صلاحیت شورای حل اختلاف چیست؟

در نظام حقوقی ایران مراجع مختلفی برای طرح دعوا وجود دارد که هر کدام داراید صلاحیت های مختلفی هستند. یکی از این مراجع، شورای حل اختلاف است.

این مرجع نیز مثل هر مرجع دیگری صلاحیت های مخصوص به خود را دارد که تنها در همان حوزه و به دعاوی مربوط به آن رسیدگی می کند.

بنابراین مهم ترین چیزی که باید در خصوص این مرجع بدانیم حدود صلاحیتش است. صلاحیت به این معناست که بدانیم در چه مواردی لازم است دعوا را در مرجع شورای حل اختلاف مطرح کنیم و در چه مواردی اختیاری است و یا این که در چه مواردی اصلا نباید دعوا در مرجع شورای حل اختلاف مطرح بشود.

موسسه حقوقی حامد امیری در اصفهان این مقاله را تهیه کرده است تا تمامی این موارد را مفصلا شرح داده و بدین ترتیب دانش حقوقی مردم را افزایش دهد.

صلاحیت اجباری شورای حل اختلاف

وکیل اصفهان بیان می کند صلاحیت شورای حل اختلاف در مواردی اجباری است به این معنا که طرفین در این موارد این امکان را ندارند که به مرجع دیگری مراجعه کنند حتی با توافق یکدیگر. این موارد به شرح زیر است:

1) دعاوی مالی مربوط به اموال منقول تا میزان دویست‌ میلیون (۲۰۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال
همه ما این نکته را می دانیم که اموال در یک تقسیم بندی کلی به دو دسته منقول و غیر منقول تقسیم می شود. اموال غیر منقول اموالی هستند که قابلیت جا به جایی از یک محل به محل دیگر را ندارند و به همین دلیل است که به آنها غیر منقول گفته می شود، مثل زمین، معادن و …

اما اموال منقول اموالی هستند که قابلیت نقل و انتقال فیزیکی دارند مثل خودرو، تلفن همراه و بسیاری از موارد دیگر. حال شورای حل اختلاف صلاحیت رسیدگی به دعاوی آن دسته از اموال منقول را دارد که ارزش آن تا میزان دویست میلیون ریال یا معادل بیست میلیون تومان است.

2) کلیه دعاوی مربوط به تخلیه عین مستأجره، مگر آن دعاوی که به سرقفلی و حق کسب و پیشه ارتباط دارد.
همانطور که از عنوان نمایان است تمامی دعاوی که مربوط به تخلیه عین مستاجره است یاید در شورای حل اختلاف مطرح بشود به غیر از آن دسته دعاوی که به اجاره اماکن تجاری که دارای مسائل سرقفلی و حق کسب و پیشه و تجارت است، مربوط می شود.

3) دعاوی تعدیل اجاره‌ بها با این شرط که در رابطه‌ی استیجاری اختلافی وجود نداشته باشد. دعاوی تعدیل به دعاوی گفته می شود که در مورد کاهش یا افزایش اجاره بها است. اما در صورتی این دعوا در صلاحیت شورای مزبور است که در میان موجر و مستاجر اختلافی نباشد چون در این صورت در صلاحیت محاکم است نه این شورا.

4) صدور گواهی حصر وراثت، تحریر ترکه، مهر و موم ترکه و رفع آن.
پس از آن که شخصی فوت کرد باید اقداماتی صورت بگیرد که تمامی آن در صلاحیت شورای حل اختلاف است مثل درخواست صادر کردن گواهی حصر وراثت که به موجب آن ورثه متوفی مشخص می شود و یا درخواست تحریر ترکه که به معنای صورت برداری از دارایی های متوفی است و مهر و موم کردن آن برای اینکه از دخل و تصرف در آن جلوگیری شود. و در نهایت درخواست رفع مهر و موم تا وراث بتوانند در ترکه تصرف کنند.

5) ادعای اعسار از پرداخت محکومٌ‏ به، اگر شورا نسبت به اصل دعوی رسیدگی کرده باشد. اعسار به حالتی گفته می شود که فرد از پرداختن چیزی که به آن محکوم شده است ناتوان است. در چنین حالتی فرد باید درخواست خود را جهت رسیدگی در شورای حل اختلاف مطرح کند با این شرط که دعوای اصلی‌ که باعث محکوم شدن معسر یا همان فرد ناتوان شده است از ابتدا در مرجع شورای حل اختلاف به آن رسیدگی شده باشد.

6) دعاوی خانواده در خصوص جهیزیه، مهریه و نفقه تا میزانی که در بند (الف) آمده و اگر مشمول ماده ۲۹ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱نباشند.
آن دعاوی که در مورد مهریه، جهیزیه و نفقه تا میزان بیست میلیون تومان است در صلاحیت این شورا است. که البته این دعاوی باید به شکل مستقیم طرح شوند و در دادگاه خانواده نیز از پیش مطرح نشده باشند.

7) درخواست تأمین دلیل
درخواست تامین دلیل که ضرورت دارد در شوراهای حل اختلاف مطرح شود، به معنای ملاحظه و صورت‌ برداری کردن از دلایل یک دعوا است. برخی از مواقع این احتمال وجود دارد که قسمتی از دلایل یک پرونده‌ در آینده تلف شود و یا دیگر دسترسی به آن ممکن نباشد. مثل تحقیق محلی، کسب کردن اطلاع از مطلعین، استعلام نظر کارشناسان یا دفاتر تجاری و دیگر قراین و امارات مختص به هر دعوا. علاوه بر آن امکان طرح این درخواست هم پیش از اقامه دعوا وجود دارد و هم در حین رسیدگی.

8) جرایم تعزیری که فقط مستوجب مجازات جزای نقدی درجه هشت است.
جرایم تعزیری مستوجب جزای نقدی درجه هشت به جرایمی گفته می شود که جزای نقدی آن ها تا میزان یک میلیون تومان است. این دسته از جرایم اخرین موردی است که لزوما باید در شورای حل اختلاف مطرح شود.

صلاحیت اختیاری شورای حل اختلاف

در آغاز به این نکته اشاره کردیم که مواردی وجود دارند که مطرح کردن آن در شورای حل اختلاف اختیاری است، یه به عبارتی صلاحیت شورا در مورد آن اختیاری است. این صلاحیت اختیاری یعنی طرفین ملزم نیستند که حتما به این شورا برای حل دعوای خود مراجعه کنند.

بهترین وکیل در اصفهان اظهار داشت که به موجب قانون طرفین این امکان را دارند که در تمامی امور مدنی و حقوقی و همچنین در خصوص جرایم قابل گذشت و جنبه ی خصوصی جرایم غیر قابل گذشت به منظور صلح و سازش به این شورا رجوع نمایند .

البته از عبارت ” به منظور صلح و سازش ” بر می آید که چنانچه هر دو طرف به حل اختلاف خود در شورای مزبور رضایت داشته باشند، آن گاه دعوای مربوطه در شورای حل اختلاف رسیدگی خواهد شد، وگرنه در صورتی که تنها یکی از طرفین تمایل به طرح دعوا در شورای حل اختلاف را داشته باشد و طرف دیگر راضی نباشد و این عدم رضایت خود را اعلام کند، شورا به این دعوا رسیدگی نخواهد کرد.

اما این وکیل پایه یک دادگستری افزود امور حقوقی، یعنی آن اموری که غیر کیفری هستند همچون دعاوی که به قراردادها، مطالبه‌ی طلب، شرکت‌ها، دعاوی خانوادگی، دعاوی مربوط به ارث و میراث و … مربوط می شود.

جرایم قابل گذشت، به جرایمی اطلاق می شود که به منظور آن که روند تعقیب و رسیدگی به جرم شروع شود، به طرح شکایت از جانب شاکی یا بزه دیده احتیاج باشد. همچنین هر گاه شاکی رضایت دهد رسیدگی به آن جرم، صدور و اجرای رای متوقف خواهد شد. که البته این جرایم از سوی قانون گذار تعیین شده است.

اما در تعریف جرایم غیرقابل گذشت وکیل حقوقی می گوید، به جرائمی که بدون احتیاج به شکایت شاکی نیز روند رسیدگی، صدور رأی و اجرای آن صورت می‌گیرد و رضایت شاکی تنها ممکن است مجازات مجرم را کاهش دهد، جرایم غیر قابل گذشت می گویند. در این جرایم فقط جنبه‌ی خصوصی آن، یعنی دعاوی ضرر و زیان ناشی از جرم با موافت و رضایت طرفین امکان طرح در شواری حل اختلاف را دارد.

نکته قابل توجهی که وکیل اصفهان بدان اشاره کرد این است که بهتر است به هنگام طرح دعوای کیفری، دعوای مطالبه‌ی ضرر و زیان ناشی از آن جرم را نیز در ضمن آن طرح کنیم که همان مرجعی که به اصل جرم رسیدگی می‌کند به مطالبه‌ی ضرر و زیان هم رسیدگی کند. لیکن در صورتی که به صورت مستقل اقدام به طرح آن شود، این امکان وجود دارد که اگر هر دو طرف رضایت داشتند در شورای حل اختلاف بدان رسیدگی شود.

شورای حل اختلاف در چه مواردی صلاحیت رسیدگی ندارد؟

از مواردی که قابلیت طرح در شورای حل اختلاف را ندارند و در حقیقت این شورا صلاحیت رسیدگی به آن را ندارد می ‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1) در مواردی که در اصل نکاح ، اصل طلاق ، فسخ نکاح، رجوع از طلاق و نسب. اختلاف حاصل می شود.
2) زمانی که در اصل وقفیت، وصیت و تولیت اختلاف به وجود می آید.
3) دعاوی که مربوط به حجر و ورشکستگی است.
4) دعاوی که به اموال عمومی و دولتی ارتباط دارد.
5) اموری که بر اساس قوانین دیگر در صلاحیت مراجع اختصاصی یا مراجع قضایی غیردادگستری است.

مراجـع اختصاصی از جمله هیئت ‌های حل اختلاف کار، کمیسیون ماده ۱۰۰ قانون شهرداری و هیئت‌ های حل اختلاف مالیاتی و مراجع قضایی غیردادگستری شامل سازمان‌هایی همچون سازمان قضایی نیروهای مسلح و دیوان عدالت اداری می شود.

وکیل خوب در اصفهان کسی است که بتواند به هنگام طرح مشکل از جانب شما دعوای مورد نظر را شناسایی کرده و بداند دعوای مزبور در صلاحیت کدام مرجع است. حامد امیری بهترین وکیل پایه یک دادگستری در اصفهان که دانش آموخته رشته حقوق است و تجارب و اطلاعات کافی و به روزی دارد می تواند به شما در تمامی مسائل حقوقی و کیفری کمک کند تا در صورت امکان حق تضییع شده خود را باز ستانید.