اعسار چیست؟ اعسار مطلق شامل چه کسانی میشود؟
از جمله مفهوم ها و اصطلاحات حقوقی مهمی که در فرآیند رسیدگی و به خصوص مرحله ی اجرای احکام ممکن است با آن روبه رو شویم، بحث اعسار است.
اصولا طرح دعوا توسط یک شخص در مراجع قضائی مستلزم صرف وقت و هزینه خواهد بود. هدف هر فرد از طرح یک دعوا و صرف این وقت و هزینه در آخر گرفتن حکمی به نفع خود و اجرای آن حکم است اما با این حال گاهی اوقات مانع هایی سر راه این هدف نهایی یعنی اجرای احکام، ایجاد می شود که یکی از مهم ترین، پر رونق ترین و معروف ترین آنها در عالم حقوق، بحث اعسار است و در نظام حقوقی ما مثل سایر نظام های حقوقی مبحث هایی از قانون های متفاوت را به خود اختصاص داده است.
به لحاظ لغتی نویسند گان اعسار را به معنی سختی، دشواری و مشقت تعریف می کنند و در فقه این واژه را معادل واژه‌ی افلاس قرار می دهند. در اصطلاح حقوقی منظور از اعسار، ناتوانی در پرداخت مالی است. بنابراین به کسی که ناتوان از پرداخت باشد، معسر می گویند.
اعسار از پرداخت هزینه‌ی دادرسی
همان طور که می دانیم مطرح کردن هر دعوا و اخذ حکم و اجرای آن در فرآیند دادرسی، دربرگیرنده ی پرداخت های بسیاری خواهد بود که به گونه ی دعوا و خواسته ی ما و همین طور دلیل هایی که برای ثبات دعوا به کار می بریم این هزینه ها می تواند متغیر باشند.
نوعی از اعسار، اعسار از پرداخت این هزینه های دادرسی است و مطابق قانون آیین دادرسی مدنی، معسر از هزینه ی دادرسی کسی است که توسط عدم کفایت دارایی یا عدم دسترسی به مال خود به طور موقت قادر به پرداخت آن نیست.
اعسار از پرداخت محکومبه
مطابق قانون جدید نحوه‌ی اجرای محکومیت‌های هزینه منظور از این نوع، کسی است که به دلیل نداشتن استطاعت مالی، توانایی به پرداخت دین ها و بدهکاری‌های خود نیست. البته عدم قابلیت دسترسی به مال نیز در حکم نداشتن مال است و تثبیت این مورد نیز با خود بدهکار است.
در اصل می‌توان گفت هر فرد که به موجب حکم دادگاه به دادن هر نوع مالی به دیگری محکوم شود (مثلا دیه، ضرر و زیان ناشی از جرم، داشتن بدهی به دیگری و … ) و توانایی پرداخت آن را نداشته باشد و این امر در نزد دادگاه درست به اثبات برسد، معسر از پرداخت محکومبه شناخته میشود.
- اعسار چیست
چند نکته در مورد حکم اعسار
1) بعضی اوقات اعسار مطلق است به این معنی که به‌طور مطلق محکوم‌علیه قادر نیست هزینه‌ی دادرسی یا چیزی که به آن محکوم شده است را پرداخت کند و گاهی این عدم توانایی نسبی است و ممکن است بعدا بتواند تمام یا بخش‌هایی از این محکومیت‌ها را پرداخت کند.
2) موردی که باید در این خصوص به آن توجه داشت این است که اگر معسر در دعوا پیروز شود و حکمی به نفع او صادر گردد و از اعسار خارج شود، هزینه‌های دادرسی از او دریافت خواهد شد و حمایت‌ها از او برداشته میشود.
3) تعدادی از نویسندگان معتقد هستند که مطابق ابلاغ بخشنامه‌ی قوه‌ی قضائیه در اجرای ماده‌ی ۶ قانون نحوه‌ی اجرای محکومیت‌های مالی مصوب ۱۳۷۷ به محاکم دادگستری، این محاکم باید حقیقت را بر اعسار و نا توانی مالی محکومین بگذارند و این محکوم‌له است که باید دارا بودن و تواناییِ مالیِ فرد محکوم را ثابت کند.
این تفسیر از ماده‌ی ۲ قانون جدید نحوه‌ی محکومیت‌های مالی نیز ممکن است به دست آید چرا که در متن این ماده می‌خوانیم:
درخواست اعسار چیست؟
«مرجع اجراکننده‌ی رأی مکلف است به تقاضای محکوم‌له از طرق پیش‌بینی شده در این قانون و نیز به هر نحو دیگر که قانونا ممکن باشد، نسبت به شناسایی اموال فرد محکوم و توقیف آن به میزان حکم صادر شده اقدام نماید.» در اصل این ماده اعلام می‌کند که محکوم‌له باید در ابتدا «دارا بودن» محکوم را اثبات کند و اموال او را شناسایی و معرفی کند هر چند که اگر محکوم‌علیه تا سی روز پس از ابلاغ اجرائیه ضمن ارائه‌ی صورت کلیه‌ی اموال خود، دعوای اعسار را طرح ننماید یا بدهی خود را پرداخت ننماید حبس خواهد شد.
4) مطلب دیگری که در باره ی حکم اعسار باید بیاد آوریم این است که اگر فردشخص معسر فوت کند، ورثه او نمی‌توانند از حکم اعسار صادر شده برای متوفی استفاده کنند مگر این که اعسار و ناتوانی خودشان را اثبات کنند.
5) و مطلب آخر این که درخواست صدور حکم اعسار از تاجران پذیرفته نمی‌شود و چنانچه تاجری ناتوان از پرداخت‌ها باشد، باید مطابق قانون، دادخواست ورشکستگی بدهد. علت این مورد هم این است که بررسی توانایی یا ناتوانی شخص تاجر نیازمند بررسی‌های تخصصی‌تر و موشکافانه تری است و صدور حکم ورشکستگی در مورد تجار آثار گسترده‌تر و زیاد تری را در پی خواهد داشت. از همین رو قانون‌گذار تفکیکی میان افراد عادی و تجار در این خصوص قائل شده است.
موسسه حقوقی حامد امیری با کادری مجرب و متخصص بهترین وکیل در اصفهان گزینه برای گرفتن مشاوره در این خصوص و کلیه زمینه های حقوقی و وکیل کیفری در اصفهان می باشد و آماده همکاری و یاری رساندن به شما در کلیه مشکلات و موانع حقوقی بوده و به شما کمک می کند تا بهترین نتیجه مورد نظر خود دست یابید.
منبع