عسر و حرج زوجه چیست؟

عسر و حرج زوجه: به این خاطر که طلاق تنها حقی برای مردان بوده. و به علت اینکه اعمال یک طرفه طلاق از سوی زوج موجب به وجود آمدن مشکلاتی در روابط خانوادگی می‌گردید. قانون‌گذار مسائلی را با عنوان طلاق از طرف زوجه در نظر گرفته است.

لذا، در صورت وجود برخی شرایط، زوجه هم حق دارد. بر اساس آن شرایط از دادگاه خانواده درخواست طلاق نموده و با استفاده از رای دادگاه به زندگی مشترک خود پایان دهد.

از جمله مواردی که بر اساس آن زوجه هم خواهد توانست تقاضای طلاق بدهد. در قانون مدنی، موارد و مفهوم عسر و حرج تعیین شده است. و اگر زنی قادر به اثبات یکی از مصادیق عسر و حرج خود در دادگاه باشد. این حق را دارد که بدون الزام به رضایت و موافقت شوهر و بدون نیاز به حضور وی. در دادگاه تنها با برخورداری از رای دادگاه از شوهر خود طلاق بگیرد.

حامد امیری وکیل طلاق در اصفهان تصمیم دارد. در این مقاله به موضوع عسر و حرج زوجه و مصادیق آن و سپس. به توضیح مفهوم عسر و حرج و موارد آن در قانون مدنی بپردازد. در صورتی که پیرامون این موضوع سوالاتی دارید، با ما همراه باشید.

عسر و حرج زوجه

در قانون مدنی، مصادیق آن مشخص گردیده است و در حقیقت اثبات آن، از جمله روش‌های طلاق از سوی زوجه می‌باشد. در لغت، عسر و حرج به معنی سختی، مشقت، شدت و تنگی است. قاعده نفی عسر و حرج از جمله قواعد مورد قبول فقهی بوده که مصادیق متعددی هم دارد.

در اصطلاح فقهی، منظور از این قاعده این می‌باشد که وظایفی که سبب سختی و مشقت برای اشخاص باشد. در دین جایی ندارد؛ مثل موقعی که روزه برای فرد روزه‌دار ضرر داشته باشد. بر اساس این قاعده وظیفه روزه‌داری از شخص روزه دار ساقط خواهد شد.

موارد عسر و حرج در طلاق

به موجب قاعده مذکور در مورد طلاق زوجه این حق را دارد که در صورت قرار گرفتن. در شرایط عسر و حرج درخواست طلاق دهد و به زندگی مشترک خود پایان ببخشد. با استناد به ماده 1130 قانون مدنی، عسر و حرج امکان دارد که از علل طلاق از جانب زوجه باشد. این ماده، بیان می‌دارد:

«در صورتی که دوام زوجیت، وی می تواند به حاکم شرع، مراجعه و تقاضای طلاق کند. چنانچه عسر و حرج مذکور در محکمه ثابت شود. دادگاه می تواند زوج را اجبار به طلاق نماید و در صورتی که اجبار میسر نباشد. زوجه به اذن حاکم شرع، طلاق داده می‌شود.»معنای عسر و حرج هم طی یک تبصره که در سال 1381 به ماده 1130 اضافه گردیده، آمده است. تبصره این ماده، در رابطه با مفهوم عسر و حرج چنین بیان داشته است:

«عسر و حرج موضوع این ماده، عبارت است. از به وجود آمدن وضعیتی که ادامه زندگی را برای زوجه با مشقت، همراه ساخته و تحمل آن، مشکل باشد.»

به موجب همین ماده، هر نوع شرایطی که ادامه زندگی مشترک را دشوار سازد. امکان دارد از جمله موارد عسر و حرج به شمار رود و مصادیق عسر و حرج، محدود به موارد مشخص و معینی نمی‌باشد.

مصادیق عسر و حرج زن

به موجب ماده 1130 قانون مدنی، از جمله مواردی که به زوجه حق طلاق می‌دهد. ثابت کردن عسر و حرج یا مشقت بسیاری است که در طول زندگی مشترک با همسر خود با آن روبه‌رو می‌گردد.

بنابراین تحت شرایطی که ادامه دادن به رابطه زوجیت سبب عسر و حرج زن باشد. او این امکان را دارد که به حاکم شرع مراجعه نموده و به علت عسر و حرج دادخواست طلاق تسلیم کند. و در صورتی که در دادگاه عسر و حرج زن اثبات گردد، دادگاه حق دارد نسبت به صدور حکم طلاق اقدام کند.

در سال 1381 یک تبصره به این ماده افزوده شد. و با تعریف عنوان «وضعیتی که ‌ادامه زندگی را برای زن با سختی همراه ساخته و تحمل آن مشکل باشد،». مصادیقی از آن را بیان کرد که عبارت است. از ترک زندگی مشترک، اعتیاد به مواد مخدر، محکومیت به حبس، ضرب و شتم و مبتلا بودن شوهر. به بیماری‌های صعب‌العلاج که با وجود این موارد به منظور طلاق منحصر به موار مذکور در قانون مدنی نبوده. و هر رفتاری که منجر به ایجاد سختی و مشقت بسیاری برای زوجه گردد. ممکن است مصداقی از در عقد ازدواج تلقی شود.

ترک زندگی خانوادگی از طریق شوهر

بر اساس بند یک از تبصره ماده 1130 قانون مدنی، ترک زندگی مشترک. به واسطه شوهر حداقل برای مدت ۶ ماه متوالی و یا ۹ ماه. متوالی طی مدت یک سال بدون دلیل موجه از جمله اصلی‌ترین مصادیق عسر و حرج زوجه در عقد ازدواج به شمار می‌رود.

به موجب این شرط، چنانچه زوج برای مدت 6 ماه متوالی یا پشت. سر هم طی مدت یک سال زندگی مشترک خود را بدون عذر موجه ترک نموده. و یا ب ای مدت ۹ ماه با فاصله و وقفه طی طول یک سال خانه را ترک کند. زن با استناد به عسر و حرج خود حق دارد از دادگاه درخواست طلاق کند. و این موضوع حکم طلاق به دلیل غیبت شوهر را به دنبال خواهد داشت.

اعتیاد شوهر به مواد مخدر

به موجب بند ۲ تبصره مذکور اعتیاد شوهر به مواد مخدر مصداق و از جمله موارد عسر و حرج زوجه جهت طلاق به شمار می‌رود. که با وجود شرایطی موجب ایجاد حق طلاق از سوی زن می‌گردد. که برحسب آن اعتیاد شوهر به یکی از انواع مواد مخدر و یا اعتیاد. او به مشروبات الکلی که اختلال در بنیان زندگی مشترک وارد آورد.

و اجتناب یا عدم امکان الزام او به ترک آن طی مدتی‌ که به تشخیص پزشک به منظور ترک اعتیاد لازم بوده است. چنانچه شوهر به تعهد خود عمل نکند و یا بعد از ترک، دوباره به مصرف‌ این موارد روی آورد. بنا به تقاضای زن طلاق صورت خواهد گرفت.

لذا در شرایطی که شوهر به یکی از مواد مخدر اعتیاد داشته باشد. که به کیان زندگی مشترک خلل وارد آورد و موثر در آن شناخته شود، به زوج این مهلت داده خواهد شد. که اعتیاد خود را ترک کند و در غیر این حالت، به درخواست زن به علت اعتیاد مرد حکم طلاق صادر خواهد شد.

محکومیت قطعی به حبس بالای پنج سال

به استناد قانون مدنی، سومین مورد از مصادیق عسر و حرج زوجه محکومیت قطعی شوهر به حبس پنج سال یا بیشتر می‌باشد.

در حقیقت به این خاطر که زندانی شدن شوهر برای مدت طولانی امکان دارد. زن را با مضیقه و مشقت مواجه سازد و امکان ایفای وظایف زناشویی از جانب شوهر وجود نداشته باشد. زوجه دچار عسر و حرج می‌گردد و می‌خواند به دلیل عسر و حرج طلاق بگیرد.

ضرب و شتم یا هر گونه بدرفتاری شوهر

مورد دیگر از مصادیق عسر و حرج زوجه در قانون مدنی، ضرب و شتم یا هر نوع سوء‌رفتار مستمر شوهر می‌باشد. که عرفا با در نظر گرفتن شرایط زن ‌قابل تحمل نباشد. به طور مثال در شرایطی که شوهر زن خود را مورد ضرب قرار دهد و شدت و درجه این ضرب برای زن قابل تحمل نباشد. و یا آنکه شوهر با سوءرفتار خود موجبات عسر و حرج زوجه را فراهم سازد. حق طلاق به علت سوءرفتار شوهر برای زوجه ایجاد خواهد شد.

بیماری صعب العلاج یا مسری شوهر

بر اساس آخرین بند از تبصره ماده 1130 قانون مدنی. ابتلای شوهر به بیماری صعب‌العلاج روانی یا مسری و یا هر عارضه صعب‌‌العلاج ‌دیگری که زندگی خانوادگی را دچار اختلال کند. مصداقی از عسر و حرج زوجه محسوب می‌گردد؛ مانند بیماری ایدز و یا سایر بیماری‌‌ها که احتمال سرایت آن به زوجه وجود دارد. و یا صعب العلاج است و زندگی خانوادگی را دچار اختلال می‌کند.

سخن پایانی

در لغت، عسر و حرج به معنی سختی، مشقت، شدت و تنگی است. قاعده نفی عسر و حرج از جمله قواعد مورد قبول فقهی بوده که مصادیق متعددی هم دارد. زوجه این حق را دارد که در صورت قرار گرفتن در شرایط عسر و حرج درخواست طلاق دهد و به زندگی مشترک خود پایان ببخشد.

از جمله مصادیق عسر و حرج زوجه می‌توان به ترک زندگی مشترک. اعتیاد به مواد مخدر، محکومیت به حبس، ضرب و شتم و مبتلا بودن شوهر به بیماری‌های صعب‌العلاج اشاره داشت.

سوالات متداول