سند تجاری چیست؟ ویژگی اسناد تجاری و انتقال سند تجاری

ویژگی اسناد تجاری چیست ؟

اسناد تجاری قابلیت ظهر نویسی دارند و نمایان گر یک تعهد نقدی هستند. ولی وجه تمایز این اسناد از سایر اسناد ویژگی تجریدی تعهدات ناشی از اسناد تجاری است همچنین ویژگی شکلی این اسناد نیز به آن ماهیت خاص می بخشد.

ویژگی تجریدی اسناد تجاری

اسناد غیر تجاری، اسنادی هستند که کاملاً جنبه تبعی داشته و خود سند موضوعیت ندارد و تنها نشان دهنده وجود تعهد است، بر خلاف آن، اسناد تجاری خود موضوعیت دارند و تعهدی به نام تعهد براتی دارند.

کسی که به دیگری دین و بدهی دارد اقدام به صدور سند تجاری در وجه یا حواله کرد او از جمله چک، برات و سفته می کند صادر کننده ی سند تجاری شناخته می شود. وقای صادر کننده سند تجاری صادر کند، تعهد جدیدب بر عهده ی او ایجاد می شود که تعهد براتی نام دارد و رابطه حقوقی قبلی که بر مبنای آن سند صادر شده است، رابطه حقوقی سابق یا تعهد منشأ نامیده می شود.

خصوصیات اسناد تجاری:

اقتضای ویژگی تجریدی بودن اسناد تجاری این است که کیفیتی که رابطه حقوقی منشأ دارد و علت صدور یا ظهر نویسی سند تجاری است، در تعهد براتی تأثیری ندارد، به این خاطر که تعهد براتی جدا و مستقل از تعهد اصلی به حساب می آید به بیان دیگر تعهد براتی برخالف عقد حواله یا دیگر عقود تبعی که صحت آن ها مشروط به صحت رابطه حقوقی منشأ است،تابع تعهد منشأ نیست در عین حالی که راجع به تعهد منشأ است. به همین جهت است که بطلان یا زوال تعهد اصلی باعث بطلان یا بی اعتباری سند تجاری نمی شود.

اسناد تجاری معرفی کننده طلب صاحب آن یعنی کسی که سند را در دست دارد، می باشد، پس در حقوقی که او به عنوان دارنده سند دارد، روابط حقوقی که امکان دارد میان امضا کنندگان و ظهرنویسان ایجاد شود و همچنین هر ادعایی که نسبت به هم در خصوص معامله اصلی که باعث ایجاد سند تجاری شده است، داشته باشند، تاثیری ندارد.

انتقال اسناد تجاری چگونه انجام می شود؟

برای پرداختن به موضوع انتقال سند تجاری واجب است در ابتدای کار انواع سند تجاری و ویژگی های آن را بیان کنیم. برات، سفته و چک سه نوع عمده از اسناد تجاری هستند که به اسناد براتی نیز معروف هستند.

سند تجاری در معنای خاص به سندی گفته می شود که دارای این خصوصیات باشد:

• • قابلیت نقل و انتقال داشته باشد،
• • متضمن دستور پرداخت مبلغ معینی به رویت یا به سررسید کوتاه مدت باشد،
• • همچنین جایگزین پول به عنوان وسیله پرداخت می شود،
• • و در آخر تابع امتیازات و مقررات ویژه قانونی است.

قانون تجارت با هدف ایجاد سهولت در گردش ثروت و بر طرف کردن مشکالت انتقال طلب، سند تجاری را به وجود آورده تا به این روش تأمین بیشتری به دارنده آن بدهد.

به طور کلی هیچ نوشته ی فاقد امضا و یا اثر انگشت یا مهر معتبر نیست و سندیت ندارد و امکان ندارد آن را به شخص یا اشخاص معین، منتسب کرد.

این امضا، مهر یا اثر انگشت است که به نوشته سندیت و اعتبار می دهد و انتساب آن به شخص معین را ممکن می کند. اسناد تجاری هم مستثنی از این قاعده نیستند.

حضور امضا در سند تجاری، نشانگر اراده انشایی امضا کننده یا متعهد بر قبول موضوعات مندرج در سند است و همچنین آثار قانونی که از آن ناشی می شود. همین امر می تواند مستند ایجاد تعهد و الزام متعهد به انجام تعهدش قرار گیرد.

شیوه ی انتقال سند تجاری

همانطور که اشاره شد، اسناد تجاری دارای قبلیت نقل و انتقالات هستند و این قابلیت باعث می شود که دارنده آن، بتواند این سند را به شخص دیکری منتقل کند. انتقال سند تجاری معمولاً از طریق پشت نویسی یا ظهر نویسی انجام می گیرد و در معاملات روزمره بسیار استفاده می شود.

ویژگی دیگری که اسناد تجاری دارند این است که انتقال این اسناد بدون ظهر نویسی یا از طریق قبض و اقباض هم انجام می شود. به عنوان مثال چکی در وجه حامل صادر و به دارنده تسلیم شده است ، اولین دارنده، این چک را بدون پشت نویسی به دارنده دوم انتقال می دهد.

سئوالی که بوجود می آید این است که آیا دارنده اول یکی از مسئولین چک محسوب می شود؟

پاسخ این سئوال منفی است به این دلیل که اراده دارنده اول برای ایجاد تعهد و قبول مسئولیت در سند تجاری نیامده است ، یعنی به عبارتی چون دارنده نخست، ظهر یا پشت چک را امضا نکرده است، در نتیجه اراده وی که نشان دهنده ایجاد تعهد برای او است، محرز نمی شود، و به همین دلیل در این سند تجاری مسئولیت ندارد.

حال سئوال بعدی که مطرح می شود ابن است که، اگر دارنده دوم ثابت کند که چک را از دارنده اول دریافت کرده است، آیا در این حالت مسئولیتی برای دارنده اول در قبال سند تجاری ایجاد می شود؟

پاسخ این سوال نیز منفی است. چون همان طور که گفتیم، اراده دارنده اول برای ایجاد تعهد در سند نیامده است، درنتیجه مسئولیتی نیز ندارد.

ماده ۶۴۷ قانون تجارت که ببان داشته«… ظهر نویس ها در مقابل دارنده برات مسئولیت تضامنی دارند…» و همچنین ماده ۶۴۲ همین قانون « ظهر نویسی باید به امضای ظهر نویس برسد…» جواب این سئوال ها را تأیید می کند.

برات در قانون تجارت:

قانون تجارت تعریفی برای برات ارائه نداده است اما در ماده ۲۲۳ شرایط شکلی لازم برای صدور برات از جمله لزوم قید کلمه برات ، لزوم درج کردن امضا یا مهر صادر کننده ، معین کردن مبلغ برات ، گیرنده آن ، تاریخ تأدیه برات و … را بیان کرده است.
حال اگر بخواهیم به طور ساده برات را تعریف کنیم، می توان گفت: سندی است که بر اساس آن فرد (صادر کننده یا برات کش) به دیگری (محال علیه یا برات گیر) دستور می دهد مبلغ مشخصی را در سررسید معین یا عندالمطالبه به شخص ثالث یا به حواله کرد او پرداخت کند.

در گذشته به دلیل اینکه انتقال پول خطرات زیادی داشت، استفاده از برات بسیار رواج داشت، اما اخیراً تجار به سیستم بانکی و بانکداری الکترونیکی مراجعه کرده و نیازهای خود را بر طرف می کنند. این کار باعث کاهش تقاضای تجار به استفاده از برات شده است.

با این وجود امروزه از برات برای کسب اعتبار استفاده می کنند. اگر شما به وکیلی که در زمینه برات آگاهی داشته باشد مراجعه کنید، شما را در این باره کاملاً راهنمایی می کند.

اگر تمایل داشته باشید در خصوص برات اطلاعات بیشتری کسب کنید می توانید با موسسه حقوقی حامد امیری در اصفهان در ارتباط باشید.

تجارت چک:

ماده ۳۱۰ قانون تجارت چک را به این نحو تعریف کرده است: « چک نوشته ای است که به موجب آن صادر کننده وجوهی را که نزد محال علیه دارد کلا یا بعضا مسترد یا به دیگری واگذار می نماید».

نکات مهم در خصوص نوشتن چک

آنچه از این ماده استنباط می شود این است که محال علیه چک ممکن است هر شخص حقیقی یا حقوقی باشد لیکن ماده ۲ قانون صدور چک حکم کرده ایت که، چک سندی است که بر عهده بانک صادر شده باشد و محال علیه آن بانک باشد.
در نتیجه اسنادی که از طرف دیگر موسسات مالی حتی اگر در مقام پرداخت باشند صادر شود، چک حساب نشده و نوعی حواله محسوب شده و به همین خاطر شامل مزایای قانون تجارت در خصوص اسناد تجاری نمی شود.

مقررات شکلی صدور چک در ماده ۳۱۱ قانون تجارت آمده است که چند مورد آن را بیان می کنیم، از جمله لزوم قید کلمه چک در بالای برگه چک و همچنین ضرورت قید شدن محل و تاریخ صدور در چک و امضا شدن توسط صادر کننده. امکان دارد چک در وجه شخص معین یا در وجه حامل صادر شود.

تجارت سفته:

در مواد ۳۰۷ و ۳۰۸ قانون تجارت شکل مندرجات سفته بیان شده است. مطابق ماده ۳۰۷ « سفته سندی است که به موجب آن امضا کننده تعهد می کند مبلغی در موعد معین یا عندالمطالبه در وجه حامل یا شخص معین و یا به حواله کرد آن شخص کارسازی نماید.»
و طبق ماده ۳۰۸ قانون تجارت « سفته علاوه بر امضا یا مهر باید دارای تاریخ و متضمن مراتب ذیل باشد: ۱- مبلغی که باید تادیه شود با تمام حروف، ۲- گیرنده ی وجه، ۳- تاریخ پرداخت.
انچه روشن است این است که سفته هم از جهات شکلی و ماهوی به برات شبیه است. و در ماده ۳۰۹ قانون تجارت هم قید شده که مقررات راجع به برات در سفته نیز لازم الرعایه می باشد.
سفته این روزها از اسناد تجاری رایج در ایران محسوب می شود و بسیاری از مردم اطلاع ندارند که سفته هم اثر حقوقی الزام آور دارد و همچنین به علت داشتن وصف تجریدی، باید در صدورش دقت زیادی کرد.

در صورتی که برای انتقال اسناد تجاری نیاز به مشاوره دارید و میخواهید انجام انتقال اسناد با اطمینان خاطر انجام شود می توانید از خدمات مشاوره حضوری و غیرحضوری موسسه حقوقی حامد امیری وکیل امور تجاری در اصفهان با رزرو نوبت از طریق سامانه رزرو نوبت آنلاین و یا خدمات مشاوره فوری بهره مند شوید .

مشاوره با وکیل متخصص چک و سفته در استان اصفهان:

دفتر وکالت حامد امیری  وکیل باتجربه در اصفهان، با بیش از یک دهه سابقه درخشان در پرونده‌های متعدد و اخذ آراء موفق آماده ارائه کلیه خدمات حقوقی اعم از مشاوره‌های تخصصی، قبول وکالت، نگارش حقوقی و تنظیم قراردادها در تمامی موارد دعاوی حقوقی، امور کیفری، دعاوی خانواده، امور تعزیرات، اداره کار به هموطنان گرامی میباشد.

پذیرش حضوری: شنبه تا سه شنبه از ساعت ۱۶:۳۰ لغایت ۲۰:۳۰

پذیرش غیر حضوری: در تمامی ایام هفته از ساعت ۱۳:۰۰ لغایت ۱۶:۰۰

مشاوره فوری: در تمامی ایام هفته از ساعت ۸:۳۰ لغایت ۲۳:۰۰

آدرس دفتر وکالت: اصفهان، خیابان سجاد، ابتدای خیابان قائم مقام فرهانی، مجتمع شیخ بهایی طبقه اول واحد ۱۱