شرایط تقاضا ممنوع الخروجی فرد از کشور

احتمالا تا کنون این جمله را شنیده اید که کسی ممنوع الخروج شده است و اصلا امری ناآشنا نیست. بسیار پیش آمده است که افراد به قصد سفر و یا کار تصمیم به سفر خارج از کشور می گیرند و بعد از تهیه بلیط و ویزا به فرودگاه می روند اما ناگهان متوجه می شوند که ممنوع الخروج هستند و این اجازه را ندارند که کشور را ترک بکنند.

به دیگر بیان گاهی این امکان وجود دارد که حکم ممنوع الخروجی به شخص ابلاغ نشود و شخص مانند فوق تا زمانی که اقدام به خروج از کشور نکرده است از آن مطلع نشود.

با این حال این امر یعنی ممنوع الخروج کردن شخص مزیت های بسیار زیادی به همراه دارد و به نحوی مانع از این می شود که فردی که متهم است و یا بدهی دارد از کشور خارج شده و دسترسی افراد را به خود قطع کند.

در ادامه ی این مقاله حقوقی حامد امیری وکیل پایه یک دادگستری که سابقه ی خوبی در زمینه ی حل دعاوی حقوقی دارد، تصمیم گرفته است تا در مورد ممنوع الخروجی و نکات مربوط به آن بیشتر توضیح دهد. پس با ما همراه باشید.

اشخاصی که به موجب قانون ممنوع الخروج هستند

1) بر اساس ماده ی 17 قانون گذرنامه که مقرر کرده است:« دولت می ‌تواند از صدور گذرنامه و خروج بدهکاران قطعی مالیاتی و اجرای دادگستری و ثبت اسناد و متخلفان از انجام تعهدات ارزی طبق ضوابط و مقرراتی که در آیین نامه تعیین می‌ شود جلوگیری کند.» دولت این امکان را دارد که اشخاص مذکور را ممنوع الخروج اعلام کرده و مانع از خروج آن ها از کشور شود.

2) دسته ی دیگر افراد که ممنوع الخروج می شوند بدهکاران و مدیون هایی هستند که دادگاه به وجب حکم قطعی آن ها را بدهکار تلقی کرده و یا این که سازمان ثبت اسناد علیه آن ها اجراییه صادر کرده باشد. وکیل حقوقی در اصفهان می گوید تا زمانی که این بدهکاران بدهی خود را پرداخت نکنند اجازه ی خروج از کشور را ندارند.

3) اگر کسی در خارج از ایران به اعمالی از قبیل تکدی گری، کلاهبرداری، سرقت، خرید و فروش موارد مخدر و دیگر کار هایی که از نظر قانون ایران جرم است سوء شهرت داشته باشد، اگر وارد ایران شوند اجازه ی خروج را پیدا نمی کنند.

4) دسته ی دیگر افرادی هستند که برای دریافت پاسپورت نیاز به اجازه دارند مثل بانوان که نیاز به اجازه ی شوهر دارند و درصورتی که شوهر اجازه ندهد، اجازه ی خروج نخواهند داشت.

5) و در نهایت کسانی که خروج آن ها از کشور به دلایلی است که با مصالح جمهوری اسلامی مخالف است و از همین رو مقامات قضایی به صورت کتبی ممنوع الخروجی او را اعلام می کند.

دستور ممنوع‌الخروجی یا قرار ممنوع‌الخروجی؟

وکیل حقوقی در اصفهان می گوید: دستور ممنوع الخروجی با قرار منع لاخروجی از جهاتی با هم تفاوت دارند.
به گفته این وکیل پایه یک بر اساس ماده 188 قانون آیین دادرسی کیفری اگر بیم آن رود که متهم از دسترس خارج شود، قبل از آن که عملیات تحقیقات شروع شود، این امکان وجود دارد که بازپرس با در نطر گرفتن جرم ارتکابی دستور ممنوع الخروجی شخص را از کشور صادر کند.

به عبارت دیگر دستور ممنوع الخروجی قبل از تحقیقات صادر شده و غیرقابل اعتراض است. در حالی که قرار ممنوع الخروجی یکی از قرار های تأمین کیفری است و با توجه به بند ث از ماده 247 قانون ایین دادرسی کیفری صادر می شود. قرار ممنوع الخروجی برخلاف دستور آن، بعد از تفهیم اتهام به متهم صادر می گردد.

چه سازمان هایی می توانند شخصی را ممنوع الخروج کنند؟

الف) دادسرا

دادسرا یکی از مراجعی است که می تواند حکم ممنوع الخروجی برای فردی صادر کند. وقتی که به اتهامات یک متهم رسیدگی شد چنانچه احتمال ارتکاب جرم توسط آن شخص بالا باشد و همچنین امکان این که از کشور خارج و خود را مخفی کند نیز وجود داشته باشد، این شخص را از طریق دادستانی کل کشور ممنوع الخروج می کنند.

ب) دادگاه های حقوقی

یکی دیگر از مراجعی که امکان صدور حکم ممنوع الخروجی شخصی را دارد دادگاه های حقوقی است. البته وکیل اصفهان بیان می کند که این مرجع صرفا در مرحله اجرای احکام این امکان را دارند که شخصی را ممنوع الخروج کنند.

به عبارت دیگر ممکن است که فردی به دلیل بدهی که دارد به طرف دیگر و یا چون تعهداتش را اجرا نکرده است، طرف مقابل در مرحله ی اجرای حکم درخواست ممنوع الخروجی وی را بکند تا به این طریق از خروج او و عدم پرداخت دین و یا اجرا نکردن تعهد قراردادی جلوگیری کند.

ج) اداره ثبت

اداره ی قبت نیز یکی از مراجعی است که این امکان را دارد فرد را ممنوع الخروج کند. زمانی که شخصی به موجب یک سند لازم الاجرا یا رسمی بدهکار باشد مثل چک یا مهریه و اقدامی برای پرداخت آن نکند طلبکار می تواند بخواهد که وی را ممنوع الخروج کنند.

د) بانک مرکزی

بانک مرکزی کی از مراجعی است که می تواند در مورد بدهکاران بانکی حکم ممنوعیت خروج صادر کند. در صورتی که کسی مبلغ قابل توجهی به بانک بدهکار باشد و احتمال داشته باشد که برای فرار از پرداخت از کشور خارج شود، بانک مرکزی از طریق دادستانی کل کشور اقدام به مممنوع الخروج کردن او می کند.

هـ) اداره دارایی

اداره ی دارایی نیز مانند بانک مرکزی اگر تشخیص دهد یکی از بدهکاران مالیاتی ممکن است برای فرار از پرداخت به خراج از ایران برود، می تواند از طریق دادستانی کل کشور حکم ممنوع الخروجی او را بگیرد.

به چه صورت می توان ممنوع الخروجی را رفع نمود؟

به نقل از حامد امیری وکیل پایه یک دادگستری در اصفهان هر کسی که ممنوع الخروج شده است باید برای رفع ممنوع الخروجی خود از طریق همان سازمانی اقدام کند که حکم ممنوع الخروجی را صادر نموده است.

کسانی هم که به علت بدهی ممنوع الخروج شده اند زمانی مجددا اجازه خروج از کشور را پیدا می کنند که بدهی خود را پرداخت کرده باشد و یا به نوی از بستنکار خود راضایت گرفته باشد تا بتواند از کشور خارج شود.

این وکیل حقوقی اضافه می کند رفع ممنوع الخروجی راهکار های مخصوص به خود را دارد و به دلیل و نوع ممنوع الخروجی بستگی دارد. به عنوان نمونه اگر متهی ممنوع الخروج شده باشد این امکان را دارد که با سپردن وثیقه ای با مبلغ متناسب، از بازپرس تقاضا بکند که اجازه خروج او از کشور را به طور موقت صادر بنماید.

در غالب اوقات با گرفتن یک وثیقه با ارزش مالی بالا که متناسب با جرم باشد و امکان جبران خسارت از طریق ان وجود داشته باشد، بازپرس ها اجازه ی خروج از کشور را می دهند.
همچنین در حالتی که شخص بدهکار به دلیل اعسار توان پرداخت یکجای بدهی را نداشته و با صدور حکم اعسار بدهی او تقسیط شود، این امکان را پیدا می کند که درخواست بنماید تا ممنوع الخروجی را از روی او بردارند.

لازم به ذکر است که بدهکاران بانکی و مالیاتی نیز اگر حکم ورشکستگی آن ها صادر شود، می توانند تقاضای رفع ممنوع الخروجی بکنند.
نکته ی قابل توجهی که وکیل حقوقی بیان می کند این است که ارگ شخصی ممنوع الخروج شده باشد ولی به دلیل ضرورتی که به وجود آمده است برای او تصمیم به خروج از کشور را بگیرد می تواند یک بار و حئاکثر به مدت 6 ماه از کشور خارج شود اما با این شرط که خودش و یا یک شخص ثالثی سند ملکی را به عنوان تضمین بازگشت او معرفی کنند. البته این سند به وسیله کارشناسان رسمی ارزیابی می شود تا در رهن یا بازداشت نباشد.

از چه طریق بفهمیم ممنوع الخروج شده ایم؟

حامد امیری بیان می کند اگر کسی قصد عزیمت به خارج از کشور را دار اما شک دارد که ممنوع الخروج است یا نه باید قبل از سفر به طریقی اطمینان حاصل کند.
از تیرماه سال 97 به بعد سازمان ثبت اسناد و املاک کشور سامانه ای را راه اندازی نمود که از طریق آن افراد می توانند به صورت آنلاین بررسی کنند که آیا ممنوعیت خروج دارند یا خیر. افراد می توانند با مراجعه به سامانه exitban.ssaa.ir کد ملی خود را وارد نموده و مطلع شوند که آیا ممنوعیت خروج دارند یا نه.

اعتبار حکم ممنوع الخروجی چه مدت است؟

بنا بر ماده ی 188 از قانون آیین دادرسی کیفری دادگاه می تواند برای متهم حکم ممنوع الخروج صادر بناید. این حکم ممنوعیت خروج با عنایت به مفاد این ماده 6 ماه اعتبار دارد و البته که قابلیت تمدید دارد. یعنی دادگاه می تواند هر 6 ماه یکبار این قرار ممنوعیت خروج را تمدید کند.

بعد از آن که قرار ممنوعیت خروج شخصی صادر شد در مدت 20 روز از تاریخ ابلاغ به او، قابلیت اعتراض در دادگاه تجدید نظر دارد.
حال اگر دادگاه خود این قرار صادر شده را فسخ کرد و یا دادگاه تجدید نظر آن را نقض کرد، دادگاه بدوی وظیفه دارد تا با اطلاع دادن امر به مرجع مربوطه، ممنوعیت خروج فرد را رفع بنماید.