جزای نقدی بدل از حبس به چه معنا است؟ تبدیل جزای نقدی به حبس

مدت زمان تخمینی مطالعه: 11 دقیقه

بازداشت بدل از جزای نقدی چیست

از جمله مباحث اصلی در قانون مجازات اسلامی و همچنین قواعد رسیدگی به دعاوی کیفری تبدیل مجازات مانند جزای نقدی بدل از حبس است.

معمولا دعاوی کیفری با هدف اثبات اتهام وارد شده به یک شخص (یا مبرا کردن وی از اتهام مربوطه) عنوان می‌شوند. حال سوالی که پیش می‌آید این است که تحت چه شرایطی امکان دارد مجازات مقرر را تبدیل کرد و تحت چه شرایطی نیز نمی‌توان تبدیل مجازات نمود؟

با این حال این سوال یک موضوع طولانی در حقوق جزا است و دربرگیرنده اقسام متعددی از مجازات‌های تبدیلی است. وکیل اصفهان تصمیم دارد در ادامه این مطلب به یکی از رایج‌ترین مجازات‌ها یعنی جزای نقدی بدل از حبس بپردازد. پس اگر تمایل دارید بیشتر در اینباره بدانید، حتما تا پایان این مطلب همراه ما باشید.

جزای نقدی بدل از حبس چیست:

حبس بدل از جزای نقدی اولین مورد از قانون نحوه اجرای مجازات های مالی مصوب 1377 امده است، این نوع مجازات زمانی اتفاق می‌افتد که فرد به پرداخت جزای مالی محکوم شود ولی آن را نپردازد.

اهمیت جزای نقدی بدل از حبس

اهمیت این موضوع بستگی به مزیت‌های اجتماعی، شخصیتی و خانوادگی که به وسیله اکثر نظام‌های حقوقی و تعداد بسیاری از کشورها مورد قبول واقع شده است دارد.

ناگفته نماند که محیط زندان‌ها پر از اشخاص بزهکاری است که سابقه زیادی در مورد ارتکاب اعمال کیفری دارند و حتی بیشتر آنها از رفتار خود نادم هم نیستند.

حتی به مراتب دیده شده است که عده‌ای از تبهکاران زندانی به مقدار کیفر و جرم ارتکابی خود افتخار نموده و سعی دارند حکومت وحشیانه‌ای را در زندان‌ها برقرار کنند.

در این خصوص نظام حقوقی در رابطه با دانش جامعه شناسی الزام یکسری از قواعد حقوقی همچون تبدیل حبس به جزای نقدی را مورد قبول می‌داند.

البته نمی‌توان با فرض افزایش تجربیات مجرمان از مجازات کردن آنها چشم پوشی کرد. به همین خاطر است که قواعد تبدیل حبس به جزای نقدی شامل حال بعضی از اشخاص می‌شود.

ولی کماکان بعضی دیگر از مجرمان می‌بایست مجازات حبس را تحمل کنند؛ در ادامه به بررسی شرایط جزای نقدی بدل از حبس خواهیم پرداخت.

شرایط جزای نقدی بدل از حبس

به‌منظور انواع جرائم عمدی و غیر عمدی در قانون امکان تبدیل مجازات فراهم گردیده است. لیکن چنانچه شخص یک مرتبه از این مزیت بهرمند گردد، دیگر امکان استفاده از آن را نخواهد داشت.

ولی باز هم امکان تقلیل مجازات به شیوه‌های دیگر وجود دارد. لازم به ذکر است که تبدیل مجازات در مورد جرائم عمدی بسیار سخت‌تر از جرائم غیرعمدی می‌باشد.

موارد ذیل برای تبدیل مجازات در قانون مقرر گردیده‌اند:

=> جهت جرائم غیرعمدی که مقدار مجازات آنها کمتر از 2 سال حبس می‌باشد، دادگاه مکلف است تا مجازات را بدل نماید. ولی برای بیشتر از 2 سال، دادگاه ملزم به تبدیل مجازات نمی‌باشد. لیکن حق دارد با ارزیابی پرونده و تحقیق در اوضاع و شرایط مجرم وی را از این مزیت بهرمند سازد. با این وجود متهم در هنگام محکومیت نبایستی از سوء سابقه برخوردار باشد در غیر این حالت می‌بایست مجازات زندان را متحمل شود.

در جرم‌های عمدی تنها موقعی می‌توان به طور مطلق حکم به تبدیل مجازات داد که مقدار حبس تا 3 ماه باشد. چنانچه حبس بیشتر از 3 ماه تا 3 ماه باشد، دادگاه در شرایطی مکلف به تبدیل مجازات می‌باشد که سوءسابقه موثر وجود نداشته باشد. در صورتی هم که مقدار مجازات بیشتر از 6 ماه باشد. دادگاه در مورد تبدیل مجازات هیچ تکلیفی نداشته و حق دارد حبس را تبدیل به مجازات نقدی بکند یا نکند. اما امکان دارد این سوال برایتان ایجاد شده باشد که آیا اینجا هم امکان تبدیل مجازات حبس وجود دارد؟

به گفته سایت حقوقی اصفهان در قانون هیچ نوع منعی جهت عدم تبدیل مجازات حبس برای افراد که به دیگر مجازات‌ها نیز محکوم گردیده‌اند وجود ندارد. از این رو شخص با تبدیل حبس می‌بایست علی‌رغم پرداخت جریمه نقدی بالاصاله، مجازات بدل از حبس را هم پرداخت نماید. شایان ذکر است که در قانون جدید نرخ تبدیل به ازای هر یک روز حبس، 100 هزار تومان مقرر گردیده است.

مواردی که شامل جزای نقدی بدل از حبس نمی‌شود کدامند؟

در موارد زیر امکان تبدیل مجازات وجود ندارد:

•  چنانچه محکوم علیه دارای بیشتر از یک مورد سوءسابقه موثر به حبس از یک روز تا 6 ماه را داشته باشد. همچنین در شرایطی که فرد سابقه جزای نقدی بیشتر از 10 میلیون ریال یا شلاق تعزیری در پرونده‌اش داشته باشد.
•  چنانچه محکوم علیه دارای یک مورد سوء سابقه موثر به حبس بیشتر از 6 ماه یا حد و یا قصاص یا پرداخت بیشتر از یک پنجم دیه در پرونده خود داشته باشد.
•  چنانچه مجازات مورد نظر مربوط به جرائم علیه امنیت داخلی یا خارجی کشور بوده باشد.
•  چنانچه تعداد جرائم عمدی که مجازات قانونی دست کم یکی از آنها بیشتر از 6 ماه حبس بوده باشد.

در ماده 29 قانون مجازات اسلامی چنین بیان شده است:

«هر گاه بازداشت بدل از جزای نقدی توأم با مجازات حبس باشد بازداشت بدل از جزای نقدی از تاریخ اتمام حبس شروع می‌شود. که از حداکثر مدت حبس مقرر در قانون برای آن جرم بیشتر نیست. و در هر حال باز مدت بازداشت از جزای نقدی نباید از سه سال تجاوز کند. پس اول مجازات اصلی حبس اجرا شد.ه و پس از آن حبس بدل از جزای نقدی آغاز می‌گردد. و باید توجه شود که نباید از سه سال بیشتر باشد.»

جزای نقدی بدل از حبس چگونه صورت می‌پذیرد؟

حامد امیری وکیل خوب کیفری در پاسخ به این سوال که چگونه مجازات حبس تبدیل به جزای نقدی می‌شود می‌گوید: در متن قانون آمده است. که در شرایط ویژه، قاضی دادگاه اختیار دارد مجازات حبس را تبدیل کند. در این حالت حکمی که جهت اشخاص صادر گردیده است، حتماً می‌بایست از 3 ماه کمتر باشد.

بر اساس این شرایط قاضی دادگاه مکلف می‌شود که رای را تبدیل به جزای نقدی کند. در سال 92 با تعیین مصوبه جدید قانون مجازات اسلامی، این موضوع در نظر گرفت شد. که قاضی دادگاه این امکان را داشته باشد. که برای حبس‌های تعزیری کمتر از 6 ماه که شاکی خصوصی ندارد و یا شاکی از شکایت خود صرف نظر کرده باشد. حبس تعزیری را تبدیل به جزای نقدی کند.

در قانون جزای نقدی بدل از حبس برای محکومان، در موضوعات محدودی انجام می‌شود؛ بنابراین همه محکومان نبایستی به این مسئله امید‌وار باشند که با انجام هر نوع عمل خلافی آزاد می‌شوند و یا قادر هستند با تبدیل حبس به جزای نقدی از حبس رهایی یابند.

به صورت کلی می‌‌توان گفت که تشخیص قاضی پرونده در تبدیل حبس به جزای نقدی بسیار موثر است. از این رو اشخاص خواهند توانست با توجه به شرایط حاکم بر پرونده از یک وکیل متخصص کیفری به‌منظور تبدیل حبس به جزای نقدی کمک بگیرند.

نرخ تبدیل جزای نقدی بدل از حبس

تعیین کردن جایگزین به‌منظور مجازات حبس نیاز به تعیین نرخ و تعدیل مجازات نیز خواهد داشت. این موضوع در ماده 27 قانون مجازات اسلامی اين گونه بیان شده است که:

«مدت حبس از روزی آغاز می شود که محکوم، به موجب حکم قطعی لازم الاجراء حبس می گردد. در صورتی که فرد، پیش از صدور حکم به علت اتهام یا اتهاماتی که در پرونده مطرح بوده بازداشت شده باشد، مدت بازداشت قبلی در حکم محاسبه می شود. در صورتی که مجازات مورد حکم، شلاق تعزیری یا جزای نقدی باشد، هر روز بازداشت، معادل سه ضربه شلاق یا سیصد هزار(300.000) ریال است. چنانچه مجازات متعدد باشد به ترتیب نسبت به حبس، شلاق و جزای نقدی محاسبه می گردد.

(به موجب مصوبه مورخ 16 آبان 95 هیات وزیران، مجازات نقدی بدل از حبس، مندرج در ماده (27) قانون مجازات اسلامی -مصوب 1392- از مبلغ سیصدهزار (300.000) ریال به مبلغ چهارصدهزار (400.000) ریال تعدیل شده است.)

درخواست مهلت برای پرداخت جزای نقدی بدل از حبس

در صورتی که محکوم علیه درخواست مهلت کند از جمله اینکه قسمتی از مبلغ را نقدی پرداخت کند و نیمی را بعداً بپردازد و یا اینکه به طور کلی درخواست مهلت نماید، با در نظر گرفتن ماده 529 قانون آیین دادرسی کیفری، قانونگذار مهلت دادن را در این ماده در نظر نگرفته است.

لیکن عده‌ای معتقد هستند که اعطای مهلت مغایر با این ماده نیست و محکوم علیه با درخواست مهلت تصمیم به پرداخت مجازات نقدی دارد. بررسی درخواست او نیز با دادستان است.

«قرار بازداشت موفقت چیست؟»

ماده 529 قانون آیین دادرسی کیفری مقرر داشته است: «هرکس به موجب حکم قطعی دادگاه به پرداخت جزای نقدی محکوم گردد و آن را نپردازد، اموال وی به وسیله مرجع اجرای حکم، شناسایی، توقیف و با رعایت مقررات راجع به مستثنیات دین از محل فروش آنها نسبت به اجرای حکم اقدام می شود.

در صورت فقدان مال یا عدم شناسایی آن، مرجع اجرای حکم می تواند با توقیف بخشی از حقوق طبق قانون اجرای احکام مدنی و یا تمام یا بخشی از سایر درآمد های محکوم علیه برای وصول جزای نقدی اقدام مقتضی به عمل آورد. در صورت تقاضای تقسیط از جانب محکوم علیه و احراز قدرت وی به پرداخت اقساط، دادگاه نخستین که رای زیر نظر آن اجراء می شود می تواند با اخذ تضمین مناسب امر به تقسیط نماید.»

مشاوره با وکیل در خصوص جزای نقدی بدل از حبس در سال 1402:

دفتر وکالت حامد امیری یکی از بهترین وکیل در اصفهان، با بیش از یک دهه سابقه درخشان در پرونده های متعدد و اخذ آراء موفق آماده ارائه کلیه خدمات حقوقی اعم از مشاوره های تخصصی، قبول وکالت، نگارش حقوقی و تنظیم قراردادها در تمامی موارد دعاوی حقوقی، امور کیفری، دعاوی خانواده، امور تعزیرات، اداره کار به هموطنان گرامی میباشد.

پذیرش حضوری: شنبه تا سه شنبه از ساعت ۱۶:۳۰ لغایت ۲۰:۳۰

پذیرش غیر حضوری: در تمامی ایام هفته از ساعت ۱۳:۰۰ لغایت ۱۶:۰۰

مشاوره فوری: در تمامی ایام هفته از ساعت ۸:۳۰ لغایت ۲۳:۰۰

آدرس دفتر وکالت: اصفهان، خیابان سجاد، ابتدای خیابان قائم مقام فرهانی، مجتمع شیخ بهایی طبقه اول واحد ۱۱

جمع بندی بدل از حبس

در متن قانون آمده است که در شرایط ویژه، قاضی دادگاه اختیار دارد مجازات حبس را تبدیل کند. در این حالت حکمی که جهت اشخاص صادر گردیده است، حتماً می‌بایست از 3 ماه کمتر باشد.

بر اساس این شرایط قاضی دادگاه مکلف می‌شود که رای را تبدیل به جزای نقدی کند. در قانون مجازات اسلامی، قاضی دادگاه این امکان را دارد

که برای حبس‌های تعزیری کمتر از 6 ماه که شاکی خصوصی ندارد و یا شاکی از شکایت خود صرف نظر کرده باشد، حبس تعزیری را تبدیل به جزای نقدی کند. عزیزانی که تمایل دارند درباره جزای نقدی بدل از حبس یا سایر موضوعات کیفری مشاوره دریافت کنند می‌توانند از طریق راه‌های مندرج در سایت با بهترین وکیل کیفری اصفهان حامد امیری ارتباط برقرار نمایند.