بهای خواسته چیست؟ نحوه‌ی اعتراض به بهای خواسته چگونه است؟

بهای خواسته چیست: بهای خواسته به زبان ساده تعیین بهای خواسته یکی از اصلی‌ترین ارکان به هنگام طرح یک دعوای حقوقی است. برای تعیین بهای خواسته به فاکتورهای زیادی باید توجه گردد اما مهم‌ترین آنها این است که بدانیم دعوی از نوع مالی است یا غیرمالی زیرا بهای خواسته در دعاوی مالی با غیرمالی متفاوت است.

افراد برای آن که بتوانند دعوایی را اقامه کنند باید اول از هر چیز دادخواستی برای آن دعوا مطرح کنند. حال اگر دعوا از نوع مالی باشد لازم است که بهای خواسته نیز در زمان تنظیم دادخواست تعیین شود مگر آن که “تعیین بهای خواسته” در زمان تنظیم دادخواست ممکن نباشد که در این صورت دادگاه آن را تعیین خواهد کرد.

از آنجایی که تعیین کردن بهای خواسته از شرایط تنظیم دادخواست است، در هزینه دادرسی و همچنین امکان تجدیدنظرخواهی تأثیر گذار است. قانون آیین دادرسی مدنی نیز در ماده 61 بیان کرده است:

« بهای خواسته از نظر هزینه دادرسی و امکان تجدیدنظرخواهی همان مبلغی است که در دادخواست قید شده است، مگر اینکه قانون ترتیب دیگری معین کرده باشد.»

پس می توان چنین نتیجه گرفت که تعیین کردن بهای خواسته در دعاوی مالی ضروری بوده اما در دعاوی غیرمالی الزامی وجود ندارد. اما تعیین بهای خواسته به چه معناست؟ وکیل دادگستری پاسخ می دهد یعنی ارزش ریالی آن خواسته مشخص شود.

تقویم خواسته چیست؟

بهای خواسته چیست: در ادامه این مقاله اصولی که برای تقویم بهای خواسته وجود دارد و همچنین مطالبی نیز درخصوص نحوه تعیین بهای خواسته و همچنین اعتراض به آن بیان خواهیم کرد.

توصیه می کنیم مطالعه این مقاله را از دست ندهید و با درج نمودن نظرات خود در قسمت نظرات ما را در این مسیر همراهی کنید.

اصولی که بر‎ تقویم خواسته حاکم است:

بنا بر گفته‌های وکیل حقوقی در اصفهان، برای آن که بهای خواسته را تقویم کنیم باید اصولی را در نظر گرفت که این اصول از قرار زیر است:

1- اصل مالی بودن دعوای حقوقی
2- اصل مختار بودن خواهان برای تعیین بهای خواسته
3- اصل ضروری بودن پرداخت هزینه دادرسی زمان تقدیم دادخواست

اصل مالی بودن دعوای حقوقی

بهای خواسته چیست: همانطور که در ابتدا بیان کردیم دعوایی که از سوی خواهان مطرح می شود ممکن است مالی باشد یا غیرمالی. اگر بخواهیم یک تعریف خلاصه از دعوای مالی و غیرمالی ارائه دهیم باید بگوییم دعوای مالی به دعوایی گفته می شود که اجرای آن برای خواهان یک منفعت یا ضرری که قابل ارزیابی به پول باشد ایجاد می کند مثل دعاوی مطالبه وجه نقد و یا بطلان یک معامله و یا اجرای تعهدات و … . دعوای غیرمالی نیز به دعوایی گفته می شود که اجرا کردن آن به صورت مستقیم برای خواهان منفعت یا ضرری که قابل ارزیابی به پول باشد ایجاد نمی کند مانند دعاوی تصرف.

اصل مختار بودن خواهان برای تعیین بهای خواسته

همانطور که در ماده 61 قانون آیین دادرسی بیان شد:
« بهای خواسته از نقطه نظر هزینه ‎دادرسی و امکان تجدید‎نظر‎خواهی، همان مبلغی است که در دادخواست قید شده‎، مگر اینکه قانون ترتیب دیگر معین کرده‎ باشد.»

اصل ضروری بودن پرداخت هزینه دادرسی زمان تقدیم دادخواست

با توجه به این اصل، تا زمانی که هزینه دادرسی کامل پرداخت نگردد دعوا به جریان نخواهد افتاد مگر آن که حکم اعسار خواهان از پرداخت هزینه دادرسی صادر گردد.

البته عدم پرداخت هزینه دادرسی مانعی برای ثبت دادخواست به وجود نمی آورد ولی مانع از به جریان افتادن دعوی می شود. همچنین لازم به ذکر است که مواردی همچون ملیت، جنسیت و هویت و … در هزینه دادرسی تأثیری ندارد.

نحوه تعیین بهای خواسته

بهای خواسته چیست: به نقل از بهترین وکیل اصفهان، در ماده 62 قانون آیین دادرسی قانون گذار مطالبی در مورد شیوه‌ای که بهای خواسته تعیین می شود عنوان کرده است. به موجب این ماده:« بهای خواسته به ترتیب زیر تعیین می شود :

1- اگر خواسته پول رایج ایران باشد، بهای آن عبارت است از مبلغ مورد مطالبه، و اگر پول خارجی باشد، ارزیابی آن به نرخ رسمی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در تاریخ تقدیم دادخواست بهای خواسته محسوب می شود.

2- در دعوای چند خواهان که هریک قسمتی از کل را مطالبه می نماید بهای خواسته مساوی است با حاصل جمع تمام قسمتهایی که مطالبه می شود.

3- در دعاوی راجع به منافع و حقوقی که باید در مواعد معین استیفا و یا پرداخت شود، بهای خواسته عبارت است از حاصل جمع تمام اقساط و منافعی که خواهان خود را ذی حق در مطالبه آن می داند. در صورتی که حق نامبرده محدود به زمان معین نبوده و یا مادام‌العمر باشد بهای خواسته مساوی است با حاصل جمع منافع ده سال یا انچه را که ظرف ده سال باید استیفا کند.

4- در دعاوی راجع به اموال، بهای خواسته مبلغی است که خواهان در دادخواست معین کرده و خوانده تا اولین جلسه دادرسی به آن ایراد و یا اعتراض نکرده مگر اینکه قانون ترتیب دیگری معین کرده باشد.»

اگر میان طرفین دعوی درخصوص بهای خواسته اختلافی به وجود آید چگونه این اختلاف حل می شود؟

وکیل خوب در اصفهان می گوید پاسخ این سوال در ماده 63 قانون فوق الذکر مقرر شده است. به موجب این ماده:

« چنانچه نسبت به بهای خواسته بین اصحاب دعوا اختلاف حاصل شود و اختلاف موثر در مراحل بعدی رسیدگی باشد، دادگاه قبل از شروع رسیدگی باجلب نظر کارشناس، بهای خواسته را تعیین خواهد کرد.»

چرا تعیین بهای خواسته در دادخواست الزامی است؟

بهای خواسته چیست: وکیل شهرستان اصفهان اظهار می دارد تعیین بهای خواسته امری ضروری در هنگام تنظیم دادخواست است و این ضرورت دلایلی دارد که به شرح زیر است:

1) در تعیین دادگاه صالح: به طور کلی اصل بر آن است که دعوی در دادگاه محل اقامت خوانده مطرح شود، اما این اصل استثنائاتی دارد که در مقاله‌ای جداگانه به آن پرداخته‌ایم. (استثنائات اصل اقامه دعوی در اقامتگاه خوانده) در نتیجه می توان چنین گفت که بهای خواسته هرچقدر که باشد تأثیری در صلاحیت دادگاه بدوی ندارد.

اما باید گفت چنانچه بهای خواسته تا میزان 20 میلیون تومان در صلاحیت شورای حل اختلاف بوده و بالاتر از آن در صلاحیت دیوان است.

2) موثر در تعیین هزینه دادرسی: زمانی که دعوی از نوع مالی باشد، میزان هزینه دادرسی بر اساس ارزش تقویم شد.ه آن خواسته تعیین می شود.

3) موثر در تصمیم دادگاه: زمانی که دادگاه حکمی صادر می کند. باید بهای خواسته را در نظر بگیرد و تا همان حد حکم صادر کند. به دیگر بیان دادگاه نباید حکمی فراتر از حد خواسته برای محکوم علیه صادر کند.

4) موثر در امکان تجدیدنظر خواهی: باتوجه با ماده 61 قانون آیین دادرسی مدنی که عنوان کردیم. تعیین بهای خواسته در امکان تجدیدنظرخواهی موثر است. و چنانچه بهای خواسته تا سقف 3 میلیون ریال معادل 300 هزار تومان باشد. قابل تجدیدنظرخواهی نیست و اگر مازاد بر آن باشد قابل تجدیدنظرخواهی می شود.

نحوه‌ی اعتراض به بهای خواسته

به گفت حامد امیری وکیل خوب اصفهان، اعتراض به بهای خواسته در سه حالت ممکن است رخ بدهد:

حالت اول زمانی است که به میزان بهای خواسته در خارج از موعد مقرر اعتراض شود. حامد امیری می گوید خواند.ه تا پایان اولین جلسه دادرسی فرصت دارد. تا به بهای خواسته اعتراض کند و چنانچه این مهلت بگذرد. اعتراض او دیگر موثر نیست حتی اگر واقعا بهای خواسته به غلط تعیین شد.ه باشد.

حالت دوم نیز هنگامی است که در موعد مقرر اعتراض صورت می گیرد اما اعتراض در مراحل بعدی رسیدگی تأثیری ندارد. درنتیجه به آن ترتیب اثر نمی دهند.

حالت سوم نیز زمانی است که اعتراض به بهای خواسته در موعد مقرر صورت و در مراحل بعدی رسیدگی نیز دارای اثر باشد.

در این حالت دادگاه از نظر کارشناس برای تعیین بهای خواسته استفاده می کند، البته به 3 شکل زیر:

1. وقتی که دادگاه خود نتواند بهای خواسته را تعیین کند به هزینه معترض این امر را به کارشناسی ارجاع تا بهای خواسته را تعیین کند. کارشناس باید بهای خواسته را در مدتی که دادگاه معین کرده است اعلام کند.
2. چنانچه دادگاه تعیین بهای خواسته را به کارشناس ارجاع داد و معترض هزینه کارشناس را پرداخت نکرد. اعتراض ا بی اثر و بهای قبلی درنظر گرفت خواهد شد.
3. اگر خواند.ه به بهای خواسته اعتراض کرده باشد و تعیین آن به کارشناسی ارجاع باشد. در صورتی که کارشناس مبلغی بیشتر از مبلغ تعیین اعلام کند. اضافه هزینه دادرسی از خواهان اخذ می شود و چنانچه بهای جدید به میزانی باشد. که خارج از صلاحیت دادگاه فعلی باشد، پرونده به دادگاه صالح ارسال می شود.

به طور کلی می توان چنین گفت زمانی که ایراد به بهای خواسته. در مراحل رسیدگی بعدی موثر باشد دادگاه به آن ترتیب اثر می دهد. و تا زمانی که دلیل و سند معتبری برای این ایراد ارائه نشده است قاضی نمی تواند. به ایراد ترتیب اثر دهد و یا آن را رد کند.

نتیجه گیری

بهای خواسته ارزش ریالی دعوای مطروحه است. تعیین بهای خواسته از جهات متعددی از جمله میزان هزینه دادرسی، دادگاه صالح و امکان تجدیدنظر خواهی تأثیر گذار است. وکیل اصفهان بیان می کند که چنانچه دعوی از نوع مالی باشد. تعیین کردن بهای خواسته در آن ضروری بوده و باید قید شود ولی این الزام در دعوای غیرمالی وجود ندارد.