شرایط اهدای جنین و قوانین آن

از مسائلی که این روز ها در مورد آن بحث های زیادی به وجود آمده است و بسیار پررنگ شده است مبحث اهدای جنین است.

آن طور که حامد امیری وکیل خانواده اصفهان بیان می کند اهدای جنین عبارت است از اعطا کردن داوطلبانه ی جنینی که به طور آزمایشکاهی از طریق ترکیب اسپرم مردانه و تخمک زنانه به وجود آمده است، به زوجی که قابلیت باروری ندارند.

اهدای جنین با پیشرفته شدن تکنولوژی و بسط پیدا کردن علوم باعث شده است تا راه برای باروری های آزمایشگاهی باز شود و زوج های بیشتری که از نعمت داشتن فرزند بی بهره اند، از آن بهره مند شوند. در ادامه ی این مطلب، این وکیل پایه یک دادگستری بیشتر در خصوص این مورد و شرایط و قوانین آن صحبت می کند.

راههای رفع ناباروری

دو راه کار برای رفع ناباروری وجود دارد که وکیل خانواده  آن ها را توضیح داده است:

تولید مثل مصنوعی

در روش تولید مثل مصنوعی از سلول های جنسی زوجین بهره برداری می شود تا به وسیله ی آن بتوان زن را به صورت آزمایشگاهی بارور کرد. گاهی نیز ممکن است در سلول های جنسی هر یک از زوجین و یا در رحم زن اشکالی وجود داشته باشد که در چنین حالتی از شخص سومی کمک گرفته می شود.

تلقیح مصنوعی

در روش تلقیح مصنوعی ، بدون آن که یک زن رابطه ی جنسی داشته باشد، از طریق وسایل و ابزار آلات پزشکی باردار می شود. البته نباید این نکته را نادیده گرفت که روش لقاح مصنوعی با اهدای جنین و تولید مثل مصنوعی فرق دارد.

آیین نامه اجرایی قانون اهدا جنین مصوب 82

به موجب آیین نامه ی قانون اهدای جنین، مراکزی که متخصص در حوزه ی ناباروری هستند این اختیار را دارند که پس از کسب کردن رضایت زن و شوهری که اهدا کننده ی جنین هستند، (که البته این جنین از طریق لقاح خارج از رحم به وجود آمده است) و رعایت نمودن مقررات این قانون، جنین را به رحم زنی که بعد از ازدواج عدم امکان باروری او توسط پزشکی قانونی تایید و ثابت شده است، انتقال دهند.

اهدا نمودن جنین چه شرایطی دارد؟‌

به گفته ی حامد امیری وکیل متخصص در امور خانواده در اصفهان به موجب قانون آیین نامه اجرایی اهدا جنین، زوج هایی که تمایل به اهدای جنین دارند باید شرایطی داشته باشند که به شرح زیر است:

• زوجین باید از لحاظ قانونی و شرعی با یکدیگر زن و شوهر باشند. یعنی به عبارت دیگر بین آن ها صیغه ی محرمیت خوانده شده باشد.
• هر یک از زوجین باید دارای سلامت جسمی و روانی باشند و علاوه بر آن ضریب هوشی مناسبی‌ داشته باشند.
• زوجین نباید به هیچ از یک از مواد مخدر و انواع روان گردان ها اعتیاد داشته باشند.
• هیچ کدام از زوجین نباید به یکی از بیماری های صعب العلاج از قبیل ایدز، هپاتیت و … مبتلا باشند.
این وکیل پایه یک اضافه کرد که مراکز تخصصی درمان ناباروری وظیفه دارند که پیش از پذیرفتن جنین از زوجین اهدا کننده، وجود این شرایط را در آن ها احراز کنند.

دریافت نمودن جنین چه شرایط و ضوابطی دارد؟

در پاسخ به این سوال باید گفت زوج هایی که تمایل به اهدای جنین دارند باید به مراکز تخصصی اهدای جنین مراجعه کرده و اقدام به اهدای جنین کنند. سپس زوج هایی که خواهان دریافت کردن این جنین های اهدا شده هستند می توانند به مراکز مزبور مراجعه کنند و تقاضای خود را برای دریافت جنین تحویل دهند.

اما آن زوج هایی که متقاضی دریافت جنین های اهدا شده هستند هم، باید شرایطی داشته باشند که در ادامه بیان می داریم. این شرایط عبارت هستند از:

• زن و شوهری که خواهان دریافت کردن جنین اهدا هستند، لازم است گواهی معتبر پزشکی مبنی بر این که امکان دارا شدن بپه ندارند را ارائه دهند. علاوه بر این گواهی، زن باید ثابت کند که توانایی دریافت جنین را در رحم خود دارد.
• زوجی که متقاضی جنین هستند باید صلاحیت اخلاقی و رفتاری داشته باشند تا بتوانند واجد صلاحیت برای دریافت جنین باشند.
• هیچ کدام از زوجین نباید محجور باشند یا به عبارت دیگر نباید مجنون، صغیر و یا سفیه باشند.
• زوجین خواهان جنین، نباید به هیچ یک از بیماری های صعب العلاج مبتلا باشند.
• همچنین آن ها نباید به مواد مخدر و روان گردان اعتیاد داشته باشند.
• و در آخر لازم است که زن و شوهر خواهان جنین، دارای تابعیت ایران باشند.

وکیل حقوقی این نکته را متذکر شد که مسئولیت و وظایف زن و شوهر پذیرنده ی جنین از حیث نگهداری، نفقه، تربیت و غیره مانند یک پدر و مادر واقعی است و فرقی میان آن ها از این نظر وجود ندارد.

دادگاه صلاحیت زن و شوهر متقاضی جنین را در خارج از نوبت و بدون رعایت تشریفات آیین دادرسی بررسی و رای صادر می کند. لازم به ذکر است که این رای قطعی نبوده و قابلیت تجدید نظر دارد.

آیا جنین اهدایی ارث می برد؟

در قانون فعلی ما حکمی در این خصوص وجود ندارد ولی فقها نظریاتی در این خصوص ارائه داده اند. عده ای از آن ها بر این باور هستند که نطفه به هر کس تعلق داشته باشد، او پدر یا مادر اصلی طفل محسوب می شود و بدین ترتیب میان آن ها رابطه وراثت و محرمیت و غیره وجود دارد.

با این حال عده ای دیگر اعتقاد دارند که معیار وجود رابطه ی نسبی، این است که هم مالک نطفه باشند و هم خود زایمان کرده باشند. اما به طور کلی می توان این نتیجه را گرفت که زوجی که یک طفل را به دنیا می آورند حتی اگر خود صاحب نطفه نبوده باشند، اما برای آن طفل شناسانامه دریافت کنند از لحاظ عرفی پدر و مادر آن طفل شناخته می شوند و تمامی وظایف یک پدر و مادر را نسبت به او دارا می شوند، بنابراین طفل از آن ها ارث خواهد برد.

زن و شوهری که اقدام به دریافت جنین اهدایی می کنند چه وظایفی در برابر او دارند؟

همانطور که پیشتر بیان کردیم و به موجب ماده 3 آیین نامه قانون اهدای جنین، زن و شوهری که متقاضی دریافت جنین اهدایی هستند همان وظایفی را در قبال او دارند که یک پدر و مادر در مقابل فرزند خود دارد.

شیوه ی ارائه درخواست به دادگاه

در وهله ی اول زوجین متقاضی باید درخواست دریافت جنین اهدایی را به دادگاه خانواده ی محل سکونت خود ارائه دهند. اما سوالی که در این خصوص به وجود می آید این است که آیا زن و شهر لازم است دادخواست رسمی به دادگاه ارائه دهند و یا همین که درخواست می کنند کافی است؟

وکیل خانواده در پاسخ می گوید بر طبق رای وحدت رویه شماره ۷۵۵ درخواست زوجین به منظور دریافت جنین از امور ترافعی نیست و مقررات قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی درخصوص رسیدگی به دعاوی نسبت به آن جاری نمی شود. لذا، زوجین این امکان را دارند که بدون آن که دادخواستی تقدیم کنند تقاضای خود را در دادگاه خانواده ی محل اقامت خود طرح کنند.
پس می توان به این صورت گفت که حتی اگر زن و شوهر متقاضی، درخواست خود را بر روی یک برگه ی معمولی بنویسند و آن را امضا کنند معتبر است و به آن رسیدگی می شود.

حال باید شرایطی که در فوق به آن ها اشاره کردیم احراز شود، به همین منظور زوجین باید شناسناه ی خود، عقد نامه، مدارک پزشکی یاد شده و همچنین گواهی نداشتن بیماری و اعتیاد جمع آوری شده و همراه درخواست به دادگاه تحویل داده شود. در دادگاه این مدارک ارائه شده مورد بررسی قرار می گیرند و زوجین برای برسی مجدد به پزشکی قانونی فرستاده می شوند.

پس از این بررسی ها اگر دادگاه زوجین را برای دریافت جنین اهدایی صالح دید آن هارا به مراکز تخصصی ناباروری معرفی کرده تا اقدام به دریافت جنین اهدایی کنند.

عملیات اهدای جنین باید محرمانه باشد

وکیل خانواده می گوید به موجب تبصره ی ماده ی 6 آیین نامه قانون اهدای جنین هر نوع اطلاعات و داده هایی که مرتبط با اهدا کردن و جنین اهدایی باشد نباید قاش شود و جزو اطلاعات سری قرار دارد .

در نتیجه مراکز مجاز و تخصصی در زمینه ناباروری وظیفه دارند که از این اطلاعات به خوبی نگهداری کرده و هرگز نگذارند که فاش و برملا بشود.

که لازم به ذکر است که در قانون مجازات اسلامی برای این امر یعنی فاش کردن اسرار و انتشار آن ها مجازات در نظر گرفته شده است و به موجب آن شخص فاش کننده به 2 تا 10 سال حبس محکوم خواهد شد.

تقاضای اهدای جنین و به طور کلی امر اهدای جنین از مسائل پیچیده ای است که این روز ها افراد زیادی درگیر آن هستند. از این جهت مشاوره با یک وکیل مجرب و کارآمد در زمینه ی حقوق خانواده می تواند کمک خوبی باشد برای کسانی که در این حیطه با مشکل حقوقی موجه شده اند و یا احتیاج به راهنمایی دارند. بنابراین افراد می توانند از راه های مندرج در سایت با حامد امیری وکیل متخصص در زمینه خانواده تماس برقرار کنند.