چه عقودی معین و چه عقودی نامعین هستند؟ مثال برای عقود نامعین

عقود معین و غیرمعین با ذکر مثال

عقد معین و نامعین: بدون شک و تردید قسمت بزرگی از مسائل حقوقی به عقود و قراردادها اختصاص داده شده است. و به طور حتم همه ما با هر نوع زندگی و کسب و کاری با عقود و قراردادها سر و کار داشته ایم و چه بسا در مورد آن به سوالاتی برخورده ایم ولی دانش کافی برای پاسخ به ان نداشتیم.

عقود و قرارداد ها دارای دسته بندی های مختلف از حیث های گوناگون هستند اما از مهم ترین این دسته بندی ها، تقسیم بندی عقد به دو نوع عقود معین و نامعین است. که در این مقاله با بهره گیری از دانش حقوقی وکیل پایه یک قراردادها در اصفهان سعی داریم به توضیح هر یک بپردازیم.

عقد چیست؟

پیش از پرداختن به توضیح “عقود معین و نامعین” ، بهتر است با عقد و تعریف آن آشنایی پیدا کنیم. مطابق تعریفی که برای عقد در ماده ۱۸۳ قانون مدنی ارائه شده است، عقد به این معنا است که « یک یا چند نفر در مقابل یک یا چند نفر دیگر تعهد بر امری نمایند و مورد قبول آنها باشد » اما این تعریف ارائه شده دارای اشکالاتی است و بهتر آن است که به این شکل تعریف شود :« توافق اراده دو طرف به منظور ایجاد کردن رابطه حقوقی.»

علت بكار بردن واژه طرف در این تعریف آن است كه امکان دارد توافق اراده بین دو یا چند شخص حقوقی یا یك یا چند شخص حقیقی با یك یا چند شخص حقوقی حاصل شده باشد، گذشته از آن رابطه حقوقی در این تعریف یعنی كه موضوع عقد ممکن است انجام دادن یک تعهد و یا انتقال دادن مالی باشد، مثل تعهد یك نجار برای ساختن یك میز یا انتقال مال مثل فروش آپارتمان.

باید گفت که هر فردی به سبب اراده آزادی که دارد، می تواند برای خود تعهد و برای دیگری حق ایجاد کند . در نتیجه هر عقد دو شرط اساسی دارد:

1 – بر اثر توافق دو یا چند اراده حاصل می شود.
2 – نتیجه و منظور از توافق، ایجاد نمودن تعهد است.

عقد دارای دسته بندی های زیادی است از جمله:

• – عقد لازم و جایز
• – عقد معلق و منجز
• – عقد رضایی و عینی و تشریفاتی
• – عقد عهدی و تملیکی
• – عقد معوض و غیر معوض
• – عقد خیاری و…

منظور از عقود معین چیست ؟

تعداد عقود معین: به عقدی عقد معین گفته می شود که قانون برای آن نام مشخصی درنظر گرفته باشد. زیرا این نوع از عقود در جامعه بیشتر کاربرد دارند، به همین جهت قانون گذار برای آن ها نام مشخصی گذاشته و قواعد و مقرراتی که به آنها مرتبط است را ذکر کرده است تا مانع از ایجاد اختلاف در آنها شود.

عقودی از قبیل عقد بیع، عقد معاوضه، عقد اجاره، عقد قرض، عقد صلح ، عقد جعاله ، عقد هبه ، عقد عاریه و … همکی در دسته عقود معین قرار دارند و شرایط و ضوابطشان به نحو تفصیل در قانون قید شده است.

عقود نامعین چیست؟

انواع عقود غیر معین: وکیل قراردادها در اصفهان ذکر می کند علاوه بر عقود معین که دارای قوانین خاص در قانون هستند قراردادهایی در قانون وجود دارد که عنوان و مقررات خاصی در قانون ندارند، به این نوع از عقود، عقد نامعین گفته می شود.

اما از جهت شرایط صحت معامله که در مقاله ای با همین عنوان در مورد آن به طور مفصل صحبت کردیم، عقود نامعین تفاوتی با عقود معین نداشته و هر دو باید دارای این شرایط عمومی باشند تا صحیح به حساب آیند.

برای انعقاد چنین عقودی به دلیل آن که افراد آزادی اراده بیشتری دارند، لازم نیست جهت انعقاد عقد، در قانون نام خاصی را جستجو کنند و همین که قرارداد مزبور دارای شرایط عمومی باشد، صحیح است.

عقود معین و نامعین چه تفاوتی دارند؟

انواع عقود نامعین: یکی از مهم ‌ترین و بارزترین تفاوت هایی که میان عقد معین و عقد نامعین وجود دارد به گفته حامد امیری وکیل حقوقی در اصفهان، معین بودن شرایط صحت عقد معین در قانون است.

به بیان بهتر عقد نامعین فقط لازم است با شرایط اساسی و عمومی صحت معامله مطابقت داشته باشد و اگر دارای این شرایط باشد ، قرارداد درست است.

لیکن در عقد معین جدا از آن که باید شرایط عمومی و اساسی معامله وجود داشته باشد ، ضروری است که شرایط و مقرراتی که منحصر همان عقد است و در قانون بیان شده را هم دارا باشد. به طور مثال حق شفعه مقرره ای است که فقط در عقد بیع وجود دارد.

مثال عقود غیر معین: تفاوت دیگر این دو نوع عقد این است که چنانچه در عقد معین تکلیف موضوعی مشخص نشده باشد، مثلا در عقد بیع مکان تحویل کالای خریداری شده تعیین نشده باشد ، این امکان وجود دارد که به قانون مراجعه کرده و مواد آن را تفسیر کرد و با در نظر داشتن اراده دو طرف عقد ، تکلیف آن موضوع را مشخص کرد.

لیکن در عقد نامعین، به این خاطر که مطابق سلیقه دو طرف انعقاد می یابد و در قانون حکم خاصی ندارد ، چنانچه تکلیف موردی معین نشده باشد ، باید با عنایت به قرارداد و انگیزه طرفین، موضوع را بررسی کرد.

تشخیص عقد معین از عقد نامعین 

ممکن است دو نفر با یکدیگر عقدی منعقد کنند اما به تصوری اشتباه نام دیگری بر روی آن بگذارند. و این احتمال وجود دارد که افراد در شناسایی عقد معین از عقد نامعین دچار اشتباه شوند.

اما دادرس یا قاضی موظف هستند که با عنایت به نوع تعهد و تکلیف بوجود آمده از قصد و نیت طرفین برای انعقاد عقد آگاهی یابند و نام صحیح عقد را مشخص کنند.
دلیل این که وظیفه قاضی تشخیص نوع عقد است این است که ممکن است افراد قراردادی ببندند و نام آن وکالت بگذارند مثلا فرد به طرف مقابل بگوید بعد از مرگم تو وکیلی که فلان کار را انجام دهی، در حالی که این قرارداد وصایت است و آثار آن با وکالت متفاوت است. در نتیجه تشخیص نام درست عقد اهمیت دارد و در صورت بروز اختلاف تشخیص آن بر عهده دادگاه است

چند نمونه از عقد معین

عقد بیع

عقد بیع همان خرید و فروش است. در عقد بیع به مورد معامله اصطلاحاً «مبیع» و به مبلغی که در مقابل آن دریافت می شود «ثمن» گفته می شود، به طور مثال در فروش اپارتمان به مبلغ ۵۰۰ میلیون تومان، مبیع آپارتمان و ثمن ۵۰۰ میلیون تومان است.

انواع عقود معین در قانون مدنی: در ماده ۳۳۸ قانون مدنی عقد بیع بدین صورت تعریف شده است:«بیع عبارت است از تملیک عین به عوض معلوم».
پس عقد بیع یک عقد تملیکی است به این معنا که باعث می شود مالکیت مبیع از فروشنده به خریدار و مالکیت ثمن از خریدار به فروشنده انتقال پیدا کند. به علاوه بیع در دسته عقود معوض است به عبارت دیگر به طرف معامله چیزی به صورت مجانی داده نمی شود چون اگر چنین باشد دیگر عقد بیع نخواهد بود.

عقد معاوضه

طبق ماده ۴۶۴ قانون مدنی «معاوضه عقدی است که به موجب آن، یکی از طرفین مالی می دهد به عوض مال دیگر که از طرف دیگر اخذ می کند؛ بدون ملاحظه این‌ که یکی از عوضین، مبیع و دیگری ثمن باشد.»
در نتیجه از ماده فوق درمی یابیم که عقد معاوضه مثل بیع تملیکی و معوض است اما دیگر در آن مبیع و ثمن وجود ندارد.

عقد اجاره

همانطور که می دانید اجاره به عقدی گفته می شود که یک طرف، منافع عین مال خود را در برابر گرفتن مبلغی برای مدت معینی به تملیک طرف مقابل در می آورد. به دیگر بیان بدون آن که تغییری در مالکیت عین بوجود بیاید آن را در اختیار طرف مقابل که مستاجر نام دارد، می گذارد.

عقد قرض

ماده ۶۴۸ قانون مدنی در تعریف عقد قرض میگوید:« قرض عقدی است که به موجب آن احد طرفین, مقدار معینی از مال خود را به طرف دیگر تملیک می کند که طرف مزبور مثل آنرا از حیث مقدار و جنس و وصف رد نماید و در صورت تعذر رد مثل , قیمت یوم الرد را بدهد.»
پس به بیان ساده تر ﻋﻘﺪى اﺳﺖ ﻛﻪ یکی از طرفین، مقدار مشخصی از ﻣﺎل ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻃﺮف دﻳﮕﺮ می دهد با این شرط ﻛﻪ او مثل و یا قیمت آن را برگرداند. البته قیمت از روزی که قرض گیرنده تمایل به بازپرداخت قرض را دارد حساب می شود.

عقد صلح

صلح در معنای لغوی یعنی آشتی، دوستی، توافق و سازش، در اصطلاح حقوقی نیز در معنای تراضی، تسالم و توافق بر امری اعم از تملیک عین یا منفعت یا اسقاط دین یا حق بکار رفته است.
به موجب ماده ۷۵۲ قانون مدنی: «صلح ممکن است یا در مورد رفع تنازع موجود یا جلوگیری از تنازع احتمالی در مورد معامله و غیر آن واقع شود.»
رفع تنازع موجود یعنی اختلافی بوجود ‌آمده و دعوایی اقامه شده ولی طرفین می توانند با صلح آن راپایان دهند. اولین وظیفه قاضی دادگاه در شروع به رسیدگی، دادن پیشنهاد صلح به طرفین است.

عقد جعاله

«جعاله» در لغت یعنی مزدی است که در مقابل انجام دادن کاری قرار داده می ‌شود. کسی که انجام دادن کاری را می خواهد حاعل، مسی که آن کار را انجام می دهد عامل و به مزو آن جُعل گفته می شود.

ماده ۵۶۱ قانون مدنی در تعریف جعاله مقرر کرده: «التزام شخصی به ادای اجرت معلوم در مقابل عملی اعم از این که طرف، معین باشد یا غیرمعین.»

در عقد جعاله ، شخص جاعل خود را ملزم می‌كند كه اکر آن کار معین از جانب عامل صورت گرفت، به او مزد یا جعل بدهد. مثلاً فردی حیوان خانگی خود را گم می کند، اعلام می ‌کند که هر كس حیوان گمشده او را پیدا کند، مبلغی مشخص دریافت خواهد کرد.

در صورت تمایل به دریافت مشاوره عقود مختلف با موسسه حقوقی حامد امیری می توانید از طریق مشاوره فوری یا اخذ نوبت از سامانه رزرو نوبت مشاوره آنلاین اقدام نمایید .