تفاوت عقد جعاله و اجاره اشخاص چیست؟اجاره اشخاص در قانون مدنی

فرق عقد جعاله و اجاره اشخاص

عقد جعاله با عقد اجاره اشخاص هر دو دارای اوصاف مشترک در عین حال متفاوتی هستند، به این معنا که از جهاتی شباهت‌های زیادی با یکدیگر دارند و از جهاتی نیز بسیار با هم متفاوت هستند. موسسه حقوقی حامد امیری در اصفهان در تلاش است که با آماده کردن این مقاله این عقد جعاله و اجاره اشخاص را تعریف کند و آن‌ها را هم از جهات تشابه و هم از جهات تفاوت مقایسه کند. پس با ما در ادامه ی این مقاله همراه باشید.

عقد جعاله چیست؟

عقد جعاله یکی از عقود معین است که در قانون مدنی احکام و ویژگی‌های آن بیان شده است. وکیل اصفهان در تعریف عقد جعاله می‌گوید: در عقد جعاله یک فرد انجام دادن عملی را در برابر دریافت دستمزد معین از شخص دیگری می‌خواهد، در مقابل خود نیز متعهد شده است که اگر آن فرد کار مد نظر او را انجام داد، دستمزد و اجرت تعیین شده را بپردازد.
مثل غالب عقود، این عقد نیز دارای دو طرف است؛ کسی که انجام کاری را می‌خواهد و متعهد به پرداخت اجرت است جاعل و کسی که متعهد می‌شود کار را انجام دهد عامل و به آن دستمزدی که پرداخته می‌شود جعل گفته می‌شود.

همه ی ما آگهی‌های بسیاری را دیده ایم که کسی شیئی را گم کرده و حال از طریق آگهی اعلام می‌کند که هر کس آن را بیابد مبلغ مشخصی به او پرداخت می‌کند. مثلا شخصی اعلام می‌کند هر کس حیوان خانگی او را یافت مبلغ 1 میلیون تومان به او پاداش می‌دهد. و یا کسی به دوستش می‌گوید اگر فلان کار را برای من انجام دهی مبلغ 200 هزار تومان به تو پرداخت می‌کنم.

اوصاف عقد جعاله

حامد امیری ویژگی‌ها و اوصاف عقد جعاله را بدین صورت شرح می دهد:

• عقد جعاله در دسته ی عقود عهدی قرار دارد، به این معنا که با انعقاد کردن این عقد هر یک از طرفین متعهد و ملزم می‌شوند که کاری را در برابر دیگری انجام دهند. در ماده ی 561 قانون مدنی نیز به این امر تصریح شد‌ه است.

• وصف دیگر عقد جعاله این است که از عقود جایز است، با این معنی که هر کدام از طرفین در هر زمان که بخواهد می‌تواند عقد منعقد شد‌ه مابین خود را فسخ کند حتی اگر طرف مقابل راضی نباشد.

نکته ای که وکیل اصفهان در این خصوص بیان می‌کند این است که فقط تا وقتی که عمل مورد نظر توسط عامل انجام نشده و یا موضوع جعاله تسلیم نشده طرفین می‌توانند عقد را فسخ کنند،ولی بعد از آن این امکان را ندارند.

به دیگر بیان در عقد جعاله قبض، شرط لزوم عقد است، یعنی باعث می‌شود که عقد از حالت جایز به لازم تبدیل شود و دیگر قابل فسخ نباشد.

این ویژگی در حقیقت به این منظور است که باعث ضایع شدن حق عامل نشود، به عنوان مثال تصور کنید در حین انجام دادن کار توسط عامل، جاعل از عقد رجوع کرده و آن را فسخ کند. این کار او باعث می‌شود

که به عامل ضرر وارد شود، از همین رو قانون گذار برای جاعل مسئولیت عینی در نظر گرفت است و به موجب آن شخص جاعل مسئول است بدون آن که نیاز باشد عامل تقصیر او را ثابت کند مگر آنکه خود جاعل خلاف آن را ثابت کند.

 تعریف عقد جعاله:

• از آن جایی که عقد جعاله از عقود جایز است و به گفته‌ی وکیل پایه یک دادگستری عقود جایز با موت هر یک از طرفین فسخ می‌شود، اگر در عقد جعاله یکی از طرفین فوت کند این عقد منحل می‌شود. حال در صورتی که مطلوب عقد به دست نیامد‌ه باشد، یعنی همان امری که بر مبنای آن عقد را منعقد کرده‌اند، عامل استحقاق دریافت اجرت را ندارد اما چنانچه کاری که عامل انجام داده به طور مستقل مطلوب باشد، مستحق دریافت اجرت مطابق آن قسمت است.

• جعاله در درسته ی عقد معوض قرار دارد، عقد معوض به عقدی گفت می‌شود که هر کس در برابر کاری که انجام می‌دهد، عوضی دریافت می‌کند. در عقد جعاله نیز عمل در برابر جعل است.

• عقد جعاله به گفت وکیل امور موجر و مستاجر از عقودی است که در آن علم تفصیلی شرط نیست. یعنی ضرورتی ندارد که نحوه انجام داد‌ن کار یا تسلیم مال و یا میزان جعل مشخص باشد. در حقیقت علم اجمالی در این عقد کافی است.

در ماده 563 قانون مدنی مقرر شده است:« در جعاله معلوم بودن اجرت من جمیع الجهات لازم نیست بنابراین اگر کسی ملتزم شود که هرکس گم شده او را پیدا کند حصه مشاع معینی از آن مال او خواهد بود جعاله صحیح است.»

ماده 563 قانون مدنی

بررسی میزان اجرت یا جعل:

در نتیجه شخص جاعل می‌تواند متعهد شود که اگر عامل کار را انجام داد و یا مال را تسلیم نمود درصدی از آن را به وی به عنوان اجرت بدهد. و این عقد صحیح است.
با این حال وکیل امور قرادادها به این نکته اشاره می‌کند که میزان اجرت یا جعل نباید به طور کلی نامعلوم باشد و باید قابلیت تعیین شدن را داشته باشد. چون نامعلوم بودن جعل به طور کلی باعث می‌شود که عقد جعاله باطل شود. به عنوان نمونه در صورتی که کسی اعلام کند هر کس کیف مدارک مرا بیابد مژدگانی خوبی به او خواهم داد، این عقد جعاله صحیح نیست چون اجرت قابلیت معلوم شدن را ندارد.

• آخرین وصفی که می‌توان برای عقد جعاله نام برد که البته در تمامی عقود وجود دارد این است که به موجب ماده 570 قانون مدنی عمل در عقد جعاله نباید نامشروع باشد و یا اگر عمل منفعت عقلایی نداشته باشد، باطل است.

عقد اجاره چیست؟

به نقل از وکیل اصفهان عقد اجاره در ماده 466 قانون مدنی تعریف شد‌ه است. بر اساس این ماده:« اجاره عقدی است که به موجب آن مستاجر مالک منافع عین مستاجره می‌شود. اجاره دهنده را موجر و اجاره کننده را مستاجر و مورد ‌اجاره را عین مستاجره گویند.»
طبق این ماده عقد اجاره دارای 3 عنصر زیر است:

عناصر عقد اجاره 

1. تملیک: تملیک که در عقد اجاره ایجاد می‌شود به صورت موقتی است چون هیچکس نمی‌تواند. منتفع مالش را به طور دائمی به کس دیگری اجاره دهد زیرا در این صوت اجاره باطل است.

2. منفعت: موضوع منفعت در قانون مدنی سه مورد است، عقد اجاره اشیاء، حیوان و اشخاص. اجاره اشیاء و حیوان تملیکی است اما اجاره اشخاص عقد عهدی است و از همین جهت نیز با عقد جعاله دارای شباهت است.

3. عوض معلوم: عقد اجاره بر خلاف حق انتفاع معوض است. یعنی شخص در برابر دریافت منافع باید اجاره بها بپردازد.

همانطور که در فوق بیان کردیم و بر اساس ماده 467 قانون مدنی، عقد اجاره 3 نوع دارد:

اقسام عقد اجاره 

1) اجاره اشخاص
2) اجاره اشیاء
3) اجاره حیوان

اجاره اشخاص در قانون مدنی

طبق تعریفی که حامد امیری وکیل پایه یک دادگستری ارائه می‌دهد. عقد اجاره اشخاص به این معناست که فردی در برابر دریافت اجرت متعهد و ملزم می‌شود که منافع خود را در اختیار طرف مقابل قرار دهد.

البته باید بیان نمود که این روز‌ها این عقد شکل پیشرفته تری به خود گرفت و به عنوان قرارداد کار شناخته می‌شود. در عقد اجاره اشخاص کسی که در مقابل دریافت دستمزد کاری را انجام می‌دهد اجیر و آن کسی که اجرت را می‌پردازد مستأجر نامید‌ه می‌شود.

شباهت های عقد جعاله با اجاره اشخاص

• هم جعاله و هم اجاره اشخاص هر دو عقد هستند، یعنی هر دو برای ایجاد شدن نیاز به دو طرف دارند.

• هر دوی عقد جعاله و عقد اجاره اشخاص همانطور که سابق بر این بیان کردیم از عقود عهدی هستند. هر دو عقد عهدی هستند.

• همانگونه که پیشتر از این بیان کردیم هر دو عقد از نوع معوض هستند.

• در هر دو عقد جعاله و اجاره اشخاص یکی از طرفین کاری را انجام می‌دهد و طرف دیگر در مقابل دستمزد می‌دهد. در جعاله کسی که کار می‌کند عامل و کسی که اجرت می‌دهد. جاعل، و در اجاره اشخاص هم طرفی که کار می‌کند اجیر و طرفی که اجرت می‌دهد مستأجر نام دارد.

تفاوت عقد جعاله با اجاره اشخاص

• همانطور که بیان کردیم در عقد جعاله نیازی نیست که نحوه ی انجام داد‌ن کار و یا مقدار اجرت معلوم باشد. در صورتی که در عقد اجاره لازم است که علم تفصیلی وجود داشته باشد یعنی هم نحوه ی انجام داد‌ن کار و هم میزان اجرت به صورت دقیق مشخص باشد.

• به نقل از وکیل حقوقی در عقد جعاله عامل از حق خبس برخوردار نیست به عبارت دیگر نمی‌تواند. مال موضوع جعاله را نگه دارد و از جاعل بخواهد اجرت را بدهد تا او مال را بدهد. زیرا زمانی عامل استحقاق دریافت اجرت را دارد که موضوع جعاله را کامل انجام داد‌ه باشد. با این حال در عقد اجاره اجیر می‌تواند کار را تا زمانی که دستمزد نگرفته است انجام ندهد.

• عقد جعاله از عقود جایز است یعنی هر یک از طرفین می‌تواند هر زمان خواست عقد را فسخ کند ولی عقد اجاره لازم است. و اشخاص تنها وقتی که یکی از خیارات وجود داشته باشد می‌توانند عقد را فسخ کنند.

مشاوره با وکیل باتجربه در خصوص تنظیم قرارداد:

دفتر وکالت حامد امیری یکی از بهترین وکیل پایه یک دادگستری در اصفهان، با بیش از یک دهه سابقه درخشان در پرونده‌های متعدد و اخذ آراء موفق آماده ارائه کلیه خدمات حقوقی اعم از مشاوره‌های تخصصی، قبول وکالت، نگارش حقوقی و تنظیم قراردادها در تمامی موارد دعاوی حقوقی، امور کیفری، دعاوی خانواده، امور تعزیرات، اداره کار به هموطنان گرامی می‌باشد.

پذیرش حضوری: شنبه تا سه شنبه از ساعت ۱۶:۳۰ لغایت ۲۰:۳۰

پذیرش غیر حضوری: در تمامی ایام هفته از ساعت ۱۳:۰۰ لغایت ۱۶:۰۰

مشاوره فوری: در تمامی ایام هفته از ساعت ۸:۳۰ لغایت ۲۳:۰۰

آدرس دفتر وکالت: اصفهان، خیابان سجاد، ابتدای خیابان قائم مقام فرهانی، مجتمع شیخ بهایی طبقه اول واحد ۱۱