اموال مجهول المالک چه اموالی است؟ مجهول المالک چیست؟
اموال مجهول المالک: شاید تا به حال اصطلاح اموال مجهول المالک را شنیده باشید. باید آگاه باشید که اموال به دسته‌های گوناگونی تقسیم می‌شوند. از جمله انواع گوناگون اموال، مجهول‌المالک است.
این نوع از اموال، همان‌گونه که از اسمش هم پیدا است به اموالی می‌گویند که دارای مالک هستند ولی مالک آنها مجهول میباشد، به این معنا که معلوم نیست که چه شخصی یا چه اشخاصی مالک این نوع اموال می‌باشند.
شاید اکنون برایتان مبهم باشد که کدام اموال، مجهول المالک به حساب می‌آیند؟ یا چطور بفهمیم، مالی را که پیدا می‌کنیم، مجهول المالک است یا خیر؟
اموال مجهول المالک: حامد امیری بهترین وکیل در اصفهان تصمیم دارد در این مقاله شما را با موضوع اموال مجهول المالک آشنا کرده و همچنین درباره انواع مختلف این اموال و ثبت آنها صحبت کند. پس مطالعه این مقاله را از دست ندهید و نظرات خود را برای ما درج نمایید.
اموال مجهول المالک به چه معناست؟
اموال مجهول المالک: کلمه مجهول در معنای لغوی یعنی ناشناخته، نامعلوم و گمنام. از این‌رو همان‌گونه که از عبارت اموال مجهول المالک پیداست، به اموالی گفته می‌شود که یقیناً مالک دارند ولی مالک آن معلوم نمی‌باشد.
یا به تعبیری دیگر می‌توان چنین گفت: مالی که در جایی یافت می‌گردد، حتماً یک زمانی دارای مالک بوده است اما اکنون نمی‌توان فهمید که مالک آن چه کسی است.
به عنوان نمونه، اگر کسی کیف پولی را در خیابان پیدا کرد، مطمئناً مشخص است که این کیف پول دارای صاحب بوده است اما الان مالک آن معلوم نمی‌باشد.
اموال مجهول المالک: با مال مجهول‌المالک چه کنیم؟
اموال مجهول المالک: بنابر گفته حامد امیری وکیل با تجربه در اصفهان، سوالی که اصولاً در این زمینه مطرح می‌شود، این است که با این نوع اموال چه باید کرد؟ یعنی چنانچه مال مجهول‌المالکی در جایی پیدا شد، تکلیف چیست و چه کاری باید با آن انجام بدهیم؟
بر اساس قانون مدنی اگر چنین مالی در محلی یافت شد، باید آن را به حاکم یا همان دادستان تحویل داد. دادستان هم مکلف میباشد که مالی که دریافت نموده است را برای افراد فقیر و نیازمند صرف نماید.
افزون بر این اگر مالی که پیدا می‌شود، ارزش بسیار کمی داشته باشد، یعنی بر اساس قانون مدنی ارزش آن از ۱۲ نخود نقره کمتر باشد، می‌توان آن را به مالکیت خود در آورد، لیکن اگر ارزش آن از ۱۲ نخود نقره بیشتر باشد، می‌بایست آن مال را ظرف مدت یک سال تعریف کرد و پس از آن می‌توان مال را به‌عنوان امانت نگهداری کرد و یا هر نوع تصاحب دیگری در آن انجام داد.
منظور از یک سال تعریف چیست؟
مقصود از یک سال تعریف در این نوع اموال این میباشد که فرد می‌بایست برای مدت یک سال در به‌دنبال مالک مال باشد. به عنوان مثال می‌بایست در روزنامه آگهی کرد و یا در مکانی که مال پیدا شده است اعلامیه‌ای نصب نمود و به دنبال پیدا کردن مالک آن بود.
اگر طی این زمان مالک مال پیدا شود که هیچ، ولی اگر یافت نشد باید در نگهداری این نوع اموال امین بود و به تعریفی دیگر این نوع اموال، نزد فرد یابنده به امانت می‌ماند و باید تا حد ممکن از آن به خوبی نگهداری گردد.
لازم به ذکر است که هر نوع هزینه‌ای که فرد در این مدت برای مال پیدا شده صرف نماید، میتواند آن را پس از یافتن مالک از وی دریافت نماید. مثلاً چنانچه کسی حیوانی را در مکانی پیدا کند، کلیه مخارجی را که در طول این مدت برای آن هزینه کرده است، میتواند از مالک اصلی آن دریافت کند و شخص مالک هم مکلف به پرداخت آن است.
انواع اموال مجهول المالک
یکی از انواع اموال مجهول المالک، اموال دفینه است. دفینه، به اموال منقول مادی گفته می‌شود که در زمان خیلی گذشته در محلی داخل زمین یا ساختمانی دفن گردیده و به دلیل گذشت مدت زمان بسیار طولانی فراموش شده است. اکنون اگر، کسی با کندن زمین و به طور ناگهانی به این نوع اموال دست پیدا کند، تکلیف او چه میباشد؟
همان‌گونه که یقیناً همه می‌دانند، این نوع اموال دفینه عتیقه به‌حساب می‌آیند و تحت عنوان اموال عمومی هستند و به‌هیچ وجه ممکن نمی‌باشد که فرد یابنده نسبت به آن مالکیت پیدا کند و همچنین امکان ندارد آن را به هیچ شکلی برای افراد فقیر و نیازمند نیز صرف نمود، زیرا این نوع اموال متعلق به میراث فرهنگی میباشد و در حکم اموال عمومی است.
بنابراین، می‌بایست به‌جهت عموم مردم به نمایش گذاشته شود. از جمله مصداق‌های گوناگون این نوع اموال، حیوانات گمشده هستند که طبق قانون به این نوع حیوانات مفقود شده که مالک آن نیز معلوم نیست، به اصطلاح حیوانات ضاله می‌گویند.
لازم به ذکر است که کسی که این نوع حیوانات را می‌یابد به هیچ عنوان ممکن نیست که مالک آنها شود و برای نگهداری آن هم متعهد میباشد.
بنابه تعریف دیگر اگر کسی این نوع حیوانات را در مکانی بیابد، می‌بایست فوراً آن را به مالکش تحویل دهد و چنانچه مالک آن در دسترس نبوده و نتواند مالک آن را پیدا کند، باید آن را به دادستان تحویل دهد، زیرا در غیر این صورت متعهد میباشد.
لازم به‌ذکر است که در حیوانات ضاله، فرد یابنده حتی چنانچه بعد از یافتن حیوان آن را رها کند باز هم نسبت به آن مسئول میباشد.
املاک مجهول‌المالک از نظر قانون ثبتی
بنابر گفته حامد امیری وکیل پایه یک دادگستری در اصفهان: به علاوه اموال منقولی که در موارد فوق ذکر گردید، املاکی هم وجود دارند که به آنها مجهول‌المالک گفته می‌شود.
تعریف این نوع املاک از دید قانون ثبتی و قانون مدنی کمی با هم فرق می‌کنند. بر اساس قانون ثبتی به املاکی که به ثبت عمومی گذاشته شود، ولی طبق مدت زمان معینی که مشخص می‌گردد، درخواستی نسبت به ثبت آن وجود نداشته باشد، مجهول المالک می‌گویند.
مجهول المالک در قانون مدنی: لیکن قانون مدنی تعبیری برخلاف قانون ثبتی جهت این نوع اموال دارد. طبق قانون مدنی املاک مجهول‌المالک، به املاکی گفته می‌شود که در گذشته دارای مالک بوده است ولی در اکنون مالک آنها معلوم نیست.
ثبت اموال مجهول‌المالک
مجهول المالک در قانون ثبت: اگر کسی درخواست ثبت این نوع اموال را داشته باشد، می‌بایست تا مدت 2 سال از موقع اعمال این قانون درخواست ثبت خود را اعلام نماید، زیرا بعد از پایان این مدت به‌منظور معامله این نوع اموال نخست باید به دفتر اسناد رسمی درخواست ثبت آن داده شود که در این حالت، صدی 25 از حق‌الثبت معمولی در هنگام درخواست ثبت دریافت می‌گردد.
ثبت سند املاک مجهول المالک به چه صورت است؟
بنابر گفته حامد امیری وکیل پایه یک دادگستری اصفهان: به‌منظور ثبت اسناد املاک یاد شده، تصرف کنندگان می‌توانند با به‌همراه داشتن مدارک لازم درخواست ثبت آن را نمایند. از جمله مدارکی که برای ثبت سند این املاک الزامی است، عبارتند از:
- • مبایعه‌نامه یا قولنامه
- • نقشه UTM مهرشده با مهر کارشناس رسمی دادگستری، نقشه بردار اداره ثبت و نظام مهندسی
- • سی دی حاوی اطلاعات ملک
- • اصل نقشه
تقسیم بندی اموال مجهول المالک
اموال مجهول المالک در قانون مدنی: بر اساس قانون مدنی احکام مخصوصی به‌جهت این اموال بیان داشته است. اشیا پیدا شده به اشیا پیدا شده لقطه می‌گویند، که اموال دارای مالک گمشده‌ای می‌باشند که بدون صاحب پیدا می‌شوند و انصراف مالک از آنها محرز نباشد. از این‌رو به‌منظور اینکه مالی لقطه به‌حساب آید و قوانین راجع به اشیا پیدا شده درخصوص آن قابل اعمال باشد چهار شرط زیر الزامی میباشد:
1. مالک داشته باشد
2. مالک آن معلوم نباشد
3. مالک آن را گم کرده باشد
4. در محل زندگی مردم پیدا شود.
با نظر به این نکته که در اموال اعراض شده هم امکان دارد مالک قابل تشخیص نباشد. شناسایی دو مورد اول عرفی و با نظر به وضعیت و شرایط امکان دارد.
تفاوت مجهول المالک ثبتی و مدنی:
ملک مجهول المالک: به این معنی که انسان میتواند با توجه به روال زمان و مکان میباشد که تشخیص دهد مال پیدا شده را کسی گم کرده است یا کسی از آن اعراض کرده. مالی که به‌واسطه مالک در مکانی مخفی شده و فراموش شده است و مالی که رباییده شده باشد, مال گم شده به‌حساب نمی‌آید. بر اساس مواد 162 و 163 و ماده 165 همین قانون بیان کرده است:
ماده 162:« هرکس مالی پیدا کند که قیمت آن از یک درهم که وزن آن 12/6 نخود نقره باشد میتواند آن را تملک کند.»
ماده 163:« اگر قیمت مال پیدا شده یک درهم که وزن آن 12/6 نخود نقره یا بیشتر باشد پیدا کند باید یکسال تعریف کند و اگر در مدت مزبورمالک پیدا نشد مشارالیه مختار است که آن را به‌طور امانت نگهدارد و یا تصرفی دیگر در آن بکند .
در صورتی که آن را به‌طور امانت نگهدارد یا تصرف دیگری در آن بکند در صورتی که آن را به امانت نگهدارد و بدون تقصیر او تلف شود ضامن نخواهد بود.»
اموال مجهول المالک در قانون ثبت:
ماده 165:« هرکس در بیابان یا جایی که مالک خاصی ندارد چیزی پیدا کند میتواند آن را تملک کند مگر اینکه معلوم باشد که مال عهد زمان حاضر است. در این صورت در حکم اشیا پیدا شده در آبادی خواهد بود.»
اما اگر کسی مالی را دید ولی از تصرف آن خودداری کرد قاعدتا تکلیفی هم ندارد ولی به محض اینکه مال را تصرف کرد قهرا با شرایطی که گفته شد وظیفه تعریف نیز بر عهده او قرار می گیرد.
کلام پایانی
بر اساس قانون مدنی مجهول المالک به مالی می‌گویند که در گذشته تملک داشته ، با وجود این در زمان مشخصی مالک آن شناخته نمی‌شود و در حقیقت هویت مالک مجهول میباشد. و از جمله آن اموال منقول یا غیر منقول میباشد. اما طبق قانون ثبت، مجهول المالک مال غیر منقولی است که درخواست ثبت آن نشده باشد حال می‌خواهد مالک آن مشخص باشد یا نباشد.