تفاوت مسئولیت مدنی و قراردادی

مدت زمان تخمینی مطالعه: 1 دقیقه

در تعریف مسئولیت قراردادی به نقل از وکیل قرارداد ها در ماده ۲۲۱ قانون مدنی آمده است:

« اگر کسی تعهد اقدام به امری را بکند یا تعهد نماید که از انجام امری خودداری کند در صورت تخلف مسئول خسارت طرف مقابل است مشروط بر اینکه جبران خسارت تصریح شده و یا تعهد عرفا به منزله تصریح باشد و یا بر حسب قانون موجب ضمان باشد.»

مسئولیت قراردادی چیست ؟

مستفاد از این ماده در می یابیم که مسئولیت قراردادی، به این معنا است که متعهد به جبران کردن خسارت و زیانی که بر اثر اجرا نکردن تعهدات قراردادی اش و یا انجام دادن آن بصورت ناقص یا با تأخیر، به طرف مقابل وارد شده است ملزم شود.

چنانچه فردی تعهدات قراردادی اش را نقص کند یا به عبارت بهتر آن ها را اجرا نکند، مسئولیت قراردادی برای او حاصل می شود. در نتیجه باید از پس خسارت های وارده به طرف مقابل بر آید.

به این علت به این مسئولیت، مسئولیت قراردادی می گویند که تقصیر متعهد مبتنی بر نقض کردن تعهد یک قرارداد است. و از آن جهت که مرتکب تقصیر و کوتاهی شده است در وفای به عهدش، بر او مسئولیت بار شده است.

در تعهدات قراردادی همین که تعهد نقض شود، تقصیر صورت گرفته است و اجرا نکردن مفاد قرارداد تقصیر به حساب می آید و کسی که این تعهد را نقض کرده و طبق قرارداد عمل نکرده است مقاست خوانده می شود.

ارکان مسئولیت غیر قراردادی:

در این حالت دیگر نیازی نیست که خواهان تقصیر او را ثابت کند و در واقع خوانده باید برای عدم تقصیر خود وقوع قوه قاهره یا فورس ماژور را ثابت کند.

بنابراین فقط عوامل فورس ماژور است که می تواند متعهد را از انجام مسئولیت قراردادی معاف کند. به طور نمونه پیمانکاری در قراردادش با کارفرما تعهد کرده است که ساختمانی تا پایان سال جاری بسازد، چنانچه به این تعهد عمل نکند تعهد قراردادی اش را نقض کرده است و مسئول است.

در صورتی که در مسئولیت مدنی یا خارج از قرارداد، لازم است که تقصیر خوانده اثبات بشود و این وظیفه بر عهده خواهان است.

به دیگر سخن خواهان باید رابطه ای که میان تقصیر و عمل خوانده وجود دارد را ثابت کند مگر جایی که مقنن برای متعهد فرض تقصیر کرده باشد، به عنوان مثال در خصوص دارندگان وسایل نقلیه موتوری زمینی، فرض بر این است که چنانچه تصادفی صورت گرفت دارنده مقصر است.

و دارندگان وظیفه دارند که این مسئولیت خود را بیمه کنند، اما اگر راننده دارنده خودرو نباشد دو شخص مسئول وجود دارد، و مصدوم این امکان را دارد که به هر دو مراجعه کند.

مسئولیت مدنی چیست؟

به طور کلی مسئوليت مدنی به معنای هر نوع تعهدی است كه به وسیله قانون بر عهده ي شخص قرار گرفته است تا ضرر و زیانی که به دیگری وارد کرده است را جبران كند خواه این ضرر وارد شده از نقض کردن یک عمل حقوقی ناشی شده باشد خواه از واقعه حقوقی. به بیانی بهتر مسئولیت مدنی به دو بخش تقسیم می شود ۱- مسئولیت خارج از قرارداد و ۲- مسئولیت قرارداری.

اما مسئولیت قراردادی که در این مقاله مورد بحث و بررسی قرار می گیرد تعهدی است که برای افراد بر اثر تخلف از مفاد قراردادی که میانشان وجود دارد، ایجاد می شود. در صورتی که در مسئولیت خارج از قرارداد میان طرفین قراردادی وجود ندارد.

پس از آن که قراردادی میان طرفین منعقد شد برا آن ها حقوق و تکالیفی به وجود می آید و چنانچه طرفی که متعهد است تعهد خود را اجرا نکند و یا در انجام آن تأخیر کند باید خسارتی که به این دلیل به متعهد له وارد شد.ه است را جبران کند.

به این خاطر که خسارتی که به متعهد له وارد شد.ه است به دلیل تاخیر او در انجام تعهد و یا عدم انجام آن است. اما با ما همرا باشید تا به کمک یک موسسه حقوقی در اصفهان با این مفهوم حقوقی بیشتر آشنا شویم.

انواع خسارت های قراردادی

وکیل قرارداد ها در اصفهان اظهار دارد احتمالا خسارت قراردادی از یکی از دو مورد زیر نشأت می گیرد:

خسارتی که از عدم انجام تعهد ناشی می شود

اگر نسبت بین تعهد و زمان به نحوی باشد که تنها در همان زمان تعهد باید اجرا بشود. و اجرای تعهد در همان زمان مطلوب باشد، تعهد از نوع وحدت مطلوب است و اگر متعهد، تعهدش را انجام ندهد باید خسارتی که به علت عدم انجام تعهد برای طرف دیگر به وجود امده است را جبران کند.

در واقع تعهد از نوع وحدت مطلوب به این معناست که متعهد له تنها می خواهد تعهد در همان زمان معین شد.ه در قرارداد اجرا بشود.

پس مثلا اگر فردی سفارش شام برای کنفراس را به یک رستوران بدهد برای تاریخ ۳ بهمن و با آنجا قراردادی بر همین مبنا منعقد کند. اگر آن رستوران تعهد خود را که تهیه غذا در تاریخ ۳ بهمن است اجرا نکند. دیگر اماده کردن غذا برای ۴ بهمن برای متعهد له مطلوب نیست چون کنفرانس در همان تاریخ برگزار شد.ه است و اجرای تعهد فردای روز مقرر شد.ه فایده ای ندارد.

خسارتی که از تاخیر در انجام تعهد ناشی می‌شود

 اما چنانچه نسبت میان تعهد و زمان انجام آن بر خلاف مورد فوق از نوع تعدد مطلوب باشد و متعهد در زمانی که در قرارداد معین شد.ه است آن را اجرا نکند، شخصی که تعهد به نفع او شد.ه این امکان را دارد که هم متعهد را به انجام تعهد ملزم کند و هم آن که او را ملزم به پرداخت خسارت تاخیر در انجام کند.

در تعهد از نوع تعدد مطلوب در صورتی که شخص متعهد، در زمان تعیین شد.ه تعهد خود را اجرا نکند با این وجود که مرتکب نقض تعهد شد.ه، اما این امکان را دارد که آن تعهد را در زمان دیگری انجام دهد.

و به خاطر همین ویژگی است که می توان متعهد را به انجام تعهد در وقت دیگری اجبار کرد. و هم به علت آن که در موعد مشخص شد.ه آن را اجرا نکرده خسارت تاخیر در انجام تعهد دریافت کرد.

اما نکته مهم و قابل توجه این است که نمی توان هم خسارت عدم انجام تعهد گرفت و هم متعهد را به انجام اصل تعهد وادار کرد.

مسئولیت قراردادی و غیر قراردادی:

لذا اگر انجام تعهد از نوع وحدت مطلوب باشد و متعهد از انجام تعهد قراردادی امتناع کند. طرفی که به او از این عدم اجرا خسارت وارد شد.ه است می تواند خسارت عدم انجام تعهد را مطالبه کند. ولی دیگر امکان الزام متعهد به انجام اصل تعهد را ندارد.

اما چنانچه خسارت تاخیر در انجام تعهد توسط متعهد له درخواست شود. به این معناست که این فرد همچنان می خواهد اصل تعهد اجرا بشود و به عبارتی برای او اهمیتی ندارد تعهد در چه زمان و موقعیتی اجرا می شود. پس از این جهت می تواند هم شخص متعهد را ملزم کند که مورد تعهد را انجام دهد و هم می تواند بابت تاخیری که داشته از او مطالبه خسارت بکند.

شرایط مسئولیت قراردادی

برای آنکه برای شخص مسئولیت قراردادی ایجاد شود باید یکسری شرایطی وجود داشته باشد که به ترتیب زیر است:

وجود قرارداد نافذ:

در وهله اول لازم است که میان طرفین قرارداد نافذ و صحیحی وجود داشته باشد. پس اگر فعل زیان بار بر عقد مقدم باشد مثل بازگشت بی جهت از ایجاب، مسئولیت قراردادی حساب نمی شود. همچنین اگر در قرارداد تعهدی به نفع ثالث شد.ه باشد، مسئولیت متعهد در برابر وی نیز قراردادی است.

 نقض قرارداد:

همان طور که مفصل تر در فوق توضیح دادیم، از دو راه تعهد نقض می شود. نقض تعهد ناشی از عدم انجام تعهد و نقض تعهد ناشی از تاخیر در انجام تعهد. گاهی احتمال دارد نقض تعهد بر اثر ترک فعل صورت بگیرد، مثلا فردی متعهد شد.ه است کاری را انجام ندهد اما آن را انجام دهد. ممکن است فرد تعهد اصلی را نقض کند. مثلا از تحویل مبیع ممانعت ورزد، یا تعهد عرفی که طرفین به آن تصریح نکرده اند مثل مکان و زمان تحویل.

خسارت از نقض قرارداد ناشی شود:

از مهم ترین عناصر برای ایجاد مسئولیت ورود خسارت است. در موردی که میان طرفین قرارداد وجود دارد اما خسارتی که حاصل می شود ناشی از آن نباشد مسئولیت خارج از قرارداد است.

تعیین وجه التزام در قرارداد

وجه التزام قراردادی به این معنی است که طرفین قرارداد یک مبلغ مقطوعی را تحت خسارت ناشی از نقض تعهد در قرارداد مشخص می کنند. در نتیجه اگر یکی از طرفین تعهدات قراردادی خود را نقض کرد، ملزم می شود. که آن مبلغ مقطوع را پرداخت کند. و اهمیتی ندارد که خسارت واقعی از این میزان تعیین شد.ه کمتر باشد یا بیشتر.

در حقوق ایران نیز تعیین وجه التزام امکان پذیر است. برای وجه التزام می توان این مثال را زد که هنگام بستن قرارداد پروژه ی ساختمانی خسارت مقطوعی برای عدم انجام آن مشخص می شود. و یا مبلغی به شکل روزانه برای تاخیر مستاجر در تخلیه ملک تحت عنوان وجه التزام تعیین شود.

بهترین وکیل اصفهان در امر قراردادها با داشتن تجربه های خوبی در این زمینه و اطلاعات کافی می تواند. در تنظیم قرارداد های شما کمک مناسبی باشد. برای برقراری ارتباط با وی می توانید از راه های مندرج در سایت اقدام بفرمایید.

مشاوره با وکیل در خصوص انواع قراردادها در استان اصفهان:

دفتر وکالت حامد امیری یکی از باتجربه ترین وکیل در اصفهان، با بیش از یک دهه سابقه درخشان در پرونده های متعدد و اخذ آراء موفق آماده ارائه کلیه خدمات حقوقی اعم از مشاوره های تخصصی، قبول وکالت، نگارش حقوقی و تنظیم قراردادها در تمامی موارد دعاوی حقوقی، امور کیفری، دعاوی خانواده، امور تعزیرات، اداره کار به هموطنان گرامی میباشد.

پذیرش حضوری: شنبه تا سه شنبه از ساعت ۱۶:۳۰ لغایت ۲۰:۳۰

پذیرش غیر حضوری: در تمامی ایام هفته از ساعت ۱۳:۰۰ لغایت ۱۶:۰۰

مشاوره فوری: در تمامی ایام هفته از ساعت ۸:۳۰ لغایت ۲۳:۰۰

آدرس دفتر وکالت: اصفهان، خیابان سجاد، ابتدای خیابان قائم مقام فرهانی، مجتمع شیخ بهایی طبقه اول واحد ۱۱