جرم جعل و استفاده از سند معجول چیست؟
جرم جعل و استفاده از سند مجعول درجه چند است
آیا جرم جعل و استفاده از سند مجعول قابل گذشت است ؟ جعل به این معنا است که فردی نوشته‌ای یا مهر متعلق به شخص دیگر را با نیت جا زدن به عنوان اصل بسازد یا تغییر دهد. کسی که چنین اقداماتی را بر روی سند اصل و واقعی انجام دهد و آن را از حالت اصلی خارج نماید؛ جاعل محسوب می‌گردد.
جعل تنها در نوشته و آن هم نوشته‌های بر روی کاغذ و ساختن مهر امکان پذیر میباشد. از این رو تحریف صدا، چسباندن عکس به کارت شناسایی فرد دیگر، زدن اثر انگشت، ساختن کارت یا بلیطی که نوشته‌ای ندارد همچنین کشیدن نقاشی جعل محسوب نمی شود.
وکیل جعل اصفهان می خواهد در ادامه این مطلب بیشتر درباره جرم جعل صحبت کند و مجازات این جرم را بیان کند. بنابراین اگر می خواهید در این زمینه اطلاعاتی کسب کنید این مقاله را تا انتها مطالعه نمایید.
تعریف جرم جعل
در تعریف جعل و تزویر وکیل کیفری در اصفهان می گوید: به نوشتن متن، سند، ساختن مهر و یا امضای افراد رسمی یا غیررسمی، خراش دادن یا تراشیدن همچنین قلم بردن یا انضمام و معدوم کردن، ثابت نمودن، سیاه کردن، تقدیم یا دست‌کاری در تاریخ سند نسبت به تاریخ حقیقی، اضافه کردن متنی به متن دیگر، استفاده از مهر فرد دیگر بدون اجازه صاحب آن و نظیر این‌ها با نیت تقلب، جرم جعل گفته می شود.
استفاده از سند مجعول یعنی چه ؟
به گفته حامد امیری وکیل کیفری : به غیر از این موضوع که خود جعل کردن قابل مجازات میباشد باید گفت، کسی هم که اسناد مزبور را به‌کار می‌برد و از این طریق هدف سوءاستفاده داشته باشد قابل مجازات خواهد بود. مانند کسی که مدرک جعل شده را به دانشگاه تحویل می‌دهد؛ استفاده کننده سند مجعول است.
شخص سوء استفاده‌گر از سند جعلی می‌تواند به‌واسطه خود جاعل سند باشد؛ یا فرد دیگری که به هر شیوه‌ای این سند را به دست آورده است. استفاده از سند مجعول حاوی به کار بردن، تقدیم و ارائه کردن، منتشر کردن، واگذار نمودن، استناد یا مبادله کردنِ سندی جعلی با دانستن مجعول بودن آن است.
تعریف جرم جعل با مثال
به‌منظور تحقق جعل، سند یا متن می‌بایست دروغی در رابطه با تنظیم کننده خود بیان کند و این مسئله که اطلاعات حاضر در سند صحت دارد یا دروغ است، اثری در تحقق یا عدم تحقق جعل نخواهد داشت.
بنابراین چنانچه در رابطه با تنظیم کننده سند دروغی نباشد و خود او آن را تنظیم نموده باشد با وجود اینکه اطلاعات مربوط به آن صحت نداشته باشد جعل محقق نمی‌باشد.
مثال اول: چنانچه کسی به پرسنل اداره ثبت احوال رشوه بپردازد که اطلاعات موجود در شناسنامه را به غلط وارد نماید، با نظر به این که در خصوص تنظیم‌کننده دروغی بیان نشده و اداره ثبت خود اقدام به آن نموده، جعل صورت نگرفته است.
لیکن چنانچه کسی، خود به ساختن شناسنامه اقدام نماید، حتی اگر تمام مشخصات مربوط به آن هم صحیح باشد، به این دلیل که سند در رابطه با تنظیم کننده خود دروغ می‌گوید (ادعا می‌کند که اداره ثبت احوال آن را صادر کرده در صورتی که این‌طور نمی‌باشد)جعل صورت گرفته است.
در اینباره نیاز نیست که تمام یک سند راجع به تنظیم کننده یا تأیید کننده خود دروغ بگوید، بلکه چنانچه این دروغ در رابطه با جزئیات هم باشد جعل محرز میباشد.
مثال دوم: کسی که نامش حسن است و شناسنامه خود را از ثبت احوال دریافت کرده، با دست بردن در شناسنامه، نام خود را به حسین تغییر بدهد و سایر اطلاعات شناسنامه را تغییر ندهد؛
جعل صورت گرفته است چراکه برحسب عرف با مشاهده شناسنامه تصور میشود که سازمان ثبت احوال شناسنامه‌ای با نام حسین صادر نموده است صورتی که این امر درست نمی‌باشد و سازمان ثبت احوال شناسنامه‌ای با نام علی صادر نموده است.
رکن مادی جرم جعل و رفتار مجرمانه
حامد امیری وکیل خبره اصفهان بیان می کند: غرض از رکن مادی جرم، رفتار مجرمانه میباشد که می‌بایست علامت خارجی داشته باشد و در عالم خارج اتفاق بیفتد و صرف تصمیم به انجام دادن جرم تا موقعی که رفتاری از مرتکب سر نزده قابل مجازات نخواهد بود. انواع رفتار مجرمانه در جرم جعل عبارتند از:
• خراشیدن: یعنی از میان بردن یک قسمت از کلمه یا عدد؛ مثل این که حسین تبدیل به حسن گردد و تراشیدن یعنی از بین بردن همه کلمه یا عدد.
• قلم بردن: به معنی ناخوانا کردن قسمت‌های یک متن یا سند یا خط کشیدن بر روی آن.
• الحاق: به معنی چیزی به سند اضافه گردد مانند اینکه حسن به حسین تبدیل گردد.
• محو کردن: به معنی پاک کردن قسمتی از متن با ابزاری نظیر لاک غلط گیر.
• الصاق: به معنی دو نوشته به هم وصل گردند نه اینکه نوشته پاره‌ای مجدداً به هم چسبانده شود. صرف ساختن مهر کسی به این شرط که هدف جا زدن آن به عنوان اصل باشد جعل است. به‌کار بردن مهر شخصی بدون اجازه او در هرصورت جعل میباشد.
رکن معنوی جرم جعل و قصد ارتکاب جرم
در جرم جعل، هدف مجرمانه از دو بخش سوء نیت عام و سوء نیت خاص تشکیل می‌گردد.
• سوء نیت عام در جرم جعل یعنی اینکه شخصی رفتارهای مجرمانه پیش بینی شده در قانون را با اراده و دانش کامل و به‌طور عمد و عالما مرتکب شود. به‌عنوان مثال در ساختن مهر عمد داشته باشد و آگاه باشد.
• سوءنیت خاص در جرم جعل یعنی اینکه می‌بایست مرتکب با این هدف که افراد را از اینکه سند یا متن و یا هر چیز مجعول دیگری را به صورت اصل قبول نمایند و توسط آن به ضرر خود عمل نمایند، کاملاً فریب دهد.
مجازات جعل و استفاده از سند معجول
مجازات جعل و استفاده از سند مجعول براساس قانون کاهش مجازات حبس‌های تعزیری
مهم‌ترین نوع جعل، جعل در سند رسمی و غیررسمی میباشد که مقنن در مواد 532 و 536 مقرر کرده است.
مجازات جرم جعل و به‌کار بردن سند مجعول، براساس قانون کاهش مجازات حبس‌های تعزیری تغییری نیافته است و همچنان جرمی غیر قابل گذشت میباشد و گذشت شاکی فقط می‌تواند باعث تخفیف به مقدار یک یا دو درجه براساس ماده 6 قانون کاهش مجازات حبس‌های تعزیری باشد.
مجازات جعل در سند رسمی
بنابر ماده ۵۳۲ کتاب پنجم تعزیرات:
هر کدام از کارمندان و مسولین دولتی که در انجام وظیفه خود در اجرای احکام و تقریرات، متن‌ها، سندها و سجلات همچنین دفاتر و غیر آن‌ها از متن‌ها و اوراق رسمی تقلب نماید از جمله اینکه امضاء یا مهری را ساخته یا امضاء، مهر و یا خطوط را تحریف کند، کلمه‌ای الحاق نماید، نام‌های افراد را تغییر دهد به‌غیر از مجازات‌های اداری و جبران زیات وارد شده به حبس از یک تا پنج سال و یا به پرداخت شش تا سی میلیون ریال جزای نقدی محکوم می‌گردد.
از جمله انواع جعل در اسناد رسمی که میتوان به آن اشاره نمود، جعل در شناسنامه یا اسناد سجلی میباشد که شخصی به‌طور غیرقانونی در شناسنامه خود دست برده و اطلاعات درج شده در آن را تغییر دهد که در این حالت مشمول ماده مزبور شده و به مجازات حبس یا جزای نقدی محکوم می‌گردد.
مجازات جعل در سند غیر رسمی
بنابر ماده ۵۳۶ کتاب پنجم تعزیرات: هر شخص در سندها یا متن‌های غیر رسمی جعل یا تقلب نماید یا با آگاهی به جعل و تقلب از آن‌ها استفاده نماید به غیر از جبران زیات وارد شدا به حبس از شش ماه تا دو سال و یا به سه تا دوازده میلیون ریال جزای نقدی محکوم می‌گردد.
انواع جعل در قانون مجازات اسلامی
بنابر گفته حامد امیری بهترین وکیل کیفری در اصفهان: جعل به دو گروه جعل مادی و مفادی (معنوی) تقسیم میشود که ماده 532 راجع به جعل مادی در اسناد رسمی و ماده 534 راجع به جعل مفادی (معنوی) در اسناد رسمی میباشد، که مجازات این مواد هم براساس قانون کاهش مجازات حبس‌های تعزیری تغییری نکرده و همچنان جرمی غیر قابل گذشت است.
مطابق با ماده 534:
« هر یک از کارکنان ادارات دولتی و مراجع قضائی و مامورین به خدمات عمومی که در تحریر نوشته‌ها و قراردادهای راجع به وظایفشان مرتکب جعل و تزویر شوند اعم از اینکه موضوع یا مضمون آن را تغییر دهند یا گفته و نوشته یکی از مقامات رسمی، مهر یا تقریریات یکی از طرفین را تحریف کنند یا امر باطلی را صحیح یا صحیحی را باطل یا چیزی را که بدان اقرار نشده است اقرار شده جلوه دهند علاوه بر مجازات‌های اداری و جبران خسارت وارد شده به حبس از 1 تا 5 سال یا 6 تا 30 میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهند شد.»
مواردی که شامل جعل مفادی است:
مهر یا تقریرات یکی از طرفین را تغییر دهد. مثلاً: فرد بگوید من این معامله را قبول ندارم اما مامور دولت بنویسد من آن را قبول دارم. یا کار غلطی را درست یا درست را غلط جلوه دهد. مثلاً: بیع فاسدی را صحیح جلوه دهد، یا آنچه را که بدان اعتراف نشده است اعتراف شده جلوه دهند. مثلاً: متهم اعتراف نکند اما مامور بنویسد اعتراف شد.
کلام آخر
عموماً در جعل مادی یک اقدامی در سند و متن انجام می‌دهد که آن‌را از شکل قبلی به یک شکل جدیدی تبدیل کند. مثلاً بخشی از متن پاک میشود یا قسمتی از آن به اراده تنظیم کننده سیاه میشود اما در جعل مفادی به صورت فیزیکی در سند دست برده نمی‌شود؛ بلکه گفته‌های طرفین جا به جا می‌گردد.