حکم معامله اضطراری چیست؟ تفاوت معامله اکراهی و اضطراری

مدت زمان تخمینی مطالعه: 11 دقیقه

حکم معامله اضطراری، یعنی این‌که فردی در وضعیت به‌وجود آمده از اضطرار ، معامله‌ای انجام می‌دهد که در وضعیت عادی، حاضر به انجام این معامله نبوده است.

با این‌حال حکم معامله اضطراری ، بر عکس معاملات اکراهی که غیر نافذ می‌باشند کاملا دارای صحت و معتبر می‌باشد و آثار معامله‌های اضطراری بلافاصله پس از انعقاد بر آن معامله مقرر می‌گردد.

هر نوع بستن قرارداد و معامله بین افراد مستلزم آن می‌باشد که طرفین نیت و رضایت باطنی و قلبی به‌منظور انجام آن داشته باشند.

در غیر این حالت در پاره‌ای از موارد امکان دارد معامله صورت گرفته باطل باشد و هیچ اثر حقوقی نداشته باشد و یا اینکه اصطلاحا غیر نافذ بوده و به‌منظور اینکه شامل آثار حقوقی و قانونی گردد به تنفیذ یا رضایت فرد نیاز داشته باشد.

به صورت کلی، عواملی که به قسمی ممکن است باعث معیوب شدن تصمیم و قصد طرفین معامله شوند به 3 دسته اجبار، اکراه و اضطرار دسته‌‌بندی می‌گردند که هر کدام از آن‌ها، حکم و آثار مخصوص خود را دارد.

به بیانی دیگر، معامله اجباری و اکراهی، با معامله اضطراری تفاوت دارد. لیکن سوالی که احتمالا مطرح می‌شود این است که معامله اضطراری چیست و چه احکام و آثاری دربر دارد؟

حامد امیری بهترین وکیل اصفهان جهت پاسخ دادن به این سوال به بررسی موضوع معامله اضطراری چیست و تفاوت این معامله با معامله اکراهی در چیست می‌پردازد.

همچنین در خصوص اینکه حکم معامله اضطراری چیست و چه آثاری دارد توضیح خواهد داد. تا پایان این مقاله همراه ما باشید و سوالات و نظرات خود را با ما به اشتراک بگذارید.

معامله اضطراری چیست؟

از جمله اصلی‌ترین شرایط صحت معامله ، بودن نیت و رضایت طرفین، جهت انجام معامله است. در شرایط عادی که افراد با میل و رضایت قلبی خویش معامله‌ای را انجام می‌دهند، معامله به‌طور کاملا صحیح و قانونی منعقد گردیده و از همان موقع، آثار حقوقی به‌وجود آمده از آن معامله، ایجاد خواهد گردید.

ولی گاها امکان دارد فرد جهت انجام معامله نیت نداشته باشد و یا رضایت او مخدوش شده باشد که در این صورت بحث از معاملات اجباری یا معاملات اکراهی به میان خواهد آمد.

برای اطلاع از این مطلب که معامله اکراهی و اجباری، چه تفاوت هایی با معامله اضطراری دارند ، ابتدا باید به تعریف معامله اضطراری پرداخته و به این سوال پاسخ دهیم که منظور از معامله اضطراری چیست؟

از نظر لغوی اضطرار، یعنی احتیاج پیدا کردن به چیزی، ناچار شدن و ناگزیر شدن به چیزی، درمانده شدن، تنگدستی، بیچارگی، بی‌اختیاری و مواردی از این دست می‌باشد.

حکم معامله اضطراری:

بر همین مبنا مقصود از معامله اضطراری، این است که فردی در وضعیتی قرار بگیرد که از روی ناچاری و با درماندگی و شرایطی از این قبیل معامله‌ای را انجام دهد که در وضعیت عادی و معمولی راضی به این معامله و با این کیفیت نبوده است.

برای مثال، هنگامی که فردی جهت پیشگیری از تشدید بیماری همسر یا فرزند خود اقدام به معامله ملک یا اتومبیل خود می‌کند و آن را با قیمتی پایین‌تر از نرخ متعارف آن، به فروش می‌رساند تا از پس مخارج عمل بیمارستان بربیاید.

به این خاطر که از روی اضطرار و درماندگی حاضر به انجام این معامله شده است، این معامله را با عنوان معامله اضطراری نام گذاری کرده‌اند.

از طرفی دیگر، اکثریت افراد در زندگی، کم و بیش تحت تاثیر اضطرار معامله‌های را انجام می‌دهند. چه بسیار افراد، به دلیل نیاز‌مندی یا تحت فشار قرار گرفتن حوادث، ناگزیر به انعقاد قرارداد‌هایی می‌شوند که نسبت به آن‌ها میل و رضایت قلبی ندارد.

چنانچه قانون‌گذار هر نوع اضطراری را در معامله موثر و باعث عدم‌ نفوذ آن تشخیص دهد، آن چنان بی‌ثباتی در زمینه معاملات اجتماعی به‌وجود می‌آید که زیان آن به مراتب خیلی بیشتر از زیانی خواهد بود که شاید فرد مضطر در این مقام ببیند.

تفاوت معامله اکراهی و اضطراری در چیست؟

موضوعی که می‌بایست به آن توجه شود، این می‌باشد که اضطرار و اکراه ، با یکدیگر تفاوت دارند. در صورتی‌که گاها به غلط، به جای یکدیگر مورد استفاده قرار می‌گیرند.

با در نظر اینکه حکم و آثار به‌وجود امده از معامله اضطراری و معامله اکراهی، با یکدیگر متفاوت هستند. در این بخش به بررسی تفاوت میان این دو معامله خواهیم پرداخت.

معامله اکراهی به این معنی می‌باشد که فرد، تحت تاثیر یک عامل خارجی که عموما ناشی از فشارهای دیگری می‌باشد اقدام به انعقاد یا بستن قرارداد می‌نماید که برای انجام آن کراهت دارد.

با این‌حال در اکراه فرد مجبور به انجام معامله نگرديده است و تنها با توجه به آثار دست به انجام معامله می‌زند. از این‌رو بر عکس اجبار، در اکراه تصمیم شخص مخدوش و معیوب نگرديده و فرد مکره تصمیم انجام معامله را دارد؛ اما نسبت به انجام معامله رضایت ندارد.

معامله اکراهی چیست؟

مطابق با قانون، حکم معامله اکراهی به علت عدم رضایت فرد، عدم نفوذ معامله می‌باشد. به بیانی دیگر معامله اکراهی، غیر نافذ است و فرد پس از اتمام وضعیت اکراهی قادر است معامله را تنفیذ یا قبول کرده و یا آن را فسخ نماید. حتی اکراه در عقد ازدواج هم به فرد اکراه شد.ه این حق را خواهد داد که بعد از عقد ازدواج آن را قبول یا نقض کند.

تفاوت موجود در معامله اضطراری و معامله اکراهی، در این می‌باشد. که در اضطرار، عامل خارجی فرد را به انجام معامله مجبور نکرده است. و تنها خود شخص با توجه به شرایط موجود، معامله‌ای را انجام خواهد داد.

در این نوع معامله، نه نیا و نه رضایت فرد مضطر معیوب نگرديده است. و به این خاطر حکم این معامله در قیاس با معامله اکراهی متفاوت است. که در قسمت بعد به بررسی آن خواهیم پرداخت.

بر اساس ماده ١٠ قانون مدنی، از جمله حقوقی که قانون‌گذار جهت اشخاص پیش‌بینی کرده، اصل آزادی قراردادی است. یعنی اینکه هیچ‌کس را نمی‌توان از منعقد کردن قرارداد منع نمود.

حکم معامله اضطراری

بعد از پرداخت به این موضوع که معامله اضطراری چیست. و تفاوت آن با معامله‌های اکراهی در چیست، لازم می‌باشد که به بررسی حکم معامله اضطراری نیز پرداخت شود.

به بیانی دیگر امکان دارد این سوال پیش آید که بر مبنای قانون، معامله اضطراری چه حکمی دارد ؟ آیا معاملات اضطراری، باطل و بدون اثر می‌باشند یا آنکه می‌توان آن‌ها را صحیح و معتبر به‌شمار آورد ؟

به صورت کلی حکم معامله اضطراری در ماده 206 قانون مدنی مقرر گردیده است. که به موجب همین ماده: « اگر کسی در نتیجه اضطرار، اقدام به معامله کند، مُکرَه محسوب نشده و معامله اضطراری ، معتبر خواهد بود » .

تفاوت معامله اکراهی و اضطراری:

به تعبیری دیگر در صورتی‌که فردی در نتیجه اضطراب، وضعیت، چالش‌ها و سختی‌هایی که از نظر شخصی که با آن روبه‌رو است. حاضر به انجام معامله اضطراری شود، این معامله از نظر حقوقی، صحیح است.

حکم صحت داشتن معاملات اضطراری در ماده مذکور، به این دلیل می‌باشد. که به‌طور معمول اضطرار و درماندگی که ناشی از وضعیت و حالات درونی خود شخص می‌باشد. به قدری نیست که نیت و رضایت را تحت الشعاع قرار دهد و اراده او را بدون اثر کند.

به این خاطر، احتمالا به علت اینکه فرد مضطر، قادر باشد. بر وضعیت اضطراری غلبه کرده و نیازهای ضروری خویش را از راه دیگری بر طرف کند. قانون‌گذار حکم به صحیح بودن معاملات اضطراری صادر کرده است.

2. آثار معامله اضطراری

به موجب قانون مدنی، معاملات اضطراری از نظر حقوقی کاملا معتبر و صحیح به حساب می‌آیند. در تکمیل موضوع، می‌بایست ابتدا به بررسی این سوال هم پرداخته شود که آثار معاملات اضطراری چیست؟

و آیا در معاملات اضطراری هم فرد مضطر لازن است که پس از انجام معامله اضطراری آن را تنفیذ یا اجازه کند یا خیر؟

در جواب این سوال می‌بایست بیان داشت که به موجب قانون مدنی معامله‌های اضطراری از نظر حقوقی نافذ و معتبر هستند.

بدین معنی که بر عکس معاملات اکراهی که غیر نافذ می‌باشند. و بعد از انجام معامله فرد اکراه شد.ه ( مکره )، می‌تواند معامله اکراهی را تنفیذ یا قبول نموده و یا آن را نقض کند.

حکم معامله اجباری:

قاعدتا در معامله‌های اضطراری فرد مضطر این حق را نخواهد داشت. بنابراین دوام معامله‌هایی مانند عقد بیع ، لازم می‌کند. که معامله‌های اضطراری حتی بدون تنفیذ یا رضایت فرد مضطر هم صحیح و معتبر باشند و ملزم به اجازه مجدد او نباشد.

البته، می‌بایست به این نکته هم توجه نمود و آن هم اینکه بعضی مواقع معاملات اضطراری تحت تاثیر اکراه واقع می‌گردند. بنا به تعبیری دیگر، گاهی فردی از بیرون وضعیتی را به‌وجود می‌آورد. که شخص، در درون خود احساس اضطرار کند و به موجب آن معامله‌ای را صورت دهد.

در این وضعیت، با اینکه معامله اضطراری صحت دارد، لیکن به این خاطر که فردی از خارج او را گرفتار اکراه کرده است. این امکان وجود دارد که حکم به عدم نفوذ معامله داد.

سخن پایانی درباره معامله اضطراری:

همان‌طور که در مطالب فوق توضیح داد.ه شد. معامله اضطراری، یعنی این‌که فردی در وضعیت به‌وجود امده از اضطرار، معامله‌ای انجام می‌دهد. که در وضعیت عادی، حاضر به انجام این معامله نبوده است.

با این‌حال حکم معامله اضطراری، بر عکس معاملات اکراهی که غیر نافذ می‌باشند. کاملا صحیح و معتبر است و آثار معاملات اضطراری بلافاصله پس از انعقاد بر آن معامله مترتب می‌شود.

بر اساس قانون مدنی معاملات اضطراری بر خلاف معاملات اکراهی که غیر نافذ هستند. کاملا صحیح و معتبر می باشند و آثار قانونی ناشی از آن به محض انعقاد معامله ایجاد می شود.

شما عزیزان می‌توانید برای کسب اطلاعات بیشتر و دادن وکالت به بهترین وکیل اصفهان. به صورت حضوری و غیرحضوری با وکیل معاملات اصفهان ارتباط برقرار کنید.

مشاوره با وکیل در خصوص معامله اکراهی و اضطراری:

دفتر وکالت حامد امیری یکی از بهترین وکیل پایه 1 در اصفهان، با بیش از یک دهه سابقه درخشان در پرونده های متعدد و اخذ آراء موفق آماده ارائه کلیه خدمات حقوقی اعم از مشاوره های تخصصی، قبول وکالت، نگارش حقوقی و تنظیم قراردادها در تمامی موارد دعاوی حقوقی، امور کیفری، دعاوی خانواده، امور تعزیرات، اداره کار به هموطنان گرامی میباشد.

پذیرش حضوری: شنبه تا سه شنبه از ساعت ۱۶:۳۰ لغایت ۲۰:۳۰

پذیرش غیر حضوری: در تمامی ایام هفته از ساعت ۱۳:۰۰ لغایت ۱۶:۰۰

مشاوره فوری: در تمامی ایام هفته از ساعت ۸:۳۰ لغایت ۲۳:۰۰

آدرس دفتر وکالت: اصفهان، خیابان سجاد، ابتدای خیابان قائم مقام فرهانی، مجتمع شیخ بهایی طبقه اول واحد ۱۱