ادله اثبات دعوی در قانون آیین دادرسی مدنی: معنی ادله اثبات دعوی

ادله اثبات دعوی شامل چه مواردی است ؟ اصلی که در قانون وجود دارد این است که تمام اعمال و کارهایی که افراد در روابط اجتماعی و خصوصی خود انجام می دهند صحیح است مگر آن که خلاف آن ثابت شود.

و در واقع کسی که ادعا می کند دیگری کاری انجام داده که مخالف قانون است باید ادعای خود را نزد محکمه ثابت کند. اما باید بیان نمود که از هر راهی نمی توان ادعا را ثابت کرد، بلکه این اثبات ادعا باید تنها از طریق ادله‌ای که در قانون مدنی ذکر شده است انجام بگیرد.

پس کسی که قصد طرح کردن ادعایی را دارد چه به عنوان شاکی در دعاوی کیفری و چه به عنوان خواهان در دعاوی حقوقی باید ادعای خود را ثابت نموده و برای آن دلیل محکمه پسند ارائه کند.

لذا اشخاصی که به دادگاه‌ها یا دادسراها برای طرح کردن ادعایی مراجعه می کنند باید به طور اجمالی هم که شده نسبت به راه‌های اثبات دعوی آگاهی داشته باشند.

از همین رو این مطلب را تهیه کردیم تا در آن به شرح و توضیح ” ادله اثبات دعوی ” بپردازیم. چنانچه در این خصوص سوال یا نظری دارید می توانید در بخش نظرات با وکیل پایه یک اصفهان در ارتباط باشید.

چگونه می توان ادعا را ثابت کرد؟

حامد امیری یکی از بهترین وکلای اصفهان ذکر می کند زمانی که کسی می خواهد بر علیه دیگری در دادگاه یا دادسرا ادعایی را مطرح کند، مدعی گفته می شود و همانطور که بیان کردیم این وظیفه‌ی مدعی است که برای ثابت کردن ادعای خود دلیلی ارائه دهد. که البته هر دلیلی مورد قبول دادگاه نیست و دلایل محدودی نزد دادگاه مورد قبول واقع می شوند.

به عنوان مثال در صورتی که الف به دادگاه مراجعه نموده و ادعا کند تلفن همراهی که هم اکنون در دست شخص ب است به او تعلق دارد، باید برای ثابت کردن این ادعای خود دلایلی ارائه کند.

البته باید این را نیز ذکر کنیم که طرف مقابل نیز که در این مثال شخص ب است هم می تواند با آوردن دلایلی ادعای مطرح شده از سوی الف را رد کند.

به بیان بهتر می توان چنین گفت هرکس ادعایی طرح می کند باید آن را ثابت کند. اما این دلایل اثبات که موارد محدودی هستند، چه اقسامی دارند؟

اقسام دلیل در ادله اثبات دعوی

بر اساس مواد قانون مدنی و قانون آیین دادرسی مدنی دلایل زیر، از ادله اثبات دعوی در امور حقوقی هستند:

1.اسناد و سند

به موجب ماده 1284 قانون مدنی سند به این شکل تعریف شده است:« سند عبارت است از هر نوشته که در مقام دعوا یا دفاع قابل استناد باشد.»

افراد زمانی که قراردادی منعقد می کنند با تنظیم سند انعقاد آن عقد و قرارداد را ثابت می کنند. اما باید بیان داشت که هر نوشته‌ای که از سوی افراد تنظیم می شود، سند محسوب نمی شود. نوشته‌ای سند به حساب می آید که که زمان طرح دعوی توانایی اثبات ادعا را داشته باشد، اعم از آن که چاپی باشد یا دست نویس. اما اسناد به طور کلی به دو دسته تقسیم می شوند؛ اسناد عادی و اسناد رسمی.

اسناد رسمی: به اسنادی گفته می شود که در اداره ثبت اسناد و املاک، دفاتر اسناد رسمی و یا به وسیله مامور رسمی بر اساس قوانین و مقررات تنظیم شده باشد. قابل توجه است که منظور از مامور رسمی، سردفتر اسناد رسمی است.

اسناد رسمی لازم است که از حیث محتویات و مندرجات اعتبار داشته باشند، که این محتویات شامل:

امضاها، مهرها و اثر انگشت‌هایی است که در اسناد درج می شوند. مندرجات سند نیز در حقیقت همان متونی است که در سند قید و درج می شوند.

اسناد عادی: سند عادی به سندی گفته می شود که مطابق با ارکان سند عادی تنظیم نشده است. و در واقع سندی است که طرفین میان خود تنظیم کرده و آن را امضا یا مهر می کنند و اثر انگشت می زنند.

البته این روزها به دلیل این که همه چیز رو به الکترونیک شدن رفته است، امضای الکترونیک نیز صحیح و در حکم همان امضای قدیمی است.

این اسناد عادی به گفته وکیل حقوقی انواعی دارند که بدین ترتیب است:

• • اسناد تجاری همچون چک، سفته، برات ، بارنامه، قبض انبار و…
• • دفاتر تجارتی از قبیل: دفتر روزنامه، دفتر کل، دفتر دارایی و …

2. گواهی یا شهادت

گواهی یا شهادت یکی از راه‌های اثبات ادعا است که به وسیله‌ی آن شخص آنچه را که دیده و شنیده است و آگاهی‌هایی که نسبت به ادعای طرح شده دارد را نزد دادگاه بیان می کند.

البته هرکسی را نمی توان به عنوان شاهد پذیرفت و درحقیقت شاهد باید دارای شرایطی باشد که عبارت هست از: بلوغ، عقل، ایمان، عدالت، نداشتن نفع شخصی در دعوا، نداشتن دشمنی بین شاهد و طرف مقابل دعوا، عدم اشتغال به تکدی و ولگردی، طهارت مولد یا به عبارت دیگر از طریق حلال متولد شده باشد، نداشتن رابطه ی خویشاوندی شاهد با هریک از اصحاب دعوا و همچنین نداشتن رابطه ی خادم و مخدومی یا همان کارگر و کارفرمایی.

خود شهادت نیز به گفته وکیل اصفهان باید دارای شرایطی باشد، از جمله آن که شاهد لازم است در مورد آنچه که شهادت می دهد شک و تردید نداشته باشد و از روی یقین شهادت دهد.

به دیگر بیان شاهد باید براساس دیده‎ها و شنیده‌های خود شهادت دهد نه آن چه دیگران می گویند. علاوه بر آن موضوعی که شاهد در خصوص آن شهادت می دهد ضرورت دارد که با موضوع ادعا هماهنگ و یکسان باشد.

و در موردی که شاهدان متعدد باشند لازم است که محتوا شهادت آنها یکسان باشد در غیر این صورت موثر نیست.
نکته‌ی مهمی که در مورد شهادت وجود دارد این است که حتما باید به صورت حضوری انجام بگیرد و نمی توان با شهادت نامه به صورت غیرحضوری شهادت داد.

3. سوگند یا قسم

یکی دیگر از دلایل اثبات ادعا، سوگند یا قسم است. بر اساس این دلیل، شخص خدای متعال یا دیگر مقدسات را گواه می گیرد که اظهاراتی که کرده درست بوده است.
وکیل دادگستری بیان می کند سوگند دارای دو نوع است: سوگند عهدی و سوگند قضایی.

اقسام سوگند

سوگند عهدی: همان سوگندی است که پزشکان در زمان دریافت دانشنامه پزشکی و وکلا در زمان دریافت پروانه وکالت، یاد می دارند که البته ربطی به ادله اثبات دعوی ندارد.

سوگند قضایی: همان سوگندی است که ادعا مطروحه را ثابت می کند و یکی از ادله دعوی به حساب می آید.
البته ذکر این نکته ضروری است که اگر کسی به دورغ سوگند یاد کند جرم محسوب می شود و قانون ایران آن را از مصادیق حیله و تقلب می داند.

4. اقرار

قسم دیگر از ادله اثبات دعوی که قوی‌ترین آن نیز به حساب می آید اقرار است. اقرار در ماده 1259 قانون مدنی به این صورت تعریف شده است:« اقرار عبارت از اخبار به حقی است برای غیر بر ضرر خود.»

به موجب این ماده می توان چنین گفت که اقرار یک نوع اعتراف است که شخص به ضرر خود و به نفع طرق مقابل می کند و به موجب آن کاری را که انجام داده است ثابت می کند. شخصی که اقرار می کند را مقر و کسی که به نفع او اقرار می شود مقرله نام دارد. مقر باید شرایطی داشته باشد که عبارت هستند از بلوغ، عقل و رشد و همچنین با قصد و از روی اراده به کاری اقرار کند.

حال چنانچه اقراری کاذب و دروغین باشد و دروغ بودن آن نزد قاضی به اثبات برسد، آن اقرار اثر خود را از دست می دهد. البته نکته قابل ذکر در مورد اقرار این است که انکار بعد از اقرار مسموع نیست، یعنی اقرار کننده نمی تواند آنچه را که نسبت به آن اقرار کرده است، انکار کند، مگر آن که ثابت کند دچار اشتباه شده است و یا این که قرار در محکمه درست شنیده نشده است.

وکیل دادگستری در اصفهان بیان می کند که اقرار امکان دارد هم در دادگاه اتفاق افتد و هم در خارج از دادگاه. در هر دو حالت اقرار صحیح است و پذیرفته می شود.

کارشناسی«نکات مهم ادله اثبات دعوی»

حامد امیری وکیل خوب در اصفهان می گوید به این علت که دعاوی در هر زمینه‌ای در دادگاه مطرح می شود، قاضی نمی تواند در خصوص آن ها نظر دهد زیرا که در تمام زمینه‌ها تخصص ندارد، لذا امر مطرح شده را به کارشناسی که در آن خصوص، دارای تخصص است ارجاع می دهد تا درباره آن اظهار نظر کند.

مدت زمانی که برای اظهار نظر کارشناس در نظر گرفته شده است بسته به مورد ادعا 5 روز، 20 روز، 1ماه و 2ماه است.

لازم به ذکر است که دستمزد کارشناس را باید خود متقاضی پرداخت کند و اگر در مدت یک هفته این هزینه را پرداخت نکند، کارشناسی از دلایل او خارج خواهد شد.

نتیجه گیری ادله اثبات دعوی:

با مطالبی که درباره ادله اثبات دعوی بیان شد می توان چنین نتیجه گرفت که هرکس می خواهد ادعایی را در دادگاه یا دادسرا مطرح کند، باید برای ادعای خود دلایلی ارائه دهد که ثابت کننده‌ی آن باشد. چون بر اساس قانون ایران اصل بر برائت است به این معنا که کسی کار اشتباهی انجام نداده، و این وظیفه خود مدعی است که ادعای خود را اثبات کند. ادله اثبات ادعا نیز شامل اسناد، اقرار، شهادت، کارشناسی، معاینه در محل، سوگند و … است.