواهند رسید.

سفیه: گروه دوم محجورین ، افراد سفیه می‌باشند؛ سفیه یا غیررشید به شخصی گفته می‌شود که تصرفات وی در دارایی‌ها و حقوق مالی خویش عقلانی نباشد.

نظیر افرادی که نمی‌توانند ضرر یا منفعت خویش را تشخیص دهند و اعتنایی به امور مادی ندارند. به موحب ماده 1214 قانون مدنی:

« معاملات و تصرفات اشخاص غیر رشید یا سفیه در اموال شان نافذ نیست؛ مگر اینکه ولی قهری یا قیم اجازه بدهد.»

مضاف بر این، بر اساس ماده 1211 قانون مدنی:

« جنون به هر اندازه که باشد موجب حجر است. و اشخاص مجنون یا دیوانه که قوه تعقل ندارند، به‌طور کلی از تصرف در اموال خود ممنوع یا محروم شده‌اند و نمی‌توانند به‌صورت مستقل به امور مالی و یا حتی امور غیر مالی بپردازند.» زیرا قصد و اراده کافی برای امور حقوقی خویش را ندارند.

اداره امور محجور با کیست؟

نفقه همسر محجور: بهترین وکیل اصفهان در مورد اداره امور محجور می گوید: امکان دارد ولایت به رای قانون به فردی داده شود. و یا بر اساس قیومیت واگذار شده یا به حكم قاضی تعیین گردیده باشد.

ولایتی كه به موجب رای قانون واگذار گردیده باشد، اصطلاحاً ولایت قهری نامیده می‌شود. در لغت ولایت یعنی حكومت كردن، تسلط یافتن، کمک کردن و نیز تصرف كردن می‌باشد.

«قهری» هم در لغت یعنی جبری و اضطراری می‌باشد. در حقوق مدنی اصطلاحاً ولایت قدرت و اختیاری می‌باشد كه براساس قانون به فرد صالح به‌منظور اداره امور محجور واگذار شده است. ماده 1181 قانون مقرر کرده است: «هر یک از پدر و جد پدری، نسبت به اولاد خود ولایت دارند».

تکلیف و مسئولیت شخص وصی كه از سوی پدر یا جدپدری جهت سرپرستی محجور مشخص باشد. نیز نوعی ولایت می‌باشد كه جدای از ولایت قهری بوده، در حالی‌که كه مشمول عنوان ولایت خاص می‌باشد.

زیرا عبارت ولی خاص، به موجب ماده 1194 قانون مدنی دربردارنده ولی قهری و وصی منصوب از سوی پدر یا جدپدری می‌باشد.

حفظ حقوق خانواده: راهنمای کامل نفقه همسر محجور

مطابق با این ماده 1194، «پدر و جد پدری و وصی منصوب از طرف یکی از آنان، ولی خاص طفل نامیده می‌شود». هر زمان محجور، ولی خاص نداشته باشد. و ولایت از سوی قاضی به فردی سپرده باشد، این ولایت را قیومت می‌نامند كه دربردارنده احكام خاصی می‌باشد. برخی مواقع هم فردی كه توسط قاضی جهت اداره محجور مشخص گردیده شده، امین می‌گویند.

به موحب ماده 1187 قانون مدنی، «هر گاه ولی قهری منحصر، به‌واسطه‌ غیبت یا حبس یا به هر علتی نتواند به امور مولی‌علیه رسیدگی کند و کسی را هم از طرف خود معین نکرده باشد، حاکم یک نفر امین به پیشنهاد دادستان برای تصدی و اداره‌ اموال مولی‌علیه و سایر امور راجعه به او موقتا معین خواهد کرد».

از این‌رو ولی قهری کسی است كه به رای قانون مشخص می‌شود و مسئولیت خویش را به‌ طور مستقیم از قانون می‌گیرد و ولایت او یک تکلیف خانوادگی و اجتماعی است. به عبارتی، اجباری می باشد؛ نه اختیاری و احتمالاً به این خاطر به آن قهری می‌گویند.

حتی عده‌ای از حقوقدانان ولایت قهری را ولایت اجباری می‌نامند. ولایت قهری، وظیفه‌ای می‌باشد. که قانونگذار به‌منظور مدیریت دارایی صغیر، مجنون و سفیه که جنون و نادانی ایشان از زمان کودکی بوده، به پدر و جد پدری سپرده می‌شود و این وظیفه تنها برای پدر و جد پدری مشخص است.

ولایت میان پدر و جد پدری به‌طور یکسان می‌باشد و هر دو در یک سطح قرار دارند. اگر صغیر ولی خاص (پدر و یا جد پدری) نداشته باشد و وصی نیز به جهت وی مشخص نشده باشد، قاضی برای وی قیم مشخص می‌نماید.

مطالبه نفقه محجور چگونه است؟

گرفتن مهریه از قیم: آن‌طور که وکیل خانواده در اصفهان می‌گوید: با در نظر داشتن ماده 6 قانون حمایت خانواده چنین اشعار داشته است: «مادر یا هرشخصی كه حضانت طفل یا نگهداری محجور را به اقتضای ضرورت برعهده دارد حق اقامه دعوا برای مطالبه نفقه طفل یا محجور را نیز دارد و….».

آیا منظور از ماده مذكور این می‌باشد كه مادر شخصاً قادر است اقامه دعوی نماید یا می‌بایست به نیابت از صغیر یا محجور اقامه دعوی کند؟

به تعبیری دیگر مادر قادر است در شکوائیه نام خویش را به‌عنوان خواهان درج نماید یا می‌بایست طفل صغیر یا محجور را تحت عنوان خواهان در شکوائیه ذکر و خود را به‌عنوان نایب در ستون نماینده شکوائیه درج کند؟

وی در پاسخ بیان می کند: در ماده 6 قانون حمایت خانواده نوعی نایب قانونی به مادر یا هر فردی كه حضانت کودک یا نگهداری فرد محجور را به اقتضاء لزون بر عهده دارد، كه امکان داشته باشد نفقه آن‌ها را از شخصی كه قانوناً موظف به پرداخت نفقه است مطالبه نماید. از این‌رو طرح شکایت مزبور اساس نمی‌باشد.

چرا که این مبلغ را به‌منظور خود مطالبه نمی‌كند، در واقع با تصویب شدن این ماده، مادر یا هر فردی كه حضانت کودک یا نگهداری محجور را بر عهده دارد در امر مطالبه نفقه همان اختیارات قیم را به‌طور قانونی خواهد داشت.

در صورت زنده و محجور بودن شوهر (زوج) نفقه همسر به عهده چه کسی است؟

اگر خواهان محجور باشد؟! وکیل نفقه اصفهان در پاسخ به این سوال بیان می کند: در این نظریه زن حق مطالبه نفقه حال و گذشته خویش را از داریی شوهر خواهد داشت و با حجر(هجرت) یا جنون مرد حق نفقه زوجه از بین نخواهد رفت و ولی یا قیم شوهر موظف می‌باشد که از دارایی مرد، نفقه و هزینه‌های زن را اخراج و پرداخت نماید.

در خصوص نفقه فرزندان نیز می‌بایست گفت: در صورتی‌که امکان دارد این تردید به‌وجود آید که نفقه اقارب دین نمی‌باشد و وظیفه محض می‌باشد و با جنون، مرد وظیفه‌ای نسبت به نفقه اولاد خویش ندارد؛

🎤توضیحات درباره دعاوی خانواده از زبان یکی از وکلای خانواده در اصفهان🎤

لیکن اکثریت فقها فرموده‌اند که با حجر مرد، ولی او مکلف می‌باشد ملزومات مالی محجور اعم از نفقه اشخاص واجب‌النفقه او از جمله زن و کودکان صغیر را از دارایی خود محجور پرداخت کند.

و در هر صورت چنانچه مرد محجور توانایی مالی نداشته باشد، جدپدری در خصوص فرزندان او (اولاد اولاد آن جد) موظف است در صورت توانایی مالی، نفقه آن‌ها را پرداخت نماید.

با این‌حال از نظر شکلی، طرح شکایت زوجه از جانب اولاد علیه پدرشوهر منوط به داشتن مسئولیت و رعایت شرایط شکلی می‌باشد البته اگر سمت نداشت می‌تواند به‌واسطه سرپرستی دادگستری اعلام کند.

ولی درخصوص نفقه زوجه، پدرشوهر وظیفه‌ ندارد که از دارایی خویش پرداخت کند. و صرفاً چنانچه مرد محجور توانایی مالی داشته باشد. پدر شوهر به ولایت یا قیمومیت از او می‌بایست. از دارایی محجور بیرون و پرداخت نماید.

شرایط نفقه زن از پدر شوهر

ایا زن میتواند قیم شوهر شود؟ نفقه از پدرشوهر و دریافت نفقه و هزینه‌های زندگی از پدرشوهر هنگامی ممکن خواهد بود که مرد به هر دلیلی نفقه زوجه و فرزندان خود را پرداخت نکند.

در اکثر موارد پدر فرزند به خاطر وضعیت خاصی مانند بیماری‌های صعب‌العلاج، معلولیت، عدن توانایی و… نتواند نفقه بپردازد، در این حالت تحت شرایطی که قاضی تشخیص دهد شرایط دریافت نفق از پدرشوهر ممکن خواهد بود و مانعی جهت این امر وجود ندارد. نخستین گزینه به‌منظور پرداخت نفقه جدپدری است.

سخن پایانی

با حجر(هجرت) یا جنون مرد حق نفقه زوجه از بین نخواهد رفت و ولی یا قیم شوهر موظف می‌باشد که از دارایی مرد، نفقه و هزینه‌های زن را اخراج و پرداخت نماید.

با حجر مرد، ولی او مکلف می‌باشد ملزومات مالی محجور اعم از نفقه اشخاص واجب‌النفقه او از جمله زن و کودکان صغیر را از دارایی خود محجور پرداخت کند.