اخطار استحضاری یا ابلاغ استحضاری چیست ؟

رسیدگی به دعاوی عنوان شده در مراجع قضایی با رعایت تشریفات ویژه‌ای صورت می‌پذیرد که در قانون آیین دادرسی مدنی به تشریفات مربوط به دعای حقوقی و در قانون آیین دادرسی کیفری به تشریفات مربوط به دعاوی کیفری پرداخته شده است.

آیین دادرسی دعاوی مدنی و کیفری هدف مشترکی دارند و آن است که اصحاب دعوا به صورت مناسبی از روند رسیدگی به پرونده خویش اطلاع یابند و فرصت مورد نیار جهت ارائه اسناد و مدارک و یا دفاع از خویش را داشته باشند که این کار به‌ واسطه ابلاغیه اوراق قضایی صورت می‌گیرد و در حال حاضر این ابلاغیه و اخطاریه به صورت الکترونیکی صادر می‌گردد.

برخی مواقع ابلاغیه صادر شده از دادگاه به شکل ابلاغ یا اخطار استحضاری است و به این خاطر این سوال پیش می‌آید که ابلاغیه استحضاری یا اخطار استحضاری چیست و در چه مواردی صادر می‌گردد ؟

به‌منظور پاسخ دادن به این سوال حامد امیری وکیل حقوقی در اصفهان قصد دارد نخست به تعریف ابلاغ و معرفی انواع آن بپردازد و پس از آن به توضیح ابلاغ استحضاری چیست و موارد صدور ابلاغیه استحضاری کدام هستند خواهد پرداخت. پس تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.

تعریف ابلاغ و انواع آن

حامد امیری بهترین وکیل شهرستان اصفهان می‌گوید: مطابق با قانون، هر کدام از دو طرف دعوا می‌بایست به صورت معقولی از اقداماتی که در رابطه با رسیدگی به پرونده در مراجع قضایی صورت می‌گیرد آگاه گردند تا فرصت لازم به‌منظور دفاع از خویش را داشته باشند و بتوانند در شرایط ملزم اسناد و مدارک لازم را ارائه کنند.

به این خاطر معمولا اقدامات دادگاه و روند کار پرونده به واسطه تشریفاتی به عنوان ابلاغیه اوراق قضایی و صدور اخطاریه به اطلاع دو طرف خواهد رسید .

براساس ماده 302 قانون آیین دادرسی مدنی، « هیچ حکم یا قراری را نمی توان اجرا نمود؛ مگر اینکه به صورت حضوری و یا به صورت دادنامه یا رونوشت گواهی شده آن، به طرفین یا وکیل آنان ابلاغ شده باشد.» که به این حکم یا قرار که طبق تشریفات به دو طرف ابلاغ گردیده، ابلاغیه رای می‌گویند.

طبق قانون ابلاغ اوراق قضایی به دو صورت می‌تواند انجام گیرد؛ از یک لحاظ، انواع ابلاغ اوراق قضایی دربرگیرنده ابلاغ واقعی و ابلاغ قانونی می‌باشد.

ابلاغ واقعی یعنی اینکه ابلاغیه یا اخطاریه به خود فرد تحویل داده شده و در صورتی‌که شخص حقوقی است به رئیس دفتر یا قائم مقام وی تحویل داده شود.

در مقابل، در مواردی ابلاغ قانونی صورت می‌گیرد که بنا به عللی اوراق ابلاغیه یا اخطاریه به فرد مخاطب تحویل داده نشده است و برای مثال به یکی از خویشاوندان شخص تحویل داده شده است.

با این وجود در حال حاضر سامانه‌ای با نام سامانه ثنا به‌منظور ابلاغ اوراق قضایی احداث گردیده است که به واسطه آن امکان مشاهده ابلاغیه‌های الکترونیکی وجود دارد و زمانی که ابلاغیه در حساب کاربری فرد قرار گیرد، ابلاغ قانونی خواهد بود و بلافاصله پس از مشاهده ابلاغیه توسط مخاطب، ابلاغ واقعی به‌حساب می‌آید.

مضاف بر انواع ابلاغ از نظر مشاهده آن از طریق مخاطب، می‌توان ابلاغیه یا اخطاریه را به انواع دیگری هم تقسیم نمود که از یک لحاظ شامل ابلاغ استحضاری و ابلاغ غیر استحضاری می‌باشد که به‌منظور استحضار و اطلاع به مخاطب ارسال می‌گردد که در ادامه به توضیح مفهوم ابلاغ استحضاری و موارد صدور اخطار استحضاری خواهیم پرداخت.

ابلاغ استحضاری چیست ؟

پیش از آنکه معنا و مفهوم ابلاغ استحضاری را توضیحدهیم، می‌بایست بیان کرد که در فرهنگ لغت معین استحضار یعنی ” یادآوری کردن، به حضور خواستن، یاد آوردن و آگاهی ” معنا شده است و مفهوم ابلاغ استحضاری به این معنی می‌باشد که با این قسم از ابلاغیه، شعبه دادگاه نیت داشته است که موضوعی را به مخاطب ابلاغ یادآوری نموده و نسبت به آن آگاهی پیدا کند و یا از او درخواست شده باشد که در شعبه دادگاه حضور به عمل آورد.

موضوع حائز اهمیتی که در مورد ابلاغ استحضاری یا اخطار استحضاری وجود دارد این است که برخلاف ابلاغ واقعی و ابلاغ قانونی، در قانون آیین دادرسی مدنی یا آیین دادرسی کیفری از لغت و لفظ ” ابلاغیه و اخطار استحضاری ” استفاده نشده است و به همین علت ابلاغیه استحضاری اساس و مستند قانونی ندارد؛ با این وجود در حال حاضر در بسیاری از موارد مشاهده می‌شود که قضات به‌منظور اطلاع رسانی به دو طرف دادگاه از ابلاغ استحضاری استفاده می‌نمایند و اخطار استحضاری صادر می‌کنند.

جالب توجه است که ابلاغ استحضاری هم توسط سامانه ثنا به افراد ابلاغ می‌گردد و این قسم ابلاغ فاقد پیوست است و در متن ابلاغیه یا اخطاریه استحضاری، مواردی که لزوم به یادآوری کردن و اطلاع دادن به فرد مخاطب ابلاغ می‌باشد درج می‌شود.

بنابراین ارزش ابلاغ استحضاری، تنها به اندازه اطلاع دادن و یادآوری کردن مسئله‌ای به مخاطب ابلاغ می‌باشد و ارزش حقوقی دیگری نخواهد داشت.

موارد صدور ابلاغ استحضاری کدام هستند؟

بنابه گفته حامد امیری وکیل پایه یک دادگستری: در مطالب فوق به توضیح مفهوم ابلاغ استحضاری و اخطار استحضاری پرداخته شد؛ با این حال این سوال مطرح می‌گردد که موارد صدور ابلاغیه استحضاری کدام هستند و تحت چه شرایطی دادگاه اخطاریه استحضاری صادر می‌نماید ؟

برای پاسخ به این سوال می‌بایست گفت که شرایطی به‌منظور دادخواست در قانون آیین دادرسی مدنی در نظر گرفته شده است که در صورت توجه نکردن به آن‌ها، دادخواست نقض شده یا اخطار رفع نقص صادر می‌گردد.

لیکن ضمانت اجرای عدم تنظیم دادخواست در برگه چاپی ویژه‌ای، تنظیم دادخواست به زبان فارسی و نیز امضای دادخواست در قانون تعیین نشده است .

به همین خاطر این‌گونه دیده می‌شود که می‌بایست شعبه دادگاه در این موضوعات ابلاغیه استحضاری صادر نماید و به این روش، فرد را از این مسئله آگاه کرده و به او یادآور می‌شوند که دادخواست خویش را کامل کرده و برای مثال آن را امضا نماید.

با این‌حال چون در قانون، ارسال ابلاغیه و اخطاریه استحضاری تحت عنوان یک وظیفه جهت شعبه رسیدگی کننده در نظر گرفته نشده است، صدور ابلاغ استحضاری نوعی امر اخلاقی ( و نه الزام قانونی ) است که مخاطب مدارک خویش را کامل نماید.

در حال حاضر با در نظر گرفتن الکترونیکی شدن پروسه رسیدگی به دعاوی، عموما مسئله چاپی بودن و به زبان فارسی بودن دادخواست منتفی می‌باشد. ولی در موارد دیگری نیز ملاحظه می‌شود که شعب دادگاه اخطار استحضاری صادر می‌نمایند تا مخاطب را از پروسه رسیدگی به دعوی مطلع سازند.

برای مثال، در موضوعاتی که بنا به عللی، دادگاه تجدید نظر پرونده را به دادگاه بدوی ارجاع می‌دهد، این مسئله به واسطه ابلاغیه استحضاری به اطلاع مخاطب رسانده می‌شود تا در شرایط ضروری از طریق این دادگاه به‌منظور پیگیری دادخواست قضایی اقدام کند و یا در صورت استعفای وکیل فرد، امکان دارد دادگاه ابلاغیه استحضاری جهت اطلاع مخاطب ارسال نماید تا از حق قانونی خویش به‌منظور گزینش وکیل جدید یا دفاع از خود استفاده ببرد.

همچنین دادگاه قادر است در موضوعاتی که پرونده با ابهام روبه‌رو است ابلاغیه استحضاری صادر کند تا مخاطب در آن شعبه حضور یابد و یا با تحویل لایحه کتبی، در مدت زمان معلومی اسناد و مدارک خود را به شعبه دادگاه ارسال کند که با این‌حال این عمل الزام آور نیست و تنها جنبه اطلاع رسانی و یادآوری داشته و مخاطب ابلاغ استحضاری از این حق خود می‌تواند استفاده کند. بنابراین این ابلاغیه ضمانت اجرایی مانند صدور قرار رد دادخواست ، رد شکایت، بازداشت شدن مخاطب و… را به همراه ندارد.

علی‌رغم این در موضوعاتی که اجرای احکام دادگاه.ها انجام شده باشد هم امکان دارد از طریق اخطاریه و ابلاغیه استحضاری به فرد محکوم اطلاع رسانی شود که این ابلاغیه هم به غیر از اطلاع رسانی ارزش دیگری ندارد.

در چه موضوعاتی دادگاه ابلاغیه استحضاری صادر می کند ؟

در تمامی مواردی که دادگاه قصد داشته باشد روند رسیدگی به پرونده و اقدامات صورت گرفته و نیز حقوق قانونی مخاطب ابلاغ را به او یادآور شد و اطلاع رسانی نماید، می تواند ابلاغیه استحضاری صادر کند که این ابلاغ فاقد هر نوع پیوستی می‌باشد.

ضمانت اجرای ابلاغیه یا اخطاریه استحضاری چیست ؟

وکیل خوب اصفهان در پاسخ بیان می‌کند: دادگاه از نظر قانونی مجبور و موظف به صدور ابلاغیه استحضاری نیست و تنها به‌منظور اطلاع رسانی آن را صادر می کند و در مقابل، مخاطب ابلاغ هم بعد از تحویل ابلاغیه استحضاری و توجه نکردن به آن با ضمانت اجرای حقوقی ویژه‌ای روبه‌رو نخواهد شد زیرا اخطاریه استحضاری ارزش دیگری جز اطلاع رسانی ندارد.

جمع بندی

از جمله انواع ابلاغیه‌های دادگاه تقسیم‌بندی آن به ابلاغ استحضاری و ابلاغ غیر استحضاری می‌باشد که بر مبنای آن ابلاغیه استحضاری به ابلاغی گفته می‌شود که دادگاه قصد دارد مسئله‌ای را به آگاهی و اطلاع مخاطب می‌رساند و آن را یادآوری کند که جهت اخذ اطلاعات بیشتر در این مورد می‌توانید مقاله را مطالعه کنید.

از یک لحاظ می‌توان ابلاغیه‌ها را به ابلاغ استحضاری و ابلاغ غیر استحضاری تقسیم بندی نمود که بر اساس اخطار استحضاری تنها مسئله‌ای به مخاطب ابلاغ اطلاع رسانی می‌شود.

موارد صدور اخطاریه استحضاری شامل موضوعات گوناگونی است که دادگاه حق دارد با صادر نمودن این ابلاغیه آن‌ها را به مخاطب ابلاغ یادآوری کند که با این‌حال این اخطار فاقد جنبه تکلیفی و الزام آور می‌باشد.