آیا وکالت بلاعزل پس از مرگ باطل می‌شود؟

مدت زمان تخمینی مطالعه: 10 دقیقه

ایا وکالت بلاعزل بعد از فوت باطل میشود

تاثیر فوت در وکالت بلاعزل چیست؟ تکلیف وکالت بلاعزل بعد از فوت چه می‌شود؟ برای پاسخ سوالات خود با ما تا پایان این مقاله همراه باشید.

وکالت، عقدی می‌باشد که بر اساس آن، یکی از دو طرف، طرف دیگر را به‌منظور اجرای کاری، نایب و نماینده خویش می‌کند.

عقد وکالت از انواع گوناگونی برخوردار است که از جمله استوارترین نوع وکالت، وکالت بلاعزل می‌باشد که شخص به وکیل وکالت می‌دهد و طبق مفاد وکالت‌نامه، حق عزل وکیل را از خویش ساقط می‌نماید.

وکالت از جمله عقود جایز است. در همه عقود جایز، مرگ یکی از دو طرف، موجب فسخ و باطل شدن عقد می‌گردد. لیکن مقنن (قانونگذار) راه حلی را ارائه داده است که می‌توان وکالت وکیل و یا عزل نشدن وی در زمان عقد لازمی شرط گردد.

حال این سوال مطرح می‌شود که آیا وکالت پس از مرگ باطل می‌شود‌؟

حامد امیری وکیل خوب اصفهان در این مقاله قصد دارد ضمن پاسخ به این سوال، وکالت بلاعزل و وکالت تام‌الاختیار پس از فوت را توضیح دهد و سپس شرط بقای وکالت پس از فوت موکل را بررسی نماید. پس مطالعه این مقاله را از دست ندهید.

«انواع وکالت نامه محضری کدام است؟!»

وکالت بلاعزل بعد از فوت

بنابه گفت حامد امیری وکیل پایه یک دادگستری: بر اساس ماده 656 قانون مدنی: « وکالت، عقدی است که به موجب آن، یکی از طرفین، طرف دیگر را برای انجام امری، نایب خود می‌نماید».

وکالت بلاعزل به این معناست که موکل حق عزل وکیل را از خویش ساقط نماید. ممکن است در وکالت بلاعزل مدت مشخصی تعیین گردد و یا امکان دارد شرط شود که بعد از فوت موکل هم دارای اعتبار باشد.

عقد وکالت در قانون مدنی، از انواع عقود جایز می‌باشد. هر کدام از طرفین در عقد جایز می تواند، هر زمان که قصد کند آن عقد را فسخ نماید.

ولی این سوال مطرح می‌شود که در صورتی‌که عقد وکالت به‌طور بلاعزل پس از مرگ منعقد گردد، آیا عقد وکالت بلاعزل با مرگ موکل، فسخ می‌شود یا خیر؟ مطابق با ماده 679 قانون مدنی توسط یکی از این روش‌ها وکالت باطل می‌شود:

• عزل موکل
•  با استعفای وکیل
•  با مرگ یا جنون وکیل یا موکل

از این‌رو، در تمام عقود جایز مانند وکالت، مرگ یکی از طرفین، موجب فسخ عقد جایز می‌گردد و تعیین مدت یا شرط وکالت بلاعزل در زمان عقد لازم، عقد جایز وکالت را تبدیل به عقد لازم نمی‌کند، چراکه وکالت، عقد جایز می‌باشد حتی چنانچه شرط گردد وکالت بلاعزل بعد از مرگ معتبر باشد؛ زیرا این مسئله، با ماهیت عقد وکالت، متفاوت می‌باشد. براساس بند 3 ماده 678 قانون مدنی، «وکالت بلاعزل با فوت یا جنون وکیل یا موکل از بین می‌رود».

شرط بقای وکالت پس از مرگ موکل

همان‌طور که توضیح دادیم وکالت عقد جایزی است، که طرفین قرارداد می‌توانند آن را به شکل بلاعزل منعقد نمایند. موکل حق عزل وکیل را در وکالت بلاعزل از خودش ساقط می‌کند که طبق قانون این مسئله را می‌توان در زمان عقد لازمی شرط نمود.

چنانچه شرط بقای وکالت پس از مرگ موکل در عقد وکالت قید شود و ذکر گردد که وکالت بعد از فوت موکل همچنان باقی بماند، این شرط مشروعیت ندارد. حتی با وجود این شرط، وکالت بلاعزل از بین می‌رود.

چون مطابق بند 3 ماده 679 قانون مدنی در رابطه با وکالت بلاعزل بعد از فوت، «عقد وکالت به موت یا جنون وکیل یا موکل منفسخ شده و از بین می رود».

«وکیل مدنی کیست و حدود اختیارات یک وکیل مدنی کدامند؟»

پس چنانچه شرط گردد که وکالت بلاعزل، بازهم بعد از فوت موکل دارای اعتبار باشد، به این دلیل که خلاف قانون است، شرطی نامشروع شمرده شده و طبق بند 3 ماده 232 قانون مدنی، «شرط نامشروع، باطل است اما مفسد عقد نیست».
پس می‌بایست اشخاص در معامله، وکالت را در هنگام عقد لازمی شرط کنند تا بلاعزل باشد.

برای مثال خرید ملک یا ماشین طبق عقد بیع به صورت وکالت بلاعزل. در این خصوص وکالت بلاعزل همان‌گونه که گفته شد باطل می‌شود و از بین می رود. اما عقد بیع به قوت خود باقی است.

در این صورت ورثه می‌بایست در دفترخانه حاضر گردند و مبیع را به اسم فروشنده کنند وگرنه خریدار مستلزم طرح شکایت در مراجع قضایی می‌گردد.

وکالت تام الاختیار فروش چیست؟

وکالت براساس قوانین ایران، نوعی عقد است. به موجب ماده 656 قانون مدنی، «وکالت عقدی است که به موجب آن یکی از طرفین، طرف دیگر را به انجام امری نایب خود قرار می‌دهد».

در نظام حقوقی ایران، برای وکالت اقسام گوناگونی در نظر گرفته شده است که از جمله آن، وکالت تام‌الاختیار می‌باشد. موکل یعنی وکالت تام‌الاختیار که در یک وکالت‌نامه، همه کارهای مربوط به خود را از جمله مالی، اداری و… را به وکیل واگذارکند.

ایا وکالت تام بعد از مرگ باطل میشود:

در وکالت‌نامه عادی یا معمولی، موکل قسمتی از کارهای مشخص شده خود را به وکیل می‌سپارد و وکیل به‌منظور اجرای کارهایی که بیرون از حدود اختیاراتش است، می‌بایست از موکل کسب اجازه کند و با تایید موکل کارهای مربوط به وی را اجرا کند. در صورتی‌که وکیل، در وکالت تام‌الاختیار در همه کارهای مربوط به موکل الزامی به اجازه موکل ندارد و به تنهایی می‌تواند اقدام کند.

وکالت‌نامه تام‌الاختیار به دو گروه ساده و بلاعزل تقسیم‌بندی می‌شود. در نوع ساده، موکل هر چند مرتبه که قصد کند می‌تواند وکیل را عزل کند.

ولی در وکالت بلاعزل، همان‌طور که در بخش‌های پیشین گفتیم، موکل نمی‌تواند وکیل خویش را عزل کند. این گونه وکالت‌نامه‌ها معمولا جهت خرید و فروش ماشین، منزل و… استفاده می‌شود.

بعضی از وکالتنامه‌های تام الاختیار و بلاعزل مدت‌دار هستند و تا موقعی که مدت آن خاتمه نیافته، موکل جهت عزل وکیل خویش با مشکل مواجه می‌شود.

نحوه تعیین وکیل تام الاختیار بعد از فوت

از جمله سوالاتی که بیشتر مردم در حال مطرح کردن آن هستند، این است که آیا امکان دارد بعد از مرگ وکیل تام الاختیار تعیین کرد؟ یا به عبارتی دیگر بگوییم نحوه تعیین وکیل تام الاختیار بعد از فوت چگونه است؟

منظور از وکیل تام الاختیار بعد از فوت این می‌باشد که موکل در هنگام حیات خویش، وکیل تام الاختیاری را به‌منظور مدیریت کارهای خود منصوب نماید که حتی پس از فوت، این وکیل قادر باشد امور مربوط به موکل فوت شده را اجرا کند.

قانون کشور بهترین مبدا جهت مشخص شدن جواب این سوال است. در صورتی‌که ما بخواهیم پاسخ این سوال را بدهیم، به موجب قوانین حاضر در کشور با چالش‌های مهمی روبه‌رو خواهیم شد.

چون که می‌بایست بدانیم آیا در قوانین ایران برای شخص فوت شده حق داشتن وکیل وجود دارد یا خیر؟ و یا در صورتی‌که بخواهیم به طور کلی بگوییم حقوق شخص فوت شده پس از مرگ چیست؟

ماده 956 قانون مدنی در این خصوص اظهار داشته است که: «اهلیت برای دارا بودن حق با زنده متولد شدن انسان آغاز می شود و با مرگ وی به پایان می رسد».

به موجب قانون مذکور کلیه حقوق متوفی به غیر از حقوقی که مربوط به جسم و حرمت جسم وی می‌باشد، با فوت او به پایان خواهد رسید. ولی آیا این حقوق شامل وکالت تام الاختیار نیز می‌گردد؟

آیا وکالت تام الاختیار فروش پس از فوت کاربرد دارد؟

سوال دیگری که اکثریت افراد با آن روبه‌رو هستند، این است که آیا وکالت تام الاختیار پس از فوت نیز قابل استناد می‌باشد؟ با در نظر داشتن مواردی که در قسمت‌های قبل گفته شد آیا وکیل می‌تواند کماکان وکالت متوفی را برعهده داشته باشد؟

موجب ماده 678 قانون مدنی به سه دلیل وکالت از بین خواهد رفت:

-به عزل موکل؛ به این معنا که موکل با اراده خود وکیل را عزل نماید.

-به استعفای وکیل؛ همان‌گونه که از عنوان این بند پیدا است وکیل از ادامه وکالت به جهت موکل خود استعفا دهد.

-به موت یا به جنون وکیل یا موکل؛ به موجب این بند، از جمله مواردی که موجب از بین رفتن وکالت‌نامه می‌گردد، جنون یا مرگ یکی از طرفین ( وکیل یا موکل ) خواهد بود.

کدام وکالت بعد از مرگ اعتبار دارد:

مطابق با این بند، به آن دلیل که مرگ هر کدام از طرفین موجب باطل شدن وکالت میان طرفین می‌گردد، بنابراین وکالت تام الاختیار بعد از فوت نیز کاربرد ندارد و سبب باطل شدن وکالت نامه خواهد شد.

ممکن است این اواخر با وکالتنامه‌هایی مواجه شویم که واژه وکالت تام الاختیار بعد از فوت در آن تصریح شده است، لیکن باید توجه داشت که این نوع وکالت‌نامه‌ها فاقد اعتبار قانونی هستند و به آن‌ها در دادگاه نمی‌توان استناد کرد.

مشاوره با وکیل در خصوص شرط بقای وکالت بعد از فوت:

دفتر وکالت حامد امیری وکیل دادگستری در اصفهان، با بیش از یک دهه سابقه درخشان در پرونده های متعدد و اخذ آراء موفق آماده ارائه کلیه خدمات حقوقی اعم از مشاوره های تخصصی، قبول وکالت، نگارش حقوقی و تنظیم قراردادها در تمامی موارد دعاوی حقوقی، امور کیفری، دعاوی خانواده، امور تعزیرات، اداره کار به هموطنان گرامی میباشد.

پذیرش حضوری: شنبه تا سه شنبه از ساعت ۱۶:۳۰ لغایت ۲۰:۳۰

پذیرش غیر حضوری: در تمامی ایام هفته از ساعت ۱۳:۰۰ لغایت ۱۶:۰۰

مشاوره فوری: در تمامی ایام هفته از ساعت ۸:۳۰ لغایت ۲۳:۰۰

آدرس دفتر وکالت: اصفهان، خیابان سجاد، ابتدای خیابان قائم مقام فرهانی، مجتمع شیخ بهایی طبقه اول واحد ۱۱

سخن پایانی

بر اساس ماده 678 قانون مدنی، از جمله شروط باطل شدن انواع وکالت‌نامه که در نتیجه آن وکالت نامه تام الاختیار نیز شامل آن می شود مرگ و فوت یکی از طرفین ( وکیل یا موکل ) عقد وکالت است.

بنابراین بلافاصله پس از مرگ موکل این قرارداد باطل شده و در حقیقت وکالت تام الاختیار بعد از فوت موکل به اتمام خواهد رسید. وکالت بلاعزل پس از مرگ یعنی موکل حق عزل وکیل را از خویش ساقط کرده و این مسئله بعد از فوت موکل هم، به قوت خود باقی بماند.

عقد وکالت بر اساس مرگ یا جنون یکی از طرفین عقد از بین خواهد رفت؛ از این‌رو، عقد وکالت حتی چنانچه به‌طور بلاعزل منعقد گردیده باشد پس از مرگ فسخ می.شود. شرط بقای وکالت پس از مرگ موکل، ضمن عقد لازم ماهیت عقد جایز وکالت را تبدیل به عقد لازم نمی‌کند.

در صورتیکه در این باره سوالی دارید و یا به مشکلی برخورده‌اید می‌توانید با موسسه حقوقی اصفهان تماس حاصل کنید.