لعان چیست و چگونه انجام می شود؟ تشریفات لعان یعنی چه؟

اصطلاح لعان یک اصطلاح حقوقی و فقهی است که تعداد کمی از مردم عادی نام آن را شنیده اند. اما لعان به یک عمل یا مراسمی گفته می شود که زن و شوهر بر طبق آن و با انجام تشریفات خاصی همدیگر را لعنت می کنند.

در لعان، شوهر سوگندهای خاصی می خورد که ثابت کند همسرش مرتکب زنا شده است، و در مقابل نیز همسرش با خوردن سوگند های خاصی که شبیه سوگند های شوهرش است، اتهامات وارد شده از سوی شوهرش را رد می کند.

نتیجه این مراسم و سوگند خوردن ها موجب می شود که زن و شوهر از هم جدا خواهند شد و دیگر این اجازه را ندارند که مجدداً با هم ازدواج کنند. در مقاله پیش رو تصمیم داریم تا با این اصطلاح حقوقی بیشتر آشنایی پیدا کرده و شرایط و آثار آن را بشناسیم.

آشنایی با معنا و مفهوم لعان

گفتیم که لعان به معنای نفرین، لعنت کردن و طرد کردن است. به منظور آن که زن و شوهر شامل مجازات اسلامی حد یعنی حد قذف که ۸۰ ضربه شلاق است و حد زنا که مجازات آن به شرایط انجامش بستگی دارد، نشوند، نسبت به هر دو لعان صورت می گیرد.

همانطور که در مقدمه اشاره کردیم لعان برای اجرا تشریفات و شرایط خاص خود را دارد که باید بر اساس آن انجام شود و تغییری نباید در آن اعمال شود.

به نقل از وکیل اصفهان لعان برای ساقط شدن حد قذف است، اما قذف به چه معناست؟

هنگامی که فردی، ادعا کند که شخص دیگری مرتکب زنا شده است اما مدارک و شواهدی دال بر اثبات ادعای خود نداشته باشد، آن فردی که این ادعا را بی جهت به طرف دیگر وارد کرده محکوم می شود و با ۸۰ ضربه شلاق مجازات خواهد شد، از همین رو در صورتی که مردی به همسر خود اتهام فحشا وارد کند، و مدعی شود فرزند متولد شده، به او تعلق ندارد، زوج و زوجه ضرورت دارد به جهت آنکه شامل مجازات حد نشوند، با رجوع به حاکم شرع، و در حضور او لعان را انجام دهند.

پس نتیجه می گیریم که اگر مردی به همسر خود شک دارد و به او اتهام زنا وارد کند اما مدارک و مستنداتی برای اثبات حرف خود نداشته باشد به حد قذف محکوم می شود و ۸۰ ضربه شلاق خواهد خورد.

اما اگر به خیانت و زنای همسر خود مطمئن باشد ولی مدارک و شواهدی نداشته باشد، در چنین موردی باید با انجام دادن لعان اتهام زنا را به همسر خود بزند، که البته زن نیز در این مراسم اتهامات وارده از سوی مرد را رد خواهد کرد. اگر این اتهام وارد شده را رد نکند، به مجازات حد زنا محکوم می شود.

لعان چیست

شرایط انجام دادن و محقق شدن لعان

برای محقق شدن لعان شرایطی لازم است وجود داشته باشد که وکیل امور حقوقی به ترتیب ذیل آنها را بیان می کند:

شرط اول برای لعان این است که باید مرد همسرش را به زنا متهم کند و مدعی شود که خود، زنا را دیده است، اما دلیل و شاهد ندارد.

شرط دوم: زن نکاح میان زن و مرد بصورت دائمی باشد و زن به زنا و فحشا شهرت نداشته باشد. چون اگر زنی به فحشا مشهور باشد نمی تواند لعان را رد کند.

اما لعان چگونه انجام داده می شود؟

برای انجام دادن لعان و جدا شدن زن و شوهر، مرد باید دادخواستی با عنوان لعان به طرفیت خانم طرح کند، دادگاه نیز پس از آن که موضوع را بررسی کرد، مرد را سوگند می دهد.

به این صورت که مرد باید چهار بار سوگند بگوید که:

به خدا سوگند که در ادعای خود یعنی نسبت دادن زنا و فرزند نامشروع، راستگو هستم و دوباره مجدداً سوگند می خورد که خدا مرا لعنت کند، اگر ادعای دروغ و کذبی کرده باشم.
بعد از آن که مرد سوگند یاد کرد، اگر خانم همچنان ادعای همسر خود را رد کند و اصرار داشته باشد که رابطه نامشروع نداشته و یا مصر باشد که فرزند متعلق به شوهرش است، او نیز سوگند می خورد که ادعای مرد کذب است. و دوباره سوگند می خورد که خداوند مرا لعنت کند، اگر ادعای آن مرد درست باشد.

آثاری که لعان در پی دارد؟

لعان اگر به شکل صحیحی صورت بگیرد و کیفیت داشته باشد و قاضی نیز آن را تأیید کند، آثاری به دنبال دارد که در ادامه آن ها را بیان می کنیم :

الف) عقد نکاح میان زوجین منحل می شود

یکی از آثار لعان که در ابتدای مقاله به آن اشاره کردیم جدایی زن و شوهر بود. اگر لعان در نزد قاضی حادث شود موجب جدایی زن و شوهر می شود. در این حالت زن و شوهر نسبت به همدیگر حرام موبد می شوند یعنی دیگر نمی توانند و امکان پذیر نیست که با یکدیگر ازدواج کنند. در لعان و این شیوه از جدایی جاری کردن صیغه طلاق ضرورت ندارد و خود لعان باعث می شود که رابطه زوجیت و عقد نکاح از بین برود.

ب) حرمت موبد میان زوجین

وکیل حقوقی در اصفهان اظهار داشت که پس از لعان دیگر زن و مرد امکان محرم شدن با یکدیگر را ندارند. اما زن باید پس از لعان و جدا شدن عده نگه دارد. عده او هم مثل طلاق عادی ۳طهر است، یعنی باید ۳ بار پاکی ببیند تا امکان ازدواج مجدد داشته باشد. و البته که در دوران عده زن نمی تواند دوباره ازدواج کند.

ج) ساقط شدن حد قذف و حد زنا

پس از صورت گرفتن لعان، حد قذف از گردن مرد ساقط می شود و حد زنا هم از گزدن زن ساقط خواهد شد. اما در جایی که مرد مراسم لعان را انجام داد و سوگند های یاد شده را خورد اما زن در مقابل سوگند نخورد و ادعا نکرد که سخنان او کذب است، به حد زنا محکوم می شود.

د) محروم شدن از ارث

بر اساس ماده ۸۸۲ قانون مدنی، پس از واقع شدن لعان، رابطه توارث میان زن و شوهر از بین رفته و دیگر از هم ارث نمی ‌برند. به عبارت دیگر لعان یکی از موانع ارث است و به علت آن که بعد از وقوع لعان، نکاح منحل می شود، در نتیجه زوجین از هم ارث نخواهند برد.

ه‍) سلب شدن نسبت فرزند از پدر

اگر لعان به علت نفی فرزند صورت بگیرد، در این حالت هم رابطه توارث بین پدر و فرزند از بین می رود و از یکدیگر ارث نمی‌برند، چون به دلیل وقوع لعان دیگر رابطه پدر و فرزندی بین آن‌ها وجود ندارد. مطابق ماده ۸۸۲ قانون مدنی «… فرزندی که به سبب انکار او، لعان واقع شده از پدر و پدر از او ارث نمی برد.» البته این فرزند از مادر خود و خویشان مادری اش ارث می برد و مادر و خویشان مادری نیز از او ارث خواهند برد.

وکیل امور خانواده در اصفهان می گوید: باید در نظر گرفت که چنانچه پدر بعد از تحقق لعان، رجوع کند و و ادعا هایش را دروغ و کذب بنامد، بر اساس ماده ۸۸۳ قانون مدنی فرزند از پدر ارث خواهد برد، اما همچنان پدر و خویشان پدری از فرزند ارث نمی برند.
آثاری که برای لعان بیان کردیم دارای اهمیت زیادی است و کسانی که متقاضی انجام این عمل هستند، باید به خوبی در جریان آثار و نتایج آن باشند. چون این عمل امکان دارد افراد را از یکسری حق و حقوق قانونی محروم کند. به همین علت است که در قانون این حکم با شرایط و مقدمات خاصی و با خواست قاضی انجام می گیرد و خواستن تنهای طرفین دلیل کافی برای اجرا کردن آن نیست.

لعان در ازدواج موقت

 این حکم به این دلیل و با این هدف اجرا می شود که موجب جدایی زن و مرد می شود و در حقیقت یک نوع طلاق گرفتن است. اما این حکم در صیغه یا عقد موقت جایی ندارد، زیرا همانطور که از نام عقد موقت پیداست، موقت بوده و پس از گذشت مدت معینی از بین خواهد رفت و رابطه زوجیت میان طرفین قطع خواهد شد.
به همین خاطر است که در ازدواج موقت لعان اجرا نمی شود و چنانچه مردی در خصوص همسر موقت خود ادعای زنا داشته باشد، ضرورتی ندارد که برای جدایی این مراسم عا را انجام دهد و سوگند بخورد. بلکه آنها این امکان را دارند که بعد از پایان مدت صیغه از یکدیگر جدا شوند.
حتی در شرایطی که نفی فرزند در عقد موقت مطرح شود نیز اجرای این حکم لازم نیست و در صورتی که مرد مدعی شود فرزند مال او نیست، بطور خود به خود رابطه او و بچه نفی شده و دیگر نسبتی میان آنها باقی نمی ماند.

👈«بهترین وکیل مهریه در اصفهان»👉

مهریه در لعان

بعضی از افراد این تصور اشتباه را دارند که چنانچه رابطه میان زن و مرد، به علت انجام دادن لعان از بین برود، دیگر زن استحقاق دریافت مهریه را ندارد. در صورتی که تصوری کاملا نادرست است، جدا شدن زن و مرد بر اثر لعان هیچ تاثیری در دریافت مهریه ندارد و زن این حق را دارد که مطابق قانون مهریه خود را از مرد بگیرد. به این دلیل که مهریه حقی است قانونی و شرعی برای زن، و هیچ کسی نمی تواند او را از این حق محروم کند مگر در موارد بسیار خاص.