بررسی موارد قرار توقیف دادرسی یا رسیدگی
رفع قرار توقیف دادرسی
توقیف قرار دادرسی: هنگامی که در دادگاه دعوایی مطرح می‌گردد، قاضی موظف است که به دعوا رسیدگی کرده و حکم متناسب با پرونده را صادر کند. ولی در بعضی از شرایط استثنایی، امکان دارد که روند رسیدگی به پرونده متوقف شود.
به چنین شرایطی در قانون آیین دادرسی مدنی، “توقیف دادرسی” گفته می‌شود که در قانون آیین دادرسی مدنی موارد توقیف دادرسی به تشریح مشخص شده‌اند. از این‌رو، در این مقاله حامد امیری وکیل خوب اصفهان قصد دارد به بررسی این سوال بپردازد که در دادرسی توقیف به چه معناست و چه مواردی دارد.
در مقاله توقیف دادرسی نخست به توضیح “توقیف دادرسی” چیست می‌پردازیم همچنین موارد توقیف دادرسی در قانون آیین دادرسی مدنی را بررسی خواهیم کرد. تا انتهای این مطلب همراه ما باشید و نظرات و تجربیات خود را در این زمینه با ما به اشتراک بگذارید.
توقیف چیست؟
در اصل کلمه توقیف به معنای از حرکت بازداشتن است و به لحاظ حقوقی و قانون مدنی هنگامی مورد استفاده خواهد بود که قاضی به دلایل گوناگون، قرار توقیف صادر می‌نماید.
به موجب ماده 53 قانون مدنی نیز، «توقیف دادخواست عموما به واسطه مشکلات شکلی صورت می‌پذیرد و امکان برطرف کردن آن با اخطار رفع نقض از سوی دادگاه، وجود دارد.»
توقیف دادرسی چیست؟
حامد امیری وکیل خوب اصفهان در پاسخ می‌گوید: در قانون آیین دادرسی مدنی، مواردی در نظر گرفته شده است که در صورت وجود آنها، منجر به توقف دادرسی خواهد شد. به مواردی که موجب متوقف ماندن رسیدگی به دعوا خواهد شد، اصطلاحا، توقیف دادرسی گفته می‌شود.
بعد از آن‌که موارد توقیف دادرسی از بین رفت، رسیدگی به دعوا و پروسه دادرسی دوباره شروع می‌شود. در بعضی از مواد قانون مدنی، توقیف دادرسی در نظر گرفته شده است.
«در صورت توقيف يا زندانی شدن يكی از اصحاب دعوا يا عزيمت به محل مأموريت نظامی يا مأموريت دولتی يا مسافرت ضروری، دادرسی متوقف نمی شود. لكن دادگاه مهلت كافی برای تعيين وكيل به آنان می دهد.»
ماده 106 قانون آیین دادرسی مدنی
موارد توقیف دادرسی طبق قانون آیین دادرسی مدنی
در این بخش، بر اساس قانون آیین دادرسی مدنی به اصلی‌ترین موارد توقیف دادرسی خواهیم پرداخت :
به موجب ماده 105 قانون آیین دادرسی مدنی «مرگ یکی از اصحاب دعوا، محجور شدن يا زايل شدن سمت یکی از طرفین سبب توقیف دادرسی می شود.»
مطابق با ماده 19 قانون آیین دادرسی مدنی: «صدور قرار اناطه در مورد پرونده سبب می شود که دادرسی تا صدور حکم در مرجع صالح متوقف شود.»
به موجب ماده 423 قانون آیین دادرسی مدنی: «در صورت وصول اعتراض ثالث طاری که موثر در اصل دعوا باشد، رسیدگی متوقف خواهد شد.»
بر اساس ماده 434 قانون آیین دادرسی مدنی: «دادگاهی که دادخواست اعاده دادرسی طاری دریافت می کند، رسیدگی در دعوای مطروحه را تا صدور حکم نسبت به اعاده دادرسی متوقف می کند.»
طبق ماده 256 قانون آیین دادرسی مدنی: «عدم تهیه وسایل اجرای قرار در مرحله تجدیدنظر، در صورتی که دادگاه نتواند بدون آن رای صادر نماید، تجدیدنظر خواهی را متوقف می کند.»
به موجب ماده 147 قانون آیین دارسی مدنی: «در صورتی که تامین داده نشود، دادرسی متوقف خواهد ماند.»
سایر موارد توقیف دادرسی
یکی دیگر از موارد توقیف دادرسی می‌توان به قرار اناطه، اعتراض ثالث و اعاده دادرسی اشاره کرد.
1) قرار اناطه
«هرگاه رسیدگی به دعوا منوط به اثبات ادعایی باشد که رسیدگی به آن در صلاحیت دادگاه دیگری است، رسیدگی به دعوا تا اتخاذ تصمیم از مرجع صلاحیتدار متوقف می‌شود. در این مورد، خواهان مکلف است ظرف یک ماه در دادگاه صالح اقامه دعوا کرده و رسید آن را به دفتر دادگاه رسیدگی‌کننده تسلیم کند، در غیر این صورت، قرار رد دعوا صادر می‌شود و خواهان میتواند پس از اثبات ادعا در دادگاه صالح مجددا اقامه دعوی کند.»
ماده 19 قانون آیین دادرسی مدنی
2) اعتراض ثالث
«در صورت وصول اعتراض طاری از طرف شخص ثالث چنانچه دادگاه تشخیص دهد حکمی که در خصوص اعتراض یادشده صادر می‌شود، موثر در اصل دعوا خواهد بود، تا حصول نتیجه اعتراض، رسیدگی به دعوا را به تاخیر می‌اندازد؛ در غیر این صورت به دعوای اصلی رسیدگی کرده، رای می‌دهد و اگر رسیدگی به اعتراض برابر ماده با دادگاه دیگری باشد، 20 روز به اعتراض‌کننده مهلت داده می‌شود که دادخواست خود را به دادگاه مربوط تقدیم کند. چنانچه در مهلت مقرر اقدام نکند، دادگاه رسیدگی به دعوا را ادامه خواهد داد.»
ماده 423 قانون آیین دادرسی مدنی
3) اعاده دادرسی
«دادگاهی که دادخواست اعاده دادرسی طاری را دریافت می‌کند، مکلف است آن را به دادگاه صادرکننده حکم ارسال کند و چنانچه دلایل درخواست را قوی بداند و تشخیص دهد حکمی که در خصوص درخواست اعاده دادرسی صادر می‌شود، موثر در دعوا است، رسیدگی به دعوای مطروحه را در قسمتی که حکم راجع به اعاده دادرسی در آن موثر است تا صدور حکم نسبت به اعاده دادرسی به تاخیر می‌اندازد و در غیر این صورت به رسیدگی خود ادامه می‌دهد.»
ماده 434 قانون آیین دادرسی مدنی
4) عدم تهیه وسیله اجرای قرار
قانونگذار در این حیطه، در ماده 256 قانون آیین دادرسی مدنی مقرر داشته است: «عدم تهیه وسیله اجرای قرار معاینه محل یا تحقیق محلی توسط متقاضی، موجب خروج آن از عداد دلایل وی بوده و اگر دادگاه، اجرای قرار مذکور را لازم بداند، تهیه وسایل اجرا در مرحله بدوی با خواهان دعوا و در مرحله تجدیدنظر با تجدیدنظرخواه است.
در صورتی که به علت عدم تهیه وسیله، اجرای قرار مقدور نباشد و دادگاه بدون آن نتواند انشای رای کند، دادخواست بدوی ابطال و در مرحله تجدیدنظر تجدیدنظرخواهی متوقف اما مانع اجرای حکم بدوی نخواهد بود.
5) پرداخت دستمزد کارشناس در مرحله تجدید نظر
مطابق با بخشی از ماده 259 قانون آیین دادرسی مدنی، «ایداع دستمزد کارشناس به عهده متقاضی است و هرگاه ظرف مدت یک هفته از تاریخ ابلاغ آن را پرداخت نکند، کارشناسی از عداد دلایل وی خارج می‌شود.»
6) موارد ناشی از تکلیف دادن تأمین
مطابق با ماده 147 قانون آیین دادرسی مدنی، «دادگاه مکلف است نسبت به درخواست تامین، رسیدگی کرده و مقدار و مهلت سپردن آن را تعیین کند و تا وقتی تامین داده نشده است، دادرسی متوقف خواهد ماند.
در صورتی که مدت مقرر برای دادن تامین منقضی شود و خواهان تامین نداده باشد، در مرحله نخستین به تقاضای خوانده و در مرحله تجدیدنظر به درخواست تجدیدنظرخوانده، قرار رد دادخواست صادر می‌شود.
7) توقیف دادرسی ناشی از ارجاع دعوا به داوری
قانونگذار در ماده 490 قانون آیین دادرسی مدنی بیان داشته است: «هر یک از طرفین میتواند ظرف 20 روز بعد از ابلاغ رای داور از دادگاهی که دعوا را ارجاع به داوری کرده یا دادگاهی که صلاحیت رسیدگی به اصل دعوا را دارد، حکم به بطلان رای داور را بخواهد. در این صورت دادگاه مکلف است به درخواست رسیدگی کرده و هرگاه رای از موارد مذکور در ماده قبل باشد، حکم به بطلان آن دهد و تا رسیدگی به اصل دعوا و قطعی شدن حکم به بطلان، رای داور متوقف می‌ماند.»
ماده 490 قانون آیین دادرسی مدنی
آیا قرار توقیف دادرسی قابل اعتراض است ؟
بنابه گفته حامد امیری بهترین وکیل حقوقی در اصفهان: قرار توقیف دادرسی قابل اعتراض و شکایت نیست و به اصحاب دعوی هم ابلاغ نخواهد شد، در حالی‌که که لزومی به ابلاغ ندارد، به پاک‌نویس شدن و دادنامه شدن هم لزومی نیست و فقط کافی است که قاضی در صورت مجلس محکمه مراتب توقیف را ذکر کند و از راه اخطاریه، توقیف دادرسی را به طرفین اطلاع دهد.
توقیف دادرسی مبتنی بر اصحاب دعوا
مطابق با ماده 105 قانون آیین دادرسی مدنی، «فوت، حجر هریک از طرفین دعوا و نمایندگان قانونی آنها موجبات توقیف را فراهم می کند. نمایندگی طرفین ناظر به ولایت، قیمومت، وصایت صغیر و مجنون و غیر رشید و نمایندگی اداره تصفیه است و مشمول وکالت نمی‌شود. توجه به این نکته ضروری است که زندانی شده هریک از طرفین، سفر یا ماموریت آنها از دلایل قانونی توقیف محسوب نمی شود اما دادگاه مهلت کافی برای حضور به آنان می‌دهد.»
واضح است که قرار توقیف دادرسی با فرضِ مرگ زمانی محقق خواهد شد که ادامه دادرسی تحقق و دعوا قابلیت انتقال داشته باشد در غیر این‌صورت در مواقعی که امکان انتقال وجود ندارد، دادرسی توقیف نمی‌گردد بلکه باطل می‌شود.
از طرفی دیگر مرگ و حجر دو طرف هنگامی اسباب توقیف را مهیا می‌سازد که دادرسی در جریان باشد و چنانچه دادگاه در مرحله صدور رای باشد، توقیف معنا نخواهد داشت.
توقیف مبتنی بر خواسته دعوا
برخی مواقع حکم توقیف به‌منظور حفظ موضوع دعوا، پیشگیری از، از بین رفتن موضوع دعوا یا تامین خساراتی میباشد که در آینده برآورد می‌گردد.
در صورتی‌که خواسته دعوا عین معین و غیرمنقول باشد، قاضی حق ندارد دستور توقیف را بر مال فرد دیگر صادر نماید؛ ولی چنانچه عین معین نباشد یا عین معین باشد، ولی امکان توقیف وجود نداشته باشد، قاضی حق دارد برابر قیمت خواسته از اموال خوانده توقیف نماید.
مشاوره انلاین با وکیل در خصوص نمونه قرار توقف رسیدگی حقوقی:
دفتر وکالت حامد امیری یکی از بهترین وکیل در اصفهان، با بیش از یک دهه سابقه درخشان در پرونده‌های متعدد و اخذ آراء موفق آماده ارائه کلیه خدمات حقوقی اعم از مشاوره‌های تخصصی، قبول وکالت، نگارش حقوقی و تنظیم قراردادها در تمامی موارد دعاوی حقوقی، امور کیفری، دعاوی خانواده، امور تعزیرات، اداره کار به هموطنان گرامی میباشد.
پذیرش حضوری: شنبه تا سه شنبه از ساعت ۱۶:۳۰ لغایت ۲۰:۳۰
پذیرش غیر حضوری: در تمامی ایام هفته از ساعت ۱۳:۰۰ لغایت ۱۶:۰۰
مشاوره فوری: در تمامی ایام هفته از ساعت ۸:۳۰ لغایت ۲۳:۰۰
آدرس دفتر وکالت: اصفهان، خیابان سجاد، ابتدای خیابان قائم مقام فرهانی، مجتمع شیخ بهایی طبقه اول واحد ۱۱
کلام آخر
در قانون آیین دادرسی مدنی، مواردی در نظر گرفته شده است که در صورت وجود آنها، منجر به توقف دادرسی خواهد شد. به مواردی که موجب متوقف ماندن رسیدگی به دعوا خواهد شد، اصطلاحا، توقیف دادرسی گفته می‌شود.
توقیف دادخواست اصولا از طریق مشکلات صورتی انجام می‌گردد و امکان برطرف نمودن آن با اخطار رفع نقض از جانب دادگاه، وجود دارد.