بررسی نفقه همسر و اقارب

در بیشتر مواقع زمانی که لفظ نفقه را می شنویم، پرداخت هزینه های منزل و زوجه در زندگی از سمت شوهر به زن در ذهنمان نقش می بندد. ولی در اصل معنای لغوی نفقه به هرچه انفاق می شود یا صرف هزینه زندگی می شود گفته می شود. در قانون مدنی نیز در ماده ۱۱۰۷ تعریف درست و معتبری از نفقه ارائه گردیده است. به طور کلی نفقه را به سه دسته نفقه زوجه، نفقه نزدیکان (خویشان نسبی مانند فرزندان، نوادگان و والدین ) و نفقه زندانی تقسیم می شود.

نفقه زوجه

در فرهنگ و جامعه ی ایران این رسم موجود است که، مرد وظیفه تأمین معاش و تمکین مالی خانواده را دارد. به همین منظور وظیفه پرداخت نفقه، که شامل تأمین کردن نیازهای طبیعی زن از جمله مسکن، لباس، خوراک، هزینه های درمانی و لوازم زندگی بر عهده ی مرد گذاشته شده است. با وجود قوانین واضح و مشخص در این زمینه، باز هم بسیاری از مسائل مطرح شده در دادگاه مرتبط با موضوع خواستن نفقه و پرداخت نفقه شکل می گیرد.

ولی سوالی که ذهن را مشغول می سازد این موضوع است که مبلغ تعیین شده برای مهریه چه مقدار است؟!
تا این زمان قوانین موجود در مورد حمایت از خانواده هیچ مبلغ دقیقی را برای نفقه تعیین نکرده اند و میزان نفقه را بر اساس وضعیت اقتصادی روز جامعه و امکانات زندگی زوجین و نیازهای معمول وضعیت زن دانسته اند.

قانون های برای پرداخت نفقه

با وجود آنکه در بسیاری از قوانین تأکید بسیاری بر پرداخت نفقه شده است، اما طبق ماده ۱۱۰۸ قانون مدنی، مرد می تواند در صورت عدم تمکین توسط زوجه از پرداخت نفقه خودداری کند. تعریف های گوناگون از تمکین وجود دارد به صورتی که در بسیاری از موارد دعوی، مرد به راحتی می تواند عدم تمکین زوجه را اثبات نماید.
ولی قبل از آن باید متوجه شرایطی که مکلف به نمکین می باشد را مرور کنیم.
یکی از مسلم ترین موارد تمکین، تأمین تمام نیازهای شرعی مرد توسط زن است که این مفهموم از موارد بیماری و مغایر با شئون اخلاقی و ضد سلامت روحی و جسمانی فرد مستثنی است. در مفهوم دیگر، زن در صورتی مرد را تمکین می کند که پس از جاری شدن عقد در محل اقامت شوهر زندگی کند و در غیر اینصورت حق دریافت نفقه را ندارد. در این مورد زوجه می تواند در شرایط ضمن عقد به حق دریافت نفقه در صورت اقامت در محل دیگری غیر از منزل شوهر اشاره کند. بنابر مفهوم فوق، در صورتی که زن منزل شوهر را بدون هیچ دلیلی و بدون اجازه شوهر ترک کند، مرد می تواند از پرداخت نفقه سر باز زند و هیچ گونه وجهی به زن ندهد.

در برخی موارد مرد بدون داشتن هیچ دلیل قابل توجیهی از پرداخت نفقه خودداری می کند. بنابر طبق ماده ۶۴۲ قانون مجازات اسلامی، صراحتاً به جرم ترک انفاق زوجه توسط زوج اشاره نموده و بیان شده: “هر کس با داشتن استطاعت مالی نفقه زن خود را در صورت تمکین ندهد، یا از تأدیه سایر اشخاص واجب النفقه امتناع نماید، دادگاه او را از سه ماه و یک روز تا پنج ماه حبس محکوم می نماید”. در اصل در اینجا مفهوم ترک انفاق کیفری مطرح می شود.
در موارد ترک انفاق از سوی مرد، زن می تواند دادخواست طلب نفقه خود را به دادگاه ارائه نماید. وی دراین صورت می تواند شوهر را به پرداخت نفقه گذشته ملزم نماید، اموال شوهر را توقیف و یا درخواست طلاق نماید.

نفقه اقارب چیست؟

نفقه اقارب چیست؟ نفقه نزدیکان، شرط آن این است که آن ها خود توانایی تأمین مالی زندگی خود را نداشته باشند را نفقه اقارب می گویند. مواد قانونی این نوع نفقه نسبت افرادی را که به آن ها نفقه تعلق می گیرد، اشخاص واجب النفقه، شرایط تشخیص نیازمندی این افراد و لزوم انفاق از سوی نفقه دهنده را مشخص می کند.

تفاوت نفقه ی نزدیکان و همسر

تفاوت هایی میان دو نوع نفقه همسر و نفقه اقارب وجود دارد که سبب تمایز قانونی آن ها شده است.
1) بنا به نص صریح قانون مدنی در ماده ۱۲۰۳، نفقه زن مقدم به نفقه قربا است.
2) خواستن نفقه همسر و اقارب تفاوت های کلی با یکدیگر دارد. نفقه گذشته در مورد خویشاوندان مفهومی ندارد و فقط زوجه طبق ماده ۱۲۰۶ می تواند نفقه گذشته خود را طلب کند. نزدیکان نسبی فقط می توانند نفقه آینده خود را مطالبه نمایند.
شرط های توان مالی نفقه دهنده یا نیاز نفقه گیرنده در مورد نفقه همسر مطرح نیست اما پرداخت نفقه اقارب مشروط به نیاز مالی خویشاوندان خواهان نفقه برای گذران معیشت زندگی و وضعیت مالی مناسب نفقه دهنده است. این در حالی است که اگر مرد به هر دلیلی اعم از شاغل بودن زن، عدم وضعیت مالی نامناسب و … از پرداخت نفقه به زوجه امتناع کند، زن می تواند علیه وی درخواست طلاق نماید.
نفقه همسر وظیفه ای یک طرفه است. به این معنی که فقط زوج باید به زوجه نفقه پرداخت نماید. اما نفقه نزدیکان تکلیفی دو سویه است. به طور مثال فرزند و والدین هر دو در صورت وجود شرایط می توانند به یکدیگر نفقه پرداخت نمایند.

در اصل اقارب به چه کسانی می گویند؟

در ماده ۱۱۹۶ قانون مدنی، اقارب لازم النفقه را به این صورت تعریف نموده است: “فقط اقارب نسبی در خط عمودی اعم از صعودی یا نزولی ملزم به انفاق به یکدیگرند”. به این معنی که تنها پدران به فرزندان خود و نوادگان خود و بالعکس الزام به پرداخت نفقه دارند.

وجه حقوقی پرداخت نفقه

افرادی که نیازمند دریافت نفقه هستند در صورتی که فرد ملزم به پرداخت نفقه است غایب بوده یا از پرداخت نفقه سر باز زند، می توانند در دادگاه اقدام به ارائه دادخواست مطالبه نفقه اقارب نمایند.
مطالبه نفقه از هر دو طریق یعنی دادگاه و اجرای ثبت وجود دارد ولی اینکه چگونه می توان به مقصود مورد نظر خود رسید نیاز به بررسی مواردی دارد که در هر مورد متفاوت است و نیازمند تخصص در این زمینه می باشد، شما برای اطلاع بیشتر در این مباحث و همچنین رسیدن به موفقیت در پرونده خود می توانید به موسسه حقوقی در اصفهان با مدیریت وکیل مجرب حامد امیری وکیل نفقه در اصفهان در کلیه زمینه های حقوقی کیفری و خانواده مراجعه کرده و مشاوره بگیرید و موفقیت در پرونده خود را حتمی بدانید .