آیا جرم شهادت کذب قابل گذشت است؟ شهادت دروغ در دادسرا!
مجازات شهادت کذب در قانون جدید چیست؟ استشهادت کذب به معنای این است که فردی شهادتی مغایر با واقعیت بیان کند. به بیانی دیگر زمانی که شخص خلاف با آنچه را که دیده است در مقام دادگاه و مقامات رسمی اظهار دارد، شهادت کذب داده است. جرم شهادت کذب یکی از جرایم کیفری به شمار می‌رود و به این معنا است. که فردی در دادگاه یا نزد مقامات رسمی در رابطه با مسئله‌ای خلاف آنچه واقعیت دارد را بیان می‌دارد.
شهادت دروغ کتبی: شهادت از جمله ادله اثبات دعوا بوده و شهادت اطلاعات یک شخص خارج از دعوا است. که مسئله مورد ادعا را مشاهده می‌کند و یا می‌شنود. شهادت به این ترتیب میباشد که شخصی نسبت به واقعیت موضوعی دارای اطلاعات شخصی باشد. و گواهی داده و به منظور کشف حقیقت آن را مورد استفاده دیگران قراردهد.
در دستگاه قضایی تمام کشور‌ها شهادت نیز موضوعی پذیرفته است. ولی حدود بهره‌گیری و درجه و اعتبار آن متفاوت میباشد؛ بنابراین به علت اهمیت زیاد این مسئله هم برای شهود. و هم برای شهادت، شرایط و مقررات سنگین و دقیقی در نظر گرفته است.
شهادت امکان دارد در خصوص حقوق مالی، حقوق غیرمالی، بدنی، حدود و قصاص باشد. و منوط به مسئله از نصاب و تعداد خاصی به جهت اثبات برخوردار است. که حدود آن را قانون در موارد و موضوعات گوناگون تعیین نموده است. حامد امیری وکیل خوب در اصفهان در ادامه به بررسی بیشتر اینکه جرم شهادت کذب قابل گذشت است خواهد پرداخت. با ما همراه باشید.
مجازات شهادت دروغ
در صورتی که شهادت دروغ باشد، لازم است. کذب بودن شهادت شخص در دادگاه صالح بر اساس حکم قطعی به اثبات رسد. و با اثبات شهادت کذب حکم ناشی از آن هم از اعتبار ساقط خواهد شد. بر اساس ماده ۶۵۰ قانون مجازات اسلامی مجازات شهادت کذب چنین مقرر است. «هر کس که در دادگاه و نزد مقامات رسمی شهادت دروغ بدهد، به سه ماه و یک روز حبس. و یا به یک میلیون و پانصد هزار تا دوازده میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.»
در موضوعاتی که دادگاه از شهود و مطلعان تقاضای ادای شهادت یا اطلاع نماید. و سپس مشخص گردد که مغایر با حقیقت شهادت داده‌اند، از جمله آنکه به نفع یا به ضرر یکی از دو طرف دعوا باشد. مضاف بر مجازات شهادت کذب، در صورتی که شهادت خلاف واقعیت ایشان منجر له وارد آمدن خسارتی است. محکوم به پرداخت آن هم خواهند شد.
به صورت کلی مجازات شهادت دروغ را می‌توان به دو نوع به شرح زیر تقسیم‌بندی کرد:
اگر مطلع دروغ بگوید جرم او چیست؟ مجازات قسم یا شهادت دروغ بستگی دارد و در صورتی که شهادت کذب به عمد منجر به خسارت گردیده است، بایستی جبران شود. یعنی چنانچه خسارت مالی باشد، بایستی ارزش خسارت وارد گردیده را پرداخت کند.
چنانچه خسارت جانی و جسمی باشد، بایستی قصاص گردد و یا دیه پرداخت نماید. به طور مثال چنانچه در اثر شهادت وی شخصی را قصاص یا اعدام کنند، بازماندگان حق دارند. با توجه به عمد یا خطا بودن مورد تقاضای قصاص یا دیه داشته باشند.
عناصر تشکیل دهنده جرم شهادت کذب
عنصر قانونی جرم شهادت کذب:
در ماده ۶۵۰ قانون مجازات اسلامی، عنصر قانونی جرم شهادت کذب جرم انگاری است. «هر کس در دادگاه نزد مقامات رسمی شهادت کذب بدهد. به ۳ ماه و یک روز تا ۲ سال حبس یا به یک میلیون. و ۵۰۰ هزار تا ۱۲ میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.»
عنصر مادی شهادت کذب:
اظهار شهادت کذب بایستی در دادگاه و نزد مقامات رسمی انجام شود و همچنین این جرم یکی از جرایم کیفری مطلق به حساب می‌آید. بنابراین شهادت در بیرون از دادگاه و همچنین مراجعی که به ایشان دادگاه اطلاق نمی‌شود. امکان شمول ماده ۶۵۰ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی را نخواهند داشت.
عنصر معنوی شهادت کذب:
در دعاوی کیفری در رابطه با شهادت کذب سوءقصد عام به معنی قصد انجام کار مجرمانه است. و با اینکه این جرم جزو جرایم عمدی میباشد. و بر همین اساس نمی‌توان فردی را که سهواً و به اشتباه اقدام به اظهار اکاذیب مبنی بر شهادت نموده است. مشمول مقررات ماده ۶۵۰ دانست.
آثار شهادت دروغ
هر موقع شهادت کذب در یک پرونده ملاک صدور حکمی واقع باشد. شهادت کذب باعث بطلان حکم بوده و هر حکمی که بر این اساس صادر گردد. بلا اثر میباشد و می‌بایست شهودی که اقدام به شهادت کذب نموده‌اند، غرامت پرداخت کنند. بر اساس قواعد کلی مسئولیت مدنی، هر زمان شخصی موجب ورود خسارت گردد، بایستی جبران کند.
در امور کیفری از جمله جهات تقاضای تجدید نظر کذب بودن شهادت شهود میباشد. در صورتی که شاهد بعد از اتیان سوگند شهادت دروغ بدهد. با محرز شدن این مسئله برای قاضی، مجازات سوگند و شهادت دروغ قابل جمع خواهد بود. علاوه بر این چنانچه شهادت دروغ در خصوص حدود. قصاص یا دیات در صورت خلاف حقیقت بودن شهادت گواهان که اساس صدور حکم واقع گردیده است. می‌توان از طریق دیوان عالی کشور و بدون در نظر گرفتن مدت، تقاضای اعاده دادرسی نمود. اعاده دادرسی در شرایطی میباشد که رای دادگاه تنها به موجب شهادت دروغ صادر گردیده باشد. چنانچه موارد دیگری همچون گزارش نیروی انتظامی نیز مستند صدور حکم باشد. دیگر امکان استفاده از این راه وجود نداشته و تنها می‌توان درخواست مجازات شاهد دروغ‌گو را داشت.
شرایط تحقق جرم شهادت کذب
با وجود شرایط زیر جرم شهادت کذب محقق می‌شود:
- در شهادت کذب فرقی ندارد که مورد شهادت. در رابطه با امور حقوقی یا کیفری باشد؛ در هر حوزه‌ای که اقامه شهادت نیاز باشد و شهادت کذب محرز شود. جرم شهادت کذب محقق می‌گردد.
- شرط دیگران، کذب بودن مورد شهادت می‌شود و شاهد در بیان شهادت کذب عمد داشته باشد؛
- چنانچه به دلیل اشتباه در حواس خود، چه از لحاظ بیماری یا ضعف و یا بر اساس حیله یا تقلب شخص مقابل دعوی باشد. به دلیل عدم سوءنیت جرم محقق نمی‌شود.
- جرم شهادت دروغ یکی از جرایم مطلق بوده و همین که فرد شهادت خود را ادا نمود، جرم محقق می‌شود.
- بنابراین ملزم به نتیجه خاص و صدور حکم نمی‌باشد، حتی چنانچه شهادت کذب اساس صدور رای نباشد.
- شهادتی که موضوع کذب و دروغ دارد بایستی در مقامات رسمی قضایی (از جمله بازپرس، دادستان، قاضی دادگاه یا ضابطان دادگستری) باشد.
- در شهادت کذب، فرقی ندارد که شهادت شرعی یا شهادت غیر شرعی باشد.
- به محض آنکه اظهارات شاهد در مقام آگاهی از واقعه استماع گردد، کافی خواهد بود.
- شهادتی که به صورت کلی معتبر و شرایط مورد نیاز جهت اقامه آن نباشد و مغایر با مفاد شهادت باشد. و یا شاهد از موارد جرح شاهد باشد، کذب بودن آن سبب استماع شهادت نمی‌شود که قابلیت پیگیری کیفری داشته باشد.
- اظهار شهادت دروغ می‌بایست در دادگاه انجام پذیرد. بنابراین شهادت در بیرون از دادگاه و همچنین مراجعی که به آنها دادگاه گفته نمی‌شود، مشمول ماده ۶۵۰ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی نخواهد بود.
- ادای شهادت می‌بایست نزد مقامات رسمی باشد.
نحوه اثبات شهادت دروغ
بر اساس ماده 178 قانون مجازات اسلامی، «در شهادت شرعی نباید علم به خلاف مفاد شهادت وجود داشته باشد.» بنابراین اینجا علم قاضی موجب می‌گردد که شهادت مورد قبول واقع نشود. با وجود این به این خاطر که شهادت دروغ به اثبات رسد می‌بایست. برای قاضی رسیدگی کننده، محرز گردد که فردی که شهادت داده است. مسئله را به دروغ اظهار داشته است و نیز غیر عادل بودن شاهد ثابت گردد.
چکیده آراء قضایی در مورد جرم شهادت کذب
- شرط تحقق جرم شهادت کذب این میباشد که شهادت در دادگاه انجام پذیرد نه در دادسرا.
- ادعای کذب بودن شهادت شهود در شرایطی سبب تجویز اعاده دادرسی میباشد. که در مرجع قضایی مورد رسیدگی قرار گرفته و باعث صدور حکم محکومیت ایشان گردیده باشد.
- ادعای مجعول و خلاف واقعیت اظهارات شهود تحت عنوان جهت اعاده دادرسی می‌بایست. به طور جداگانه در مرجع ذی‌صلاح قضایی رسیدگی شود. و در صورت اثبات آن به موجب رأی صادر شده جدیدالتحصیل، تقاضای اعاده دادرسی امکان پذیر میباشد.
- خلاف واقعیت شنیده‌ها و دیده‌های شاهد علت بر دروغ بودن شهادت او نیست. زیرا برخی مواقع شاهد چیزی را می‌شنود و می‌بیند و بیان می‌کند و اما طرف شهادت که له یا علیه او شهادت بیان گردیده است. به نوعی القا می‌کند و عمل می‌کند که شاهد دچار سوءبرداشت می‌شود. و یا در پاره‌ای از موارد اغفال گردیده و آنچه بیان می‌دارد خلاف حقیقت بوده ولی نمی‌توان این شاهدی را شاهد کذب دانست.
کلام پایانی
شهادت دروغ به معنای این است که فردی شهادتی مغایر با واقعیت بیان کند. به بیانی دیگر زمانی که شخص خلاف با آنچه را که دیده است در مقام دادگاه و مقامات رسمی اظهار دارد، شهادت کذب داده است. در صورتی که شهادت دروغ باشد، لازم است. کذب بودن شهادت شخص در دادگاه صالح بر اساس حکم قطعی به اثبات رسد. و با اثبات شهادت کذب حکم ناشی از آن هم از اعتبار ساقط خواهد شد.
بر اساس ماده ۶۵۰ قانون مجازات اسلامی مجازات شهادت کذب چنین مقرر شده است. «هر کس که در دادگاه و نزد مقامات رسمی شهادت دروغ بدهد. به سه ماه و یک روز حبس و یا به یک میلیون و پانصد هزار تا دوازده میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.»