حق اشتغال زنان در عقدنامه به چه صورت است؟ قانون در رابطه با اشتغال زنان

حق اشتغال زنان: در جامعه کنونی، زن‌ها هم همچون مردان حق اشتغال دارند و حق دارند در جامعه فعالیت‌های گوناگونی انجام دهند. این عمل در قانون اسلامی اگر که مغایر با قوانین اسلام و بنیان خانواده نباشد، مورد قبول می‌باشد.

با این حال عده‌ای از مردان با اشتغال همسران خویش در بیرون از منزل مخالف هستند. اما خوب است بدانید از جمله مهم‌ترین حقوقی که در حال حاضر هنگام عقد نکاح و در سند ازدواج قید می‌گردد، حق اشتغال زنان می‌باشد.

حق کار در عقدنامه: در حقیقت، از آن حیث که بعد از عقد نکاح زوج اختیار دارد زوجه خود را از اشتغال منع نماید، عده‌ای از زنان قبل از اینکه در این مورد به مشکل برنخورند، در هنگام عقد نکاح، حق اشتغال را در سند ازدواج درج می‌نمایند تا در صورت قبول این شرط از جانب زوج، قادر باشند بعد از نکاح هم شاغل باشند.

در این مقاله حامد امیری وکیل باتجربه حقوقی در اصفهان قصد دارد به بررسی حق اشتغال زن ضمن عقد نکاح و نحوه درج شرط حق اشتغال زن در سند ازدواج بپردازد. پس با ما همراه باشید.

حق اشتغال زن در عقدنامه

طبق بیانات وکیل خانواده، بعد از سال 1360، در عقدنامه ازدواج شروطی به‌عنوان شروط ضمن عقد که زوج و زوجه با امضای هر کدام از آن‌ها، به آن متعهد می‌گردند.

ولی مضاف‌بر این شروط از پیش تعیین شده، هر یک از زن و مرد حق دارند شروط دیگری که مورد نظرشان است را نیز به آن اضافه کرده که طرف مقابل با قبول و امضا، به آن متعهد گردد.

اعم از این شروط حق تحصیل زوجه، حق خروج از کشور برای زوجه و نیز حق اشتغال زوجه می‌باشد. بنابراین از جمله حائز اهمیت‌ترین شروط ذکر شده هنگام عقد نکاح، حق اشتغال زوجه در سند ازدواج است.

از این‌رو، چنانچه مرد بخواهد حق اشتغال به زوجه بدهد، می‌بایست حق اشتغال زوجه در سند ازدواج قید و امضا شود.

حق اشتغال زنان ضمن عقد نکاح

همان‌طور که گفته شد، حق اشتغال زوجه در سند ازدواج، یکی از اصلی‌ترین شروط در هنگام عقد به‌حساب می‌آید که زوج و زوجه قادرند ضمن عقد نکاح آن را در عقدنامه قید نموده و با امضای آن، به آن متعهد گردند. حق اشتغال زوجه در هنگام عقد نکاح را می‌توان چنین قید کرد که :

«ضمن عقد نکاح شرط شد که زوجه در اشتغال به هر شغلی که بخواهد و هر کجا که شرایط آن اقتضا کند، مختار باشد.» در این حالت، چنانچه زوج شرط اشتغال زوجه هنگام عقد نکاح را امضا نماید، حق ندارد زوجه را از اشتغال به کار منع کند. چون که امضای این شرط از جانب زوج، به معنی پذیرفتن حق اشتغال زوجه هنگام عقد نکاح است.

مقاله کامل درباره زنان در نیروی کار در سایت ویکی پدیا

محدودیت‌های اشتغال زوجه

متن حق تحصیل در عقدنامه: در بخش‌های پیشین حق اشتغال زنان در سند ازدواج و حق اشتغال زوجه ضمن عقد نکاح را مورد بررسی قرار دادیم. ولی حق اشتغال زن در قانون با محدودیت‌هایی نیز روبه‌روست.

برای مثال، در ماده 1171 قانون مدنی محدودیت‌های اشتغال زن عنوان شده است که عبارت است از:« منافی بودن شغل زن با مصالح خانوادگی و با حیثیت خود زن یا مرد.»

وکیل خانواده به موجب این ماده اینطور توضیح میدهد:

« شوهر می‌تواند با تایید دادگاه زن خود را از اشتغال به شغلی که منافی مصالح خانوادگی یا حیثیت خود یا زن باشد منع کند. زن نیز می تواند از دادگاه چنین تقاضایی را بنماید. دادگاه در صورتی که اختلالی در امر معیشت خانواده ایجاد نشود، مرد را از اشتغال به شغل مذکور منع می کند.» با این‌حال، ثابت کردن این امور ملزم به مراجعه به دادگاه و دریافت حکم دادگاه است.

قانون در رابطه با اشتغال زنان چه می‌گوید؟

در قسمتی از اصل 28 قانون اساسی چنین بیان شده است که:

هر شخصی می‌تواند شغلی را که مایل به آن است و بل اسلام و مصالح عمومی و حقوق دیگران مغایرتی ندارد، انتخاب کند. در این مورد به مختار بودن در انتخاب شغل و عدم الزام اشخاص به انتخاب کردن حرفه مد نظر خود بسیار تاکید شده است.

ولی از سوی دیگر در قوانین اسلامی نیز به تحکیم بنیان خانواده و وظایف زوج و زوجه توجه به‌خصوصی صورت گرفت است.

به همین دلی در ماده 1117 قانون مدنی که: «شوهر می تواند زن خود را از حرفه یا صنعتی که منافی مصالح خانوادگی یا حیثیات خود یا زن باشد منع نماید.».

این موضوع در ماده 18 قانون حمایت خانواده مصوب 1353 نیز اشاره؛ با این تفاوت که در دنباله آن بیان گردیده که زوجه نیز حق دارد از دادگاه درخواست مشابه نسبت به شغل شوهر خویش داشته باشد.

در این شرایط دادگاه چنانچه خللی در امر معیشت خانواده نبیند، زوج را از کار در شغل مذکور ممنوع خواهد کرد. در این خصوص چنانچه زوج یا زوجه از حکم دادگاه سرپیچی کند. به طرف مقابل حق طلاق و صدور گواهی عدم امکان سازش داد می‌شود.

ولی حق اشتغال زوجه در سند ازدواج می‌تواند قید شود. در این حالت بعد از ازدواج مرد دیگر حق ندارد نسبت به اشتغال همسر خویش ایراد بگیرد.

اگر حق اشتغال زوجه در هنگام عقد نکاح عنوان گردد و در شروط هنگام عقدنامه قرار بگیرد، امری لازم الاجرا می‌باشد و زوج با نظر به آگاهی از این موضوع حق ندارد باعث منع اشتغال زوجه گردد.

البته لازم به ذکر است که شغل همسر نبایستی منافی با مصالح خانواده و… باشد.

در چه شرایطی دادگاه حکم منع اشتغال زن را صادر می کند؟

حقوق زن در عقدنامه: اما سوالی که در اینجا مطرح می‌شود آن است که دادخواست منع اشتغال به کار زوجه در چه صورتی مورد تایید دادگاه قرار می گیرد؟

وکیل خانواده در اصفهان پاسخ می‌دهد: در مرحله نخست می‌بایست به این نکته اشاره کرد، زمانی که قاضی بر اساس شرایط، حکم منع اشتغال به زوجه می‌دهد، این حکم فقط مرتبط با همان شغل می‌باشد و در خصوص سایر مشاغل که منطبق با قوانین اسلام می‌باشند، نیست.

بنابراین چنانچه زوج از شغل همسر خویش شکایت کند و دلایل منطقی و موجه داشته باشد. به‌طوری که مورد قبول قاضی واقع شود و حکم به منع اشتغال زوجه داد شود، حکم مزبور فقط در رابطه با همان شغل قابل اجرا خواهد بود. در مرحله دوم می‌بایست به بررسی عوامل پرداخت که معلوم کننده منافی بودن شغل زوجه با مصلحت خانواده یا حیثیات زوجین می‌باشد.

قانون در رابطه با اشتغال زنان چه میگوید؟

حق شغل چیست؟ بر این مبنا حتی با وجود درج حق اشتغال زوجه در سند ازدواج چنانچه زوج بر اساس دلایل مذکور، از اشتغال همسر خویش شکایت کند، قاضی با نظر به موارد ذیل، شغل زوجه را به لحاظ مغایرت آن با مصلحت زندگی و… بررسی می‌کند:

•  وضعیت زندگی زوجین
•  موقعیت اجتماعی زوج و زوجه
•  طبقه اجتماعی، مالی و فرهنگی خانواده
•  موقعیت مذهبی و اقتصادی زوجین
•  سوابق کاری، محیط زندگی و خانوادگی پیشین هر دو طرف
•  شأن زوج و زوجه در میان خانواده و نزدیکان و….

با نظر به این موضوعات و بررسی همه سویه آن، در نتیجه قاضی رای خود را در رابطه با اشتغال زوجه اعلام می‌کند.
در صورتی‌که دلایل منطقی و موجهی مبنی بر عدم صلاحیت اشتغال زن از جانب مرد ارائه گردد و قاضی آن را قبول کند، زن دیگر حق اشتغال در حوزه کاری مربوطه را نخواهد داشت. ولی چنانچه دلایل مورد قبول قاضی واقع نشود، زن حق دارد به شغل خود ادامه دهد.

زنان و توسعه اقتصادی

نکته قابل توجه دیگر در ارتباط با حق اشتغال زوجه در عقدنامه این می‌باشد که چنانچه زوجه پیش از ازدواج، شاغل باشد و حرفه وی در عقدنامه درج گردد، زوج دیگر حق منع اشتغال زوجه بعد از ازدواج را ندارد.

چرا که با علم از نوع شغل زوجه در پیش از ازدواج، با وی عقد کرده است. ضمانت اجرای تخلف از این حکم به موجب بند 7 از ماده 8 همین قانون مجوز طلاق شرعی جهت زوج یا زوجه است. در حقیقت تخلف یکی از زوجین تقاضای طلاق برای طرف مقابل و صدور گواهی عدم امکان سازش می‌باشد.

آنچه که در قانون حمایت خانواده با مفاد حکم قانون مدنی تفاوتی ندارد غیر از اینکه در قانون اخیر این حق به‌منظور زوجه و شخصی که ادعای منافی بودن شغل همسر خویش با مصلحت خانوادگی یا حیثیت خویش دارد، می‌بایست در دادگاه طرح شکایت کند و این موانع را ثابت نماید و پس از احراز درستی با تایید و مجوز قاضی، مانع از اشتغال همسر خویش گردد و چنانچه موفق به چنین کاری نشد از زوج خویش طلاق بگیرد.

سخن پایانی

حق تحصیل زن در عقدنامه: در صورتی‌که حق اشتغال زنان در سند ازدواج درج گردد، زوج نمی‌تواند بدون دلیل از اشتغال زوجه خود ممانعت کند.
با اشاره به ماده 1117 قانون مدنی، قانون در خصوص منع اشتغال زنان این‌گونه اظهار داشته است که:

«مرد باید با ذکر دلایل موجه مبنی بر منافی بودن شغل همسر با مصالح خانواده یا حیثیت خود یا زن، دادخواست خود را به دادگاه ارائه دهد تا در صورت درست بودن این ادعا، دادگاه حکم منع اشتغال زن در شغل مربوطه را بدهد.»

در غیر این شرایط، با نظر به قسمتی از اصل 28 قانون اساسی، هر کسی می‌تواند آزادانه شغل خویش را که مغایر با اسلام و مصلحت عمومی و حقوق دیگران نیست، برگزیند.