آیا جرم عدم ثبت واقعه ازدواج قابل گذشت است؟
عدم ثبت واقعه ازدواج در قانون جدید
عدم ثبت واقعه ازدواج: عقد ازدواج با عنوان عملی مستحب و مؤکد در دین اسلام مورد توصیه واقع است. و در مواردی هم نکاح واجب خواهد بود.
با این حال اجرای چنین عقدی مشروط به تشریفات ویژه‌ای نبوده است. و همین که زوج و زوجه تصمیم و رضایت خویش مبنی بر رابطه زوجیت را اعلام نمایند. و صیغه عقد دائم خوانده شود، زوجین به هم محرم گردیده و عقد نکاحشان کاملا صحیح و معتبر خواهد بود.
با این وجود بنا به دلایل اجتماعی بسیاری قانونگذار ثبت نمودن ازدواج را برای مردان وظیفه‌ای قانونی محسوب کرده است. و به این خاطر که عدم ثبت نکاح از طریق آنها امکان دارد آثار و پیامدهای سویی برای همسران ایشان به همراه داشته باشد. ضمانت اجرای عدم ثبت ازدواج را هم در نظر گرفته است. که هم در مورد عقد دائم و هم در مورد عقد موقت یا صیغه قابل اجرا خواهد بود.
حامد امیری وکیل خانواده در اصفهان در نظر دارد در ادامه این مطلب. به بررسی این مورد که جرم عدم ثبت ازدواج دائم توسط زوج قابل گذشت است. یا خیر بپردازد و سپس مجازات جرم عدم ثبت واقعه ازدواج را بر حسب قانون مورد بررسی قرار دهد.
الزامی بودن ثبت واقعه ازدواج
یکی از مواردی که در دین اسلام با عنوان امر مستحب مؤکد توصیه گردیده است، عقد ازدواج است. اجرای این عقد مستلزم تشریفات به خصوصی نبوده و همین. که زوجین توافق و رضایت خویش را مبتنی بر رابطه ازدواج اعلام دارند. و بعد از جاری شدن صیغه عقد، نکاح ایشان معتبر و کاملا صحیح خواهد بود.
با این وجود بنا به علل متعدد و گوناگون اجتماعی، ثبت واقعه ازدواج برای مردان توسط قانونگذار یک وظیفه قانونی تلقی شده است.
به این خاطر که عدم ثبت کردن نکاح برای همسران ایشان امکان دارد عواقب خوبی به همراه نداشته باشد. تضمین اجرا کردن عدم ثبت واقعه ازدواج را نیز است. در ادامه به بررسی جرم عدم ثبت واقعه ازدواج و مجازات مقرر گردیده برای این جرم خواهیم پرداخت.
جرم عدم ثبت واقعه ازدواج قابل گذشت است
بر اساس قوانین نکاح، در ابتدا فقط ثبت ازدواج دائم برای آقایان الزامی بود و مرد را مکلف می‌کرد. که در صورت ازدواج دائم، برای مدت مشخصی ثبت ازدواج که معادل ۳۰ روز است به ثبت کردن واقعه نکاح دائم اقدام کند.
مجازات عدم ثبت واقعه ازدواج: پس از آن قانونگذار در قوانین مصوب سال ۱۳۷۵ مجازات اسلامی عدم ثبت امر ازدواج دائم را جرم دانسته است. و بر اساس ماده ۶۴۵ مرد تکلیف ثبت عقد دائمی را عهده دار می‌گردید. و در صورت عدم ثبت ازدواج، زن حق داشت به جرم عدم ثبت امر ازدواج از او شکایت کند.
در سال ۱۳۹۱ با به تصویب رسیدن قانون حمایت از خانواده و با اهمیت بقای بنیان خانواده و حمایت کردن. از این نهاد در ماده ۴۹ آن، عدم ثبت نکاح دائم از طریق مرد جرم محسوب می‌گردد. و برای آن مجازات هم در نظر گرفته شده است.
الزام به ثبت واقعه ازدواج
مرور زمان عدم ثبت واقعه ازدواج: به موجب ماده فوق در قوانین حمایت از خانواده، ماده ۶۴۵ قانون مجازات اسلامی که پیشتر بیان شد، نسخ شده است. بر مبنای مطالب گفته شده و ماده مذکور، به جهت محفوظ ماندن بنیان خانواده و صیانت از بقای ساختار خانواده ثبت کردن. واقعه ازدواج دائم، طلاق و رجوع بر حسب مقررات الزامی خواهد بود.
در صورتی که زوج اقدام به نکاح، طلاق یا رجوع کند، بدون ثبت کردن آن در دفاتر رسمی محکوم به مجازات خواهد شد. از این رو می‌توان چنین بیان داشت که علاوه بر مجازات برای جرم عدم ثبت امر ازدواج، در ثبت کردن. طلاق هم الزام وجود خواهد داشت. مجازات زوج به دلیل عدم ثبت امر ازدواح دائم، تابع قوانین حمایت خانواده است.
عنصر معنوی جرم ثبت نکردن ازدواج
مقصود از عنصر معنوی، وجود اراده ارتکاب فعل مجرمانه در فرد میباشد. به منظور وقوع جرم مذکور، زوج می‌بایست اراده عدم ثبت داشته باشد؛ از این رو اصولاً چنانچه بر اثر بی سوادی یا عدم اطلاع این ترک فعل انجام شود، جرم شناخته نمی‌شود. از سویی دیگر می‌بایست این نکته را در نظر داشت که عدم آگاهی به حکم مسموع نمی‌باشد.
مجازات عدم ثبت ازدواج دائم و یا موقت
جرم عدم ثبت نکاح و طلاق و… ، جرمی مطلق بوده و نیازمند سوءنیت به خصوصی نیست و صرف وجود سوءنیت عام برای وقوع آن کفایت خواهد کرد.
ثبت ازدواج این مزیت را دارد که زوجین این حق را دارند که حقوق متقابلشان را از یکدیگر مطالبه کنند، حقوق فرزندان حاصل از این نکاح هم بیشتر تأمین می‌شود؛ چون موقعی که ازدواج به ثبت نرسیده باشد، هر یک از زوجین ممکن است از انجام وظایف خود خودداری کنند و حتی منکر وجود رابطه زوجیت یا ابوت شود و این نشان می‌دهد که ثبت نکاح در اثبات وجود رابطه زوجیت بسیار تاثیر خواهد داشت.
ثبت نکاح ، میزان تقید اشخاص به پیمانشان را بیشتر کرده و از ازدواج‌های دیگر، تدلیس و فریب در ازدواج جلوگیری خواهد شد؛ چرا که این ثبت در شناسنامه اشخاص انجام می‌گیرد.
علاوه بر این، هنگام ثبت ازدواج از زوجین گواهی صحت از امراض مسری مطالبه خواهد شد و تا حدود زیادی مانع از شیوع بیماری‌ها و تولد فرزندان بیمار خواهد شد.
در صورتی که اگر نکاح مخفیانه انجام شود، احتمال شیوع بیماری یا تولد فرزندان بیمار بیشتر خواهد بود و در ادامه این مطلب تصمیم داریم به بررسی مجازات جرم عدم ثبت امر ازدواج بپردازیم.
در مقاله قبل به موضوع عدم ثبت ازدواج مجازات آن درقانون اسلامی چیست؟ کامل توضیح داده شده
مجازات جرم عدم ثبت امر ازدواج
همانطور که وکیل خانواده در مطالب فوق توضیح داد، ثبت نکاح دائم الزامی بوده و ثبت عقد موقت هم در پاره‌ای از شرایط الزامی گردیده است و در قانون حمایت از خانواده برای جرم ثبت نکردن امر ازدواج مجازات تعیین شده است و بر اساس ماده 645 قانون مجازات اسلامی برای این مجازات امکان پذیر نیست.
به موجب ماده 49 قانون حمایت خانواده که مجازات جرم ثبت نکردن عقد ازدواج را مقرر داشته است:
«چنانچه مردی بدون ثبت در دفاتر رسمی به ازدواج دائم ، طلاق یا فسخ نکاح اقدام ؛ یا پس از رجوع تا یک ماه از ثبت آن خودداری ؛ یا در مواردی که ثبت نکاح موقت الزامی است از ثبت آن امتناع کند ضمن الزام به ثبت واقعه؛ به پرداخت جزای نقدی درجه پنج و یا حبس تعزیری درجه هفت محکوم می شود.»
به موجب این ماده مجازات جرم عدم ثبت نکاح دائم مشمول جریمه نقدی درجه پنج و همچنین حبس تعزیری درجه هفتم خواهد بود.
مضاف بر این، مجازات جرم عدم ثبت نکاح صرفا شامل مردانی خواهد بود که از ثبت ازدواج با زوجه امتناع ورزیده‌اند و زوجه را نمی‌توان به جرم عدم ثبت ازدواج یا نکاح مجرم دانست و یا مجازات کرد.
در این ماده مجازات عدم ثبت نکاح هم شامل ازدواج دائم است و هم شامل ازدواج موقتی است که بر اساس قانون زوج موظف به ثبت آن گردیده است.
مجازات عقد دائم بدون ثبت در شناسنامه
لازم به ذکر است که مرجع شکایت از جرم عدم ثبت امر ازدواج، دادسرا بوده و زوجه حق دارد به جرم عدم ثبت نکاح از شوهر خود در دادسرا شکایت کیفری مطرح کند.
در این شرایط علاوه بر اینکه زوج محکوم به مجازات ثبت نکردن ازدواج می‌گردد، موظف به ثبت کردن عقد ازدواج هم خواهد شد و این موضوع ضمانت اجرای حقوقی مناسبی برای خانم‌ها محسوب خواهد شد.
با این حال زوجه از همان ابتدا می‌تواند در عوض شکایت از زوج به جرم عدم ثبت نکاح به روش حقوقی اقدام کرده و دادخواست ثبت نکاح را به دادگاه تسلیم کند که دادگاه صالح به منظور الزام زوج به ثبت امر ازدواج دائم یا موقت دادگاه خانواده است.
آیا جرم عدم ثبت ازدواج جرم قابل گذشت است؟
بر اساس ماده 103 و 104 قانون مجازات اسلامی مصوب1392، جرم ذکر شده از جمله مصادیق جرائم غیرقابل گذشت بوده و از جنبه عمومی برخوردار است وگذشت شاکی اجرای مجازات را متوقف نخواهد کرد.
سخن پایانی
یکی از مواردی که در دین اسلام با عنوان امر مستحب مؤکد توصیه گردیده است، عقد ازدواج است. اجرای این عقد مستلزم تشریفات به خصوصی نبوده و همین که زوجین توافق و رضایت خویش را مبتنی بر رابطه ازدواج اعلام دارند و بعد از جاری شدن صیغه عقد، نکاح ایشان معتبر و کاملا صحیح خواهد بود.
با این وجود بنا به علل متعدد و گوناگون اجتماعی، ثبت واقعه ازدواج برای مردان توسط قانونگذار یک وظیفه قانونی تلقی شده است.
به این خاطر که عدم ثبت کردن نکاح برای همسران ایشان امکان دارد عواقب خوبی به همراه نداشته باشد، تضمین اجرا کردن عدم ثبت واقعه ازدواج را نیز در نظر گرفته است.