قرار بازداشت موقت چیست؟ جزئیات و نکات بازداشت موقت!

هنگام صدور قرار بازداشت موقت چه اتفاقی می افتد؟

قرار بازداشت موقت: مغایر با حبس می‌باشد؛ و دارای شرایط جداگانه‌ای است. در حقیقت حبس برای مجرمان می‌باشد؛ ولی بازداشت موقت جهت متهمان رخ می‌دهد.

به این دلیل که تحت چنین شرایطی افراد جامعه از حقوق خود مطلع باشند، در این خصوص لازم است با بعضی از امور آن آشنا شوند تا چنانچه مشکلی به‌وجود آمد، با شکل کلی بازداشت موقت آشنایی داشته باشند.

در این مطلب، حامد امیری بهترین وکیل اصفهان به‌منظور بررسی فک قرار بازداشت موقت، ابتدا مفهوم قرار بازداشت موقت را برای شما توضیح خواهد داد و سپس در خصوص جرایم مشمول بازداشت موقت همچنین انواع آن صحبت خواهد کرد.

توصیه ما این است که این مقاله را تا انتها مطالعه کرده و چنانچه سوال یا نظری دارید در قسمت نظرات با ما به اشتراک بگذارید.

قرار بازداشت موقت چیست؟

هنگامی که شخصی به ارتکاب جرمی متهم می‌گردد، به‌منظور پیشگیری از پنهان شدن و فرار متهم، حضور به وقت همچنین از میان نرفتن قراری جهت متهم از جانب قاضی صادر می‌گردد، که از جمله این قرارها، قرار بازداشت موقت می‌باشد.

جرایم مشمول بازداشت موقت کدام هستند؟

بنابر گفته حامد امیری وکیل پایه یک دادگستری: در خصوص قرار بازداشت موقت، مقام قضایی محدودیت‌هایی را خواهد داشت و نمی‌تواند به هر علتی این قرار را صادر نماید.

چرا که سلب آزادی اشخاص آن هم موقعی که متهم باشند مسئله بسیار حساسی می‌باشد که می‌بایست با نظر به شرایط ویژه‌ای صادر گردد. ضمن صدور قرار تامین، اصل بر جایز نبودن قرار بازداشت موقت می‌باشد و صرفاً با دسته‌بندی یکسری موارد، مقام قضایی می‌تواند این قرار را صادر کند.

این موارد جرایم بسیار مهم و سنگینی می‌باشند که در حالت متهم شدن به این جرایم جهت متهم قرار بازداشت موقت صادر می‌گردد.
به موجب ماده 237 قانون آیین دادرسی کیفری مصوبه سال 1392:« صدور قرار بازداشت موقت جایز نیست، مگر در مورد جرایم زیر، که دلایل، قرائن و امارات کافی بر توجه اتهام به متهم دلالت کند:

الف) جرایمی که مجازات قانونی آنها سلب حیات، حبس ابد یا قطع عضو و جنایات عمدی علیه تمامیت جسمانی که میزان دیه آنها ثلث دیه کامل یا بیش از آن است.
ب) جرایم تعزیری که درجه چهار و بالاتر است.
ج) جرایم علیه امنیت داخلی و خارجی کشور که مجازات قانونی آنها درجه پنج و بالاتر است.
پ) ایجاد مزاحمت و آزار و اذیت بانوان و اطفال و تظاهر، قدرت‌نمایی و ایجاد مزاحمت برای اشخاص که به‌ وسیله چاقو یا هر نوع اسلحه انجام شود.
ت)سرقت، کلاهبرداری ، ارتشاء، اختلاس، خیانت در امانت ، جعل یا استفاده از سند مجعول در صورتی که مشمول بند (ب) این ماده نباشد و متهم دارای یک فقره سابقه محکومیت قطعی به ‌علت ارتکاب هر یک از جرایم مذکور باشد.»

انواع بازداشت موقت

بازداشت موقت اختیاری

جرم‌هایی که قرار بازداشت موقت به اختیار صادر می‌شود

1- جرایمی که مجازات قانونی آن‌ها اعدام و قطع عضو باشد.
2- جرایم عمدی که مجازات قانونی آن سه سال حبس و بیشتر باشد.
3- در صورتی که آزادی متهم سبب اسقاط آثار و علل جرم گردیده یا باعث تبانی با سایر متهمان و یا شهود واقع گردیده، و نیز باعث شود که شاهدان از ترس متهم راضی به شهادت دادن نباشند؛ همچنین زمانی که احتمال شود که متهم فرار یا مخفی می‌شود و به‌نوعی نتوان از آن ممانعت کرد.
4- در قتل عمدی با درخواست اولیاء دم به‌منظور اقامه دلیل و مدرک ظرف مدت ۶ روز.
5- در جرم‌های منافی عفت نظیر زنا؛ زمانی که جنبه همگانی داشته باشد و چنانچه قاضی تشخیص دهد آزاد بودن متهم موجب فساد می‌گردد؛ می‌توان قرار بازداشت موقت صادر نمود.

بازداشت موقت اجباری

در جرایم ذیل حتما می‌بایست قرار بازداشت موقت صادر گردد و قاضی موظف به اطاعت می‌باشد:

1. در قتل عمد، آدم ربایی، اسید پاشی، محاربه، افساد فی‌الارض.
2. در جرم‌هایی که اعدام یا حبس ابد، مجازات قانونی آن باشد.
3. در جرم‌هایی نظیر سرقت، کلاهبرداری، اختلاس، ارتشاء، خیانت در امانت، جعل و استفاده از سند مجهول چنانچه متهم حداقل یک سابقه محکومیت قطعی همچنین دو یا بیشتر سابقه محکومیت غیر قطعی به دلیل ارتکاب هر یک از جرم‌های ذکر شده داشته باشد.
4. چنانچه در تمام جرم‌هایی که بر اساس قانون خاص تعیین شده باشد.

شرایط بازداشت موقت چیست؟

آن‌طور که وکیل کیفری اصفهان می‌گوید: موارد مذکور قرار بازداشت موقت را ممکن می‌نمود، ولی این موارد شرایطی را نیز دربر خواهد داشت.
به دلیل حساسیت مقنن در سلب آزادی اشخاص همچنین رعایت حقوق متهم، با وجود نسبت دادن فرد به این موارد، لازم می‌باشد که شرایطی فراهم آمده باشد تا مقام قضای بتوانند قرار بازداشت موقت را صادر کند.

مطابق با ماده 238 قانون مذکور:« صدور قرار بازداشت موقت در موارد مذکور در ماده قبل، منوط به وجود یکی ‌از شرایط زیر است:
آزاد بودن متهم موجب از بین رفتن آثار و ادله جرم یا باعث تبانی با متهمان دیگر یا شهود و مطلعان واقعه گردد و یا سبب شود شهود از اداء شهادت امتناع کنند. بیم فرار یا مخفی شدن متهم باشد و به طریق دیگر نتوان از آن جلوگیری کرد. آزاد بودن متهم مخل نظم عمومی، موجب به خطر افتادن جان شاکی، شهود یا خانواده آنان و خود متهم باشد.»

از این‌رو در صورت اجتماع این موارد و شرایط می‌باشد که مقام قضایی می‌تواند قرار بازداشت موقت را صادر کند تا از ایجاد عواقب خطرساز که به‌واسطه آزادی متهم سبب می‌شود، جلوگیری به‌عمل آورد.

اعتراض به قرار بازداشت موقت چگونه است؟

متهمی که به‌جهت وی قرار بازداشت موقت صادر گردیده است، به‌غیر از اینکه خواهد توانست به قرار بازداشت موقت اعتراض نماید، حتی به مداومت این قرار هم می‌تواند اعتراض کند.

این مسئله ضمن ماده 270 قانون آیین دادرسی کیفری نیز بیان گردیده است. به موجب این ماده، دوام این قرار و تشدید قرار تامین، به درخواست متهم قابلیت اعتراض خواهد داشت.

مدت زمان اعتراض به قرار بازداشت موقت جهت افراد مقیم در ایران 10 روز و جهت اشخاص مقیم خارج از ایران 1 ماه از زمان ابلاغ می‌باشد.

دادگاه صالح به‌منظور بررسی اعتراض، چنانچه قرار بازداشت از طریق بازپرس صادر گردیده باشد، همان دادگاهی می‌باشد که به اتهام رسیدگی خواهد کرد. در صورتی‌که قرار بازداشت از طریق دادگاه صادر گردیده باشد، مرجع صالح به‌منظور بررسی اعتراض، دادگاه تجدید نظر استان است. و نیز متهم می‌تواند هرماه تنها یکبار به قرار بازداشت اعتراض کند؛ بنابراین از این حیث نیز می‌توان به تداوم قرار بازداشت هم اعتراض کرد.

فک قرار بازداشت چیست؟

حامد امیری وکیل باتجربه اصفهان می‌گوید: فک بازداشت توسط مقام قضایی انجام خواهد گرفت. هنگامی که مقام قضایی دلایلی که متهم به‌خاطر آن‌ها بازداشت گردیده بود را مرتفع بداند، و ملتفت گردد آزادی او بدون خطر خواهد بود، به صورت فوری از متهم رفع بازداشت خواهد شد.

همین‌طور موقعی که متهم مواردی که به دلیل آن بازداشت شده را مرتفع ببیند، این امکان را دارد که از مقام قضایی درخواست فک قرار یا تبدیل قرار کند. حال چنانچه درخواست متهم به‌منظور فک قرار از جانب مقام قضایی فسخ گردد، متهم می‌تواند حداکثر تا مدت 10 روز به آن اعتراض نماید.

مقام صادر کننده قرار بازداشت موقت کیست؟

قرار بازداشت موقت امکان دارد از طریق بازپرس یا دادیار صادر گردد؛ در هر دو حالت پرونده می‌بایست تا مدت 24 ساعت به‌جهت اظهار نظر دادستان نسبت به این قرار برای او ارسال خواهد شد.

چنانچه دادستان با قرار بازداشت موقت مخالفت نمود، می‌بایست از نظر دادستان تبعیت نمود؛ و متهم آزاد می‌گردد همچنین مقام صادر کننده می‌بایست برای متهم قرار دیگری در نظر بگیرد.

دادستان نیز از باز پرس می‌تواند درخواست نماید که قرار بازداشت متهم را صادر کند. در این بین باز پرس می‌تواند با این تقاضای دادستان مخالفت نماید؛ چنانچه اختلاف میان دادستان و بازپرس برطرف گردد با دادگاه عمومی و انقلاب محل خواهد بود.

لیکن چنانچه میان دادیار و دادستان اختلاف نظری وجود نداشته باشد، این قرار به متهم ابلاغ خواهد گردید و متهم حداکثر تا 10 روز از زمان ابلاغ حق اعتراض به قرار را خواهد داشت.

کلام آخر

هنگامی که شخصی به ارتکاب جرمی متهم می‌گردد، به‌منظور پیشگیری از پنهان شدن و فرار متهم، حضور به وقت همچنین از میان نرفتن قراری جهت متهم از جانب قاضی صادر می‌گردد، که از جمله این قرارها، قرار بازداشت موقت می‌باشد.

قرار بازداشت موقت سخت‌ترین نوع قرار می‌باشد که برای دست یافتن سریع متهم، او را در بازداشت نگاه می‌دارند تا از تردد او جلوگیری نمایند.

لیکن چنانچه این قرار سبب سلب آزادی اشخاص خواهد شد، مقنن شرایطی را در نظر گرفته است که در مواد 237 و 238 قانون آیین دادرسی کیفری، مقرر گردیده است. مدت زمان اعتراض به قرار بازداشت موقت جهت افراد مقیم ایران 10 روز و جهت اشخاص مقیم خارج از ایران ۱ ‌ماه از زمان ابلاغ می‌باشد.

فک بازداشت توسط مقام قضایی انجام می‌شود. وقتی که مقام قضایی عللی که متهم به‌خاطر آن‌ها بازداشت شده است را رفع شده بداند، و ملتفت گردد آزادی او بی خطر خواهد بود، به‌سرعت از متهم رفع بازداشت خواهد شد.

همین‌طور موقعی که متهم مواردی که به دلیل آن بازداشت شده را رفع شده ببیند، این امکان را خواهد داشت تا از مقام قضایی درخواست کند قرار را فک یا تبدیل قرار نماید.