نحوه‌ی تعیین صلاحیت دادگاه حقوقی به چه صورت هست؟
نقشه صلاحیت دادگاههای حقوقی
نحوه‌ی تعیین صلاحیت دادگاههای حقوقی امری مهم است که هر کس به هنگام طرح نمودن دعوای خود باید از آن آگاه باشد و بداند هر دعوا در کدام دادگاه باید مطرح شود.
به موجب اصل 61 قانون اساسی قوه‌ی قضاییه برای آن که عدالت را در سطح جامعه برقرار کرده و دعاوی مردم را حل و فصل کند، لازم است که مطابق با موازین اسلامی و حقوقی دادگاههای دادگستری را تشکیل دهد.
بر اساس اصل 156 از همین قانون این قوه قضاییه است که مسئول پشتیبانی از حقوق فردی و اجتماعی اشخاص و برقراری عدالت در سطح جامعه است. که البته قابل بیان است که این مسئولیت و وظیفه قوه قضاییه از طریق دادگاه‌ها انجام می گیرد.
نکته‌ای که باید به آن توجه نمود این است که تعیین صلاحیت دادگاه‌ها اهمیت زیادی در آیین دادرسی دارد و باید به آن بسیار دقت کرد زیرا پیش از آن که هر دعوایی مطرح شود، باید مرجعی که صالح برای رسیدگی و حل اختلاف در مورد آن موضوع است را شناسایی و تعیین کرد تا بتوان آن دعوی را در دادگاه صالح مطرح کرد.
صلاحیت دادگاه عمومی حقوقی:
در ادامه این مطلب قصد داریم به نحوه‌ی تعیین صلاحیت دادگاه حقوقی که افراد، بیشتر با آن برای حل و فصل اختلافات خود سر و کار دارند بپردازیم و صلاحیت دادگاه و انواع آن را تعریف کنیم. پس با ما همراه بوده و در بخش نظرات، سوالات و نظرهای خود را با ما به اشتراک بگذارید.
حتما بخوانید : صلاحیت دیوان عدالت اداریتعریف صلاحیت
وکیل امور حقوقی در اصفهان در تعریف صلاحیت قضایی بیان می کند، صلاحیت قضایی به توانایی و تکلیف برای رسیدگی کردن به یک دعوی و حل و فصل کردن اختلافات در مورد آن گفته می شود.
قضات دادگاه‌ها پیش از آن که به دعوای مطرح شده رسیدگی کنند، لازم است تشخیص دهند که آیا این دعوا در محدوده‌ی صلاحیت و توانایی آن ها هست یا خیر. و چنانچه خود را صالح برای رسیدگی در دعوا داشتند، مکلف به رسیدگی آن موضوع می شوند.
دادگاه حقوقي چيست؟
قبل از آن که به تعیین صلاحیت دادگاههای حقوقی بپردازیم لازم است دادگاه‌ها حقوقی را تعریف کنیم. وکیل اصفهان بیان می کند همانطور که از نام این دادگاه معلوم است، دادگاهی است که صلاحیت رسیدگی به دعاوی حقوقی را دارد.
وی در تعریف دعوای حقوقی می گوید آن هنگامی که اشخاص به منظور گرفتن حق ضایع شده خود و جبران خسارت این حق ضایع شده در مورد روابط خصوصی میان خود با دیگر افراد، به دادگاه‌ها مراجعه می نمایند، دعوا حقوقی محسوب می شود.
این دعاوی حقوقی یا مرتبط با اموال و یا در ارتباط با اشخاص و به طور کلی هر موضوعی که در قانون مدنی در مورد آن صحبت شده، هستند که شامل اموال و مالکیت، امور مربوط به قراردادها، امور خانواده از جمله مهریه و نفقه و طلاق و …، ارث و غیره می شود.
در نتیجه دادگاه‌هایی که این دعاوی حقوقی در آن مطرح می شود دادگاه حقوقی نام داشته و شیوه رسیدگی به دعواها در این نوع دادگاه‌ها، در قانون آیین دادرسی مدنی آمده است.
این دادگاههای حقوقی انواع مختلفی دارند از جمله: دادگاههای عمومی ، دادگاه انقلاب، دادگاه تجدیدنظر و دیوان عالی کشور، که تمامی آن ها صلاحیت رسیدگی به موضوعات حقوقی را دارند.
👈«قرار عدم صلاحیت و مختومه شدن پرونده»👉
تعیین صلاحیت دادگاه حقوقی
همانطور که بیان نمودیم صلاحیت دادگاههای حقوقی در رسیدگی به دعاوی حقوقی است، یعنی دعاوی که به دلیلی به افراد صدمه‌ای وارد شده و آن ها برای جبران شدن این آسیب و صدمه به دادگاه مراجعه کرده‌اند تا با طرح کردن دعوی، شخص زیان زننده را ملزم به جبران خسارت کنند.
لازم به ذکر است که در خصوص موارد حقوقی در قانون نه جرمی برای شخص زیان زننده وجود دارد و نه مجازاتی، در نتیجه وی مجرم شناخته نمی شود، بلکه صرفا ملزم می شود که حقی که از طرف دیگر ضایع کرده است را جبران بنماید و خسارت او را پرداخت کند.
«صلاحیت شورای حل اختلاف چیست؟»
به همین دلیل است که گفته می شود دادگاههای حقوقی صرفا صلاحیت و توانایی رسیدگی به موضوعات و دعاوی حقوقی را دارند.
صلاحیت محلی دادگاه حقوقی:
وکیل پایه یک دادگستری بیان می کند زمانی که فردی حقی از او در خصوص یکی از موضوعات فوق الذکر ضایع می شود، باید دادخواستی تهیه و تنظیم نموده و آن را در یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت کند تا دادگاه حقوقی صالح، یک وقتی برای رسیدگی به آن موضوع تعیین کند.
به عنوان مثال در صورتی که حق حضانت فرزندی به مادر او داده شده، و او از دیدار فرزند با پدرش خودداری کند، پدر این امکان را دارد که در این خصوص دادخواستی تنظیم کرده و در یکی از دادگاههای حقوقی صالح اقامه دعوی کند تا به این طریق بتواند حق ضایع شده خود را که دیدار با فرزندش است، پس بگیرد.
دادگاه نیز به این موضوع رسیدگی می کند و چنانچه تشخیص دهد ممانعت مادر برای ملاقات فرزند با پدرش بی دلیل و ناموجه است، حضانت را به پدر داده و یا یک تصمیم مقتضی دیگر می گیرد.
مطابق با مثال فوق می توانیم نتیجه بگیریم که صلاحیت دادگاههای حقوقی درمورد موضوعات حقوقی است و جرایم در دادگاههای حقوقی صلاحیت مطرح شدن ندارند. به بیان بهتر صرفا آن دسته از دعاوی که شخص حقی به موجب قانون دارد و دیگری آن را ضایع می کند و علاوه بر آن مصداق جرم نیز پیدا نمی کند، قابلیت مطرح شدن در دادگاههای حقوقی را دارند.
حتما بخوانید : صلاحیت شورای حل اختلافانواع صلاحیت دادگاههای حقوقی
صلاحیت ذاتی
وکیل دادگستری اصفهان می گوید در تعیین صلاحیت ذاتی دادگاههای حقوقی سه فاکتور در نظر گرفته می شود، 1- صنف 2- نوع 3- درجه که با توجه به این سه مورد، صلاحیت دادگاه براساس قانون تعیین می شود.
وی اضافه می کند در نظام حقوقی ایران، مراجع قضاوتی به مراجع حقوقی و مراجع اداری تقسیم می شود. پس به هنگام مطرح کردن دعوی در یک مرجع باید دقت نمود که آیا باید موضوع را در مراجع حقوقی مطرح کرد یا مراجع اداری. تشخیص این امر مرتبط با صنف مراجع قضایی است و صنف است که تعیین می کند موضوع باید در کدام مرجع طرح شود.
مراجع قضاوتی در هر صنف به دو دسته عمومی و اختصاصی تقسیم بندی می شوند. در تعریف مرجع قضاوتی عمومی باید بیان کرد که به مرجعی گفته می شود که به موجب قانون صلاحیت رسیدگی به هر امر و موضوعی را دارند به جز موارد و موضوعاتی که قانون آن را در صلاحیت مرجع دیگری قرار داده است.
دادگاه عمومی حقوقی
با توجه به این تعریف می توان دریافت که مراجع اختصاصی به مراجعی گفته می شود که صلاحیت آن ها در قانون صراحتا بیان شده و صرفا محدود به همان موارد است.
درجه در مراجع قضایی باعث می شود بعضی از دادگاه‌ها از بعضی دیگر متمایز شوند، به عنوان مثال دادگاه نخستین یا بدوی با دادگاه تجدیدنظر از حیث درجه فرق داشته و متمایز از یکدیگرند.
بنابراین نتیجه می گیریم که پیش از هر چیزی باید دریابیم که چه مرجعی از حیث ذاتی صلاحیت رسیدگی به موضوع مورد اختلاف ما را دارد و سپس اقامه‌ی دعوا در آن دادگاه صالح کنیم. به موجب ماده 10 از قانون آیین دادرسی مدنی:
« رسیدگی نخستین به دعاوی، حسب مورد در صلاحیت دادگاههای عمومی و انقلاب است مگر در مواردی که قانون مرجع دیگری را تعیین کرده باشد.»
مثلا از مواردی که قانون مرجع دیگری را صالح برای رسیدگی تعیین کرده است رسیدگی به تقاضای افراز املاک مشاع است که به موجب قانون افراز و فروش املاک مشاع، در صلاحیت واحد ثبتی محل وقوع ملک است.
صلاحیت محلّی یا نسبی
حامد امیری بهترین وکیل اصفهان بیان می دارد بعد از آن که صلاحیت ذاتی دادگاه را از حیث صنف، نوع و درجه معین کردیم، لازم است که صلاحیت محلی دادگاه را مشخص کنیم. به عبارت دیگر باید بررسی کنیم که کدام دادگاه‌ها در سطح کشور که از حیث صنف، نوع و درجه یکسان هستند، صالح برای رسیدگی به حساب می آیند.
در ماده 11 قانون آیین دادرسی مدنی آمده است:
« دعوا باید در دادگاهی اقامه شود که خوانده، در حوزه قضایی آن اقامتگاه دارد و اگر خوانده در ایران اقامتگاه نداشته باشد، در صورتی که درایران محل سکونت موقت داشته باشد، در دادگاه همان محل باید اقامه گردد و هرگاه در ایران اقامتگاه و یا محل سکونت موقت نداشته ولی مال غیرمنقول داشته باشد، دعوا در دادگاهی اقامه می شود که مال غیرمنقول در حوزه آن واقع است و هرگاه مال غیرمنقول هم نداشته باشد، خواهان در دادگاه محل اقامتگاه خود اقامه دعوا خواهد کرد.»
از این ماده می توان چنین دریافت که اگر دعوا در خصوص مال غیرمنقول بود، باید در دادگاهی که مال در حوزه آن واقع است مطرح شود حتی اگر خوانده در محل دیگری اقامت داشته باشد.
مشاوره با وکیل حقوقی در اصفهان:
دفتر وکالت حامد امیری یکی از بهترین وکیل در اصفهان، با بیش از یک دهه سابقه درخشان در پرونده‌های متعدد و اخذ آراء موفق آماده ارائه کلیه خدمات حقوقی اعم از مشاوره‌های تخصصی، قبول وکالت، نگارش حقوقی و تنظیم قراردادها در تمامی موارد دعاوی حقوقی، امور کیفری، دعاوی خانواده، امور تعزیرات، اداره کار به هموطنان گرامی میباشد.
پذیرش حضوری: شنبه تا سه شنبه از ساعت ۱۶:۳۰ لغایت ۲۰:۳۰
پذیرش غیر حضوری: در تمامی ایام هفته از ساعت ۱۳:۰۰ لغایت ۱۶:۰۰
مشاوره فوری: در تمامی ایام هفته از ساعت ۸:۳۰ لغایت ۲۳:۰۰
آدرس دفتر وکالت: اصفهان، خیابان سجاد، ابتدای خیابان قائم مقام فرهانی، مجتمع شیخ بهایی طبقه اول واحد ۱۱
نتیجه گیری
به عنوان نتیجه گیری از مطالب بیان شده می توان چنین عنوان کرد که افراد برای آن که دعوی و اختلاف پیش آمده میان یکدیگر را به طور قانونی حل نمایند لازم است که به دادگاه مراجعه کنند.
دادگاههای حقوقی برای این که افراد دعاوی خود را در آن اقامه کنند تأسیس شده است. اما برای اینکه تشخیص دهیم چه دادگاهی صلاحیت رسیدگی به موضوع حل اختلاف ما را دارد باید صلاحیت ذاتی و محلی دادگاه را مورد بررسی قرار دهیم.
البته لازم به ذکر است که این امر ممکن است برای افرادی که دانش حقوقی ندارند کمی دشوار بنظر برسد، از همین رو بهترین راه این است که در خصوص اختلاف پیش آمده به وکیل رجوع کنید تا از این نظر دچار سردرگمی نشوید.