استرداد هدایای نامزدی: راهنمایی برگشت هدایای نامزدی
بازگرداندن اقلام ثبت عروسی
استرداد هدایای نامزدی: منظور از دوران نامزدی فاصله زمانی بعد از خواستگاری و توافق نمودن نسبت به شرایط نکاح تا زمان عقد میباشد.در این دوران با رفت و آمدهایی دو نفر دارند هدایایی بین آنها مبادله می‌شود .
وضعیت هدایای نامزدی و کلیه هدایایی که در این دوران و قبل آن در رفت و آمدها و مناسبات و اعیاد مختلف بین آنها رد و بدل شده چه خواهد شد؟ قانون مدنی تنها به تکلیف حقوقی هدایای قبل از عقد نکاح اشاره کرده و به هدایای پس از ازدواج توجهی ننموده است.
فرآیند بازپرداخت برای اقلام هدیه:
استرداد هدایا در دوره نامزدی که منجر به ازدواج نشده است:
مطابق قانون مدنی مواد ۱۰۳۷ الی ۱۰۴۰ به استرداد هدایا پرداخته است . در دوران نامزدی که مراسم خواستگاری انجام شده است اما به وقوع عقد نکاح منجر نشده است ، باید دقت نمود که از دیدگاه قانونی در این دوران که هنوز زوجیت ایجاد نشده است نباید با دوران عقد یعنی حد فاصل وقوع عقد نکاح و شروع زندگی مشترک، اشتباه گرفت.
این موادی که اشاره شد اختصاص به استرداد هدایای نامزدی تنها در دوران نامزدی دارد و نه دوران عقد. در مواردی که قسمتی از هدایا موجود نباشد قیمت آنها پرداخت می‌شود. نکته ای که باید به آن توجه داشت اینکه اگر دوران نامزدی یکی از نامزدها فوت کند از مقرراتی که ذکر شد نمی‌توان استفاده کرد.
پس فرستادن هدایای ازدواج:
استرداد هدایا در نامزدی که منجر به ازدواج شده است:
همانطور که بیان گردید در مورد استرداد هدایایی که در دوره نامزدی داده شده و منجر به وصلت نشده است مواد ۱۰۳۷ الی ۱۰۴۰ قانون مدنی به آن اشاره کرده است ولی زمانی که منجر به وصلت (عقد نکاح) شود برای استرداد هدایا باید به عمومات یعنی مقررات عقد هبه موضوع مواد ۷۹۵ الی ۸۰۷ قانون مدنی رجوع کرد.
بر اساس بند ۲ ماده ۸۰۳ قانون مدنی رجوع به هبه امکان پذیر نیست در صورتیکه که هبه معوض باشد باید به این نکته توجه داشت که عوض هبه می‌تواند مادی یا معنوی باشد. نظر اکثریت در رویه قضایی این است با وقوع عقد نکاح دیگر نمی‌توان به هدایای نامزدی رجوع نمود بدلیل اینکه قضات محترم عقد نکاح را عوض معنوی هدایای داده شده می‌دانند که با این توصیف هبه معوض محسوب می‌شود و قابل رجوع نیست.
فرآیند استرداد هدایای ازدواج:
شرایط مطالبه هدایای دوران نامزدی در موارد زیر ذکر شده است:
1- وصلت منظور بهم خورده و بنا نباشد که ازدواج صورت گیرد، بنابراین هدایایى که هر یک از اشخاص به طرف دیگر یا ابوین او داده است، می‌توان مطالبه نمود و قابل استرداد خواهد بود.
2- به منظور وصلت طرفین و نه به قصد و هدف دیگرى این هدایا تقدیم شده باشد.
3- در صورتیکه عین هدایا موجود است، عین قابل مطالبه و استرداد است ولی اگر عین موجود نیست، تنها قیمت هدایایى قابل مطالبه است که عادتاً نگاه داشته مى‌شود، برای مثال، هدایای مصرف‌شدنى که با مصرف عین آن از بین مى‌رود، از این بند خارج است.
4- قیمت هدایاى نگاه داشتنى که تلف شده‌اند، در صورتى قابل مطالبه است که با تقصیر هدیه‌گیرنده تلف شده باشد.
5- به هم خوردن وصلت به علت فوت یکى از طرفین نباشد، در صورتی که انحلال نامزدی ناشی از فوت یکی از نامزدها باشد، اگر هدایا موجود باشد، قاعده آن تفاوتی نداشته و باز هم می‌توان هدایا را پس گرفت. این در صورتی است که اگر مال موجود نباشد تقاضای استرداد قیمت هدایا دارای توجیه قانونی نبوده و به آن عمل نخواهد شد.
تکلیف استرداد هدایای پس از ازدواج
در مورد هدایاى پس از عقد نکاح، قوانینی تحت عنوان هدایاى پس از عقد نکاح در قانون مدنى و مقررات دیگر به چشم نمى‌خورد، ولی اینگونه بنظر می‌آید که تقدیم هدایا از مصادیق هبه باشد.
ماده 795 قانون مدنى در این مورد بیان داشته است: هبه عقدى است که به موجب آن یک نفر مالى را مجاناً به کس دیگرى تملیک مى‌کند. تملیک‌کننده واهب، طرف دیگر را متهب و مالى را که مورد هبه است، عین موهوبه مى‌گویند.
همینطور طبق ماده 803 این قانون، «بعد از قبض نیز واهب مى‌تواند با بقای عین موهوبه از هبه رجوع کند؛ مگر در موارد ذیل:
1-در صورتى که متهب، پدر یا مادر یا اولاد واهب باشد.
2-در صورتى که هبه معوض بوده و عوض هم داده شده باشد.
3- در صورتى که عین موهوبه از ملکیت متهب خارج شده یا متعلق حق غیر واقع شود، خواه قهرا؛ مثل اینکه متهب به واسطه فلس (افلاس)، محجور شود؛ خواه اختیاراً مثل اینکه عین موهوبه به رهن داده شود.
4- در صورتى که در عین موهوبه تغییرى حاصل شود، مثل اینکه خانه کلنگی موضوع بخشش، تخریب و تبدیل به آپارتمانی دیگر شده باشد.»
موارد قابل مطالبه بودن هدایا پس از عقد نکاح
در صورتیکه پس از عقد نکاح، هدایایى از طرف زوجین یا بستگان آنها به طرف دیگر داده شود، صرفاً در مواردی این هدایا قابل استرداد خواهد بود که برخی از آنها در ذیل به آنها اشاره شده است:
1- در صورتی که مال مورد هبه باقى بوده و تلف نشده باشد. برای مثال اگر هدیه اتومبیلی بوده که از طرف مرد به همسر اعطا شده و این وسیله در اثر تصادف یا آتش‌سوزى و همانند آن از بین رفته باشد، قابل استرداد و مطالبه نخواهد بود. این مثال بر خلاف موردی که در مورد هدایاى قبل از عقد بیان شد، حتى قیمت آن هم با وجود اینکه از نوع هدایاى ذاتاً قابل نگاه داشتن است، قابل مطالبه نیست؛ چه بر اثر تقصیر متهب تلف شده باشد و چه به دلیلی غیر از آن.
2- اگر هبه از نوع معوض نباشد و چنانچه از نوع معوض بوده باشد، عوض داده نشده باشد. به عنوان مثال واهب شرط کند که در قبال وسیله نقلیه‌اى که هبه مى‌کند، یک دستگاه موتوسیکلت دریافت کند که در این صورت چنانچه واهب وسیله نقلیه را داده و موتورسیکلت را تحویل گرفته باشد، واهب حق رجوع به وسیله نقلیه را نخواهد داشت.
به طور کلی مسائلی در این زمینه و وضعیت هدایای نامزدی دارای مقررات و قوانینی است که باید برای مطالبه آنها بر این مقررات واقف باشیم موسسه حقوقی حامد امیری ، مشاور حقوقی در اصفهان دارای کادری مجرب بهترین گزینه برای مشاوره در خصوص این موارد و کلیه امور حقوقی و کیفری میباشد و به شما کمک می‌کند تا به بهترین راه به موفقیت دست یابید.