قرار عدم صلاحیت و مختومه شدن پرونده

قرار عدم صلاحیت قابل اعتراض است

زمانی که یک پرونده در دادگاه مطرح می شود، وظیفه‌ی قاضی این است که پیش از هر چیز صلاحیت شعبه را برای رسیدگی کردن به آن موضوع مورد بررسی قرار دهد.

اگر قاضی تشخیص دهد که شعبه صلاحیت ذاتی و حلی برای رسیدگی به دعوی مطروحه را دارد، اقدام به رسیدگی به دعوا می کند، اما اگر تشخیص دهد که شعبه یا از لحاظ صلاحیت محلی و یا از لحاظ صلاحیت ذاتی، فاقد صلاحیت است، قرار عدم صلاحیت دادگاه را صادر کرده و پرونده را به شعبه‌ی دادگاهی که صلاحیت رسیدگی دارد ارسال کند.

البته حتی اگر قاضی به این امر نپردازد و صلاحیت محلی دادگاه را در نظر نگیرد، شخص خوانده این امکان را دارد که در جلسه اول دادرسی به صلاحیت محلی دادگاه ایراد بگیرد، که در این حالت دادگاه قرار عدم صلاحیت صادر و پرونده به دادگاه صالح ارجاع داده می شود.

نکته‌ی قابل توجهی که وجود دارد این است که قرار عدم صلاحیتی که از سوی قاضی دادگاه صادر می شود قابل شکایت و اعتراض نیست. به عبارت دیگر زمانی که این قرار صادر شد، هیچ یک از اصحاب دعوا این امکان را ندارند که به این قرار صادر شده اعتراض کنند.

قرار عدم صلاحیت چیست؟

علاوه بر آن وکیل اصفهان اظهار می کند که قرار عدم صلاحیت دادگاه به اصحاب دعوا ابلاغ نمی شود بلکه بعد از آن که قرار عدم صلاحیت صادر شد، پرونده از دادگاهی که در آغاز در آن مطرح شده است خارج شده و به دادگاهی که صلاحیت رسیدگی را دارد ارجاع داده می شود، سپس این دادگاه وقت رسیدگی جدیدی تعیین می کند و این وقت تعیین شده به ابلاغ طرفین می رسد.

در نتیجه می توان چنین نتیجه گرفت که صدور قرار عدم صلاحیت به معنای بی حقی یا مختومه شدن پرونده نیست بلکه پرونده به دادگاهی که صالح است فرستاده می شود.

نکته لازم به ذکر این است که دادگاهی که پرونده به او ارجاع داده می شود، وظیفه دارد خارج از نوبت نسبت به صلاحیت خود برای رسیدگی اظهار نظر کند.

در صورتی که این دادگاه ادعای عدم صلاحیت را قبول نکند و خود را نیز صالح برای رسیدگی نداند، پرونده برای تصمیم گیری و حل اختلاف به دادگاه تجدید نظر استان فرستاده می شود. حال اگر اختلاف صلاحیت میان دادگاه دو استان مختلف باشد، مرجعی که این اختلاف را باید حل کند دیوان عالی کشور است.

👈«طلاحیت دیوان عدالت اداری»👉

انواع صلاحیت دادگاه‌ها

کمی پیشتر گفتیم که دادگاه زمانی صالح به رسیدگی به یک دعوا است که هم صلاحیت ذاتی داشته باشد و هم صلاحی محلی. در حقیقت دادگاه باید از دو جنبه صلاحیت رسیدگی داشته باشد که آنها ذاتی و محلی هستند. در ادامه این دو جنبه را بیشتر توضیح می دهیم.

الف) صلاحیت ذاتی

حامد امیری وکیل دادگستری می گوید: صلاحیت ذاتی یک مرجع از طریق سه پارامتر، مورد بررسی قرار می گیرد که از قرار زیر است:

1- صنف
2- نوع
3- درجه

منظور از صنف این است که زمانی که ما یک دعوی را مطرح می کنیم تشخیص دهیم که این دعوی باید در مراجع قضایی مطرح شود و یا آن که در مراجع اداری.

به طور کلی می توان چنین گفت که اختلافات و دعاوی میان اشخاص حقیقی و حقوقی حقوق خصوصی، در مراجع قضایی مورد بررسی قرار می گیرد، اما اگر یکی از طرفین دعوی یک مرجع یا سازمان دولتی باشد ،این دعوی باید در مراجع اداری مطرح و بررسی شود.

با عنایت به بیانات وکیل خوب اصفهان ، نوع در صلاحیت ذاتی یعنی مراجع قضایی به دو نوع عمومی و اختصاصی تقسیم می شوند. مراجع عمومی به مراجعی گفته می شود که صلاحیت رسیدگی به تمام دعاوی را دارند مگر آن هایی که قانون گذار صراحتا در صلاحیت مراجع اختصاصی قرار داده است.

مراجع اختصاصی نیز مراجعی هستند که صرفا صلاحیت رسیدگی به اموری را دارند که قانون گذار تعیین نموده است. مرجع عمومی، مثل دادگاه عمومی حقوقی و مرجع اختصاصی مثل دادگاه خانواده.

و در نهایت منظور از درجه این است که هر مرجع قضایی درجاتی دراد. به عبارت دیگر یک دعوی در ابتدا باید در دادگاه بدوی یا نخستین مطرح شود و سپس در صورتی که قابل اعتراض بود در دادگاه تجدید نظر استان نسبت به آن اعتراض شود تا مورد بررسی قرار گیرد. پس دادگاه بدوی درجه پایین‌تری نسبت به دادگاه تجدیدنظر استان دارد.

ب) صلاحیت محلی

بعد از آن که صلاحیت ذاتی یک دادگاه بر اساس صنف، نوع و درجه مشخص شد، باید بررسی کنیم که دادگاه کدام محل صالح برای رسیدگی است.

یعنی از میان تمام دادگاه‌هایی که همان صنف، نوع و درجه را دارند در سطح ایران، کدام یک صالح است. به طور کلی در خصوص امور کیفری و جرایم، آن دادگاهی صلاحیت دارد که جرم در حوزه آن رخ داده است.

در امور حقوقی نیز اصل بر این است که دعوی در دادگاه محل اقامت خوانده مطرح شود مگر در موارد استثنایی، که استثنائات این مورد را در مقاله‌ استثنائات اقامه دعوی در محل اقامت خوانده بررسی کرده‌ایم. 

صدور قرار عدم صلاحیت دادگاه چه آثاری دارد؟

بنا به گفته‌ی وکیل پایه یک دادگستری، قرار عدم صلاحیت دادگاه در دسته قرارهای شبه قاطع قرار دارد. به عبارت دیگر با صدور این قرار تکلیف پرونده معلوم نمی شود بلکه صرفا پرونده از آن دادگاه خارج شده و وارد یک دادگاه دیگر می شود تا در آن جا رسیدگی و بررسی شود.

البته همانطور که پیشتر نی گفتیم اگر در خصوص صلاحیت دو دادگاه در استان‌های مختلف اختلاف حاصل شود، دیوان عالی کشور است که مرجع صلاحیت دار شناخته شده و پرونده برای رسیدگی به آن جا فرستاده می شود.

چگونه صلاحیت یک دادگاه را تشخیص داده و احراز کنیم؟

بهترین وکیل اصفهان در پاسخ به این سوال می گوید زمانی که کسی می خواهد علیه شخص دیگری دعوایی اقامه کند اولین کاری که باید بکند این است که این دعوی را به دادگاهی که صلاحیت رسیدگی دارد تقدیم کند.

اما چونه باید تشخیص دهد که کدام دادگاه صالح است؟ در ماده 26 قانون آیین دادرسی مدنی آمده است:« تشخیص صلاحیت یا عدم صلاحیت هر دادگاه نسبت به دعوایی که به آن رجوع شده است با همان دادگاه است.

مناط صلاحیت، تاریخ تقدیم دادخواست است مگر در موردی که خلاف آن مقرر شده باشد.» پس از این ماده می فهمیم که در حقیقت این دادگاه‌ها هستند که صلاحیت یا عدم صلاحیت خود را تشخیص می دهند.

مطابق با ماده 27 قانون آیین دادرسی مدنی که بیان داشته است:

« در صورتی که دادگاه رسیدگی کننده خود را صالح به رسیدگی نداند، با صدور قرار عدم صلاحیت، پرونده را به دادگاه صلاحیتدار ارسال می کند. دادگاه مرجوع الیه مکلف است خارج از نوبت نسبت به صلاحیت اظهارنظر کند و چنانچه ادعای عدم صلاحیت را نپذیرد، پرونده را جهت حل اختلاف به دادگاه تجدیدنظر استان ارسال می کند. رای دادگاه تجدیدنظر در تشخیص صلاحیت لازم الاتباع خواهد بود.

تبصره: در صورتی که اختلاف صلاحیت بین دادگاه های دو حوزه قضایی از دو استان باشد، مرجع حل اختلاف به ترتیب یادشده ، دیوان عالی کشور است.»

در نهایت وکیل دادگستری متذکر می شود که بعد از آن که دادگاه عدم صلاحیت خود را تشخیص داد، لازم است که رسیدگی را متوقف کرده و قرار عدم صلاحیت را صادر کند. البته صدور قرار عدم صلاحیت محدود به زمان خاصی نیست، یعنی دادگاه می تواند رسیدگی به یک پرونده را شروع کند و در حین رسیدگی اگر بفهمد صلاحیت رسیدگی ندارد باید رسیدگی را متوقف و قرار را صادر کند.

مشاوره با وکیل در خصوص ماده قانونی قرار عدم صلاحیت:

دفتر وکالت حامد امیری یکی از بهترین وکیل در اصفهان، با بیش از یک دهه سابقه درخشان در پرونده‌های متعدد و اخذ آراء موفق آماده ارائه کلیه خدمات حقوقی اعم از مشاوره‌های تخصصی، قبول وکالت، نگارش حقوقی و تنظیم قراردادها در تمامی موارد دعاوی حقوقی، امور کیفری، دعاوی خانواده، امور تعزیرات، اداره کار به هموطنان گرامی میباشد.

پذیرش حضوری: شنبه تا سه شنبه از ساعت ۱۶:۳۰ لغایت ۲۰:۳۰

پذیرش غیر حضوری: در تمامی ایام هفته از ساعت ۱۳:۰۰ لغایت ۱۶:۰۰

مشاوره فوری: در تمامی ایام هفته از ساعت ۸:۳۰ لغایت ۲۳:۰۰

آدرس دفتر وکالت: اصفهان، خیابان سجاد، ابتدای خیابان قائم مقام فرهانی، مجتمع شیخ بهایی طبقه اول واحد ۱۱

نتیجه گیری

آن چه از مطالب یاد شده در فوق می توان نتیجه گرفت این است که قرار عدم صلاحیت زمانی صادر می شود که دادگاهی تشخیص دهد که صلاحیت رسیدگی به آن دعوی را ندارد. این عدم صلاحیت ممکن است به علت نداشتن صلاحیت محلی باشد، و یا آن که به علت نداشتن صلاحیت ذاتی.

علاوه بر آن شخص خوانده نیز می تواند در جلسه اول دادرسی اگر دعوی در دادگاه اشتباهی مطرح شده بود، ایراد عدم صلاحیت مطرح کند و به این طریق دادگاه قرار رد دعوا صادر کرده و پرونده را به دادگاهی که صلاحیت رسیدگی را دارد ارجاع می دهد.

موسسه حقوقی حامد امیری با فعالیت به عنوان وکیل ملکی در اصفهان ، وکیل طلاق توافقی در اصفهان ، وکیل مواد مخدر در اصفهان ، وکیل جهیزیه در اصفهان و سوابق بسیار در تمامی حوزه های مختلف حقوقی و بالتبع وکالت پرونده های متعدد و دهها پرونده موفق و ارائه مشاوره های مستمر و پیگیری مرتب و تعهد کاری ، خدمات متمایز حقوقی را برای موکلین و مراجعین محترم فراهم نموده است.