آیا سرقفلی به ارث می‌رسد؟ تکلیف سرقفلی بعد از فوت چیست؟

مدت زمان تخمینی مطالعه: 10 دقیقه

سرقفلی یا به نوعی اجاره ملک تجاری یا مغازه همچون سایر اموال فرد. متوفی دارای ارزش مالی بوده و در اثر فوت، به وراث وی خواهد رسید.

در خصوص سرقفلی می‌بایست گفت مبلغی می‌باشد. که در ابتدای اجاره، مستاجر به موجر پرداخت می‌کند تا امتیازاتی را کسب کند؛ با این حال امکان دارد. این امتیازات بدون پرداخت مبلغی از طرف مستاجر به صورت شرط در هنگام عقد به مستاجر داده شود.

حال در صورتی که بعدا مستاجر بخواهد از این امتیازات صرف نظر کند. و آن را اسقاط نماید این موجر است که می‌بایست مبلغ سرقفلی را به مستاجر پرداخت کند.

حامد امیری وکیل حقوقی اصفهان تصمیم دارد در ادامه این مطلب به توضیح بیشتر اینکه آیا سرقفلی به ارث می‌رسد بپردازد. پس پیشنهاد می‌کنیم مطالعه این مطلب را از دست ندهید. با ما همراه باشید و با درج نظرات خود ما را خوشحال نمایید.

تکلیف سرقفلی بعد از فوت چیست؟

همانطور که بیان شد، سرقفلی به ارث می رسد. حال امکان دارد منافع همین مغازه باشد و یا مبلغی که از ابتدا از طریق مستاجر پرداخت گردیده است. و بعدها از طریق موجر به مستاجر پرداخت می‌گردد. در این شرایط هم ورثه جانشین متوفی خواهند شد و هم حقوق وی را به ارث می‌برند.

وراث و سرقفلی مشاع

هنگامی که سرقفلی به ارث برسد به طور مشترک و مشاع خواهد بود. حال چنانچه در نحوه اداره کردن و استفاده از آن با یکدیگر به توافق نظر نرسند. می‌توان تقاضای سرقفلی را از دادگاه درخواست نمود که البته این موضوع هم پیچیدگی‌های مخصوص خود را به همراه خواهد داشت. از این رو توصیه می‌کنیم که در این خصوص با وکیل سرقفلی اصفهان که تجارب بسیاری در زمینه امور مربوط به سرقفلی دارد مشورت کنید.

تفاوت ارث سرقفلی با حق کسب و پیشه در چیست؟

در این مورد می‌بایست توجه داشته باشید که سرقفلی با حق کسب و پیشه ماهیتی دارای تفاوت‌هایی است. چرا که حق کسب و پیشه ارگانی است. که در آن قانون موجر را ملزم به تمدید اجاره می‌نمود و به گونه‌ای عقدی تحمیلی محسوب می‌گردید.
لیکن سرقفلی که تابع قانون سال ۷۶ می‌باشد. شامل این تحمیل نبوده و نوعی اجاره با وضعیت متفاوت‌تری محسوب می‌شود. به طوری که برای مستاجر حقوقی از جمله تمدید اجاره در سالهای دیگر و… .

بر حسب مواد ۷ و ۸ مقرر اینگونه گردیده است که در صورت فوت مستاجر، ورثه وی منافع را مالک خواهند شد و در صورتی هم که مبلغ سرقفلی پرداخته شده است به موجر بازگردانده شود آن نیز به وراث خواهد رسید.

انحصار وراثت سرقفلی

انحصار وراثت به معنای آن است که وارثان متوفی از دادگاه یا شورای حل اختلاف تقاضا داشته باشند که تعداد و مشخصات ورثه و سهم الارث هر کدام از ایشان را مشخص کند که در این میان می‌بایست ریز دارایی‌های متوفی منقول یا غیر منقول و اموال وی درج گردد که سرقفلی نیز جزو همین اموال به شمار می‌رود و در فهرست دارایی‌های متوفی قرار می‌گیرد.

انتقال حق سرقفلی به سایر وراث چگونه است؟

هر کدام از ورثه خواهند توانست حق و سهم خویش نسبت به سرقفلی را به یایر وراث انتقال دهند و در شرایطی هم که عدم انتقال در اجاره قید گردیده باشد این مورد انتقال به غیر به شمار نمی‌رود و تشخیص بسیاری از قاضی‌ها نیز همین می‌باشد.

آیا قوانین سرقفلی پس از فوت مالک پایدار خواهد بود؟

وراث در بهره‌گیری از حق سرقفلی دارای حقوق مساوی خواهند بود. یعنی هر یک از وراث می‌توانند حق خویش را به دیگر ورثه انتقال دهند؛ چرا که وراث نسب به یکدیگر، غیر به حساب نمی‌آیند.

حتی در صورتی که در قرارداد نیز شرط گردیده باشد که مستاجر حق انتقال ندارد یا مالک اجازه انتقال را نداده باشد. حال در شرایطی که یکی از وراث حق سرقفلی خویش را به فرد دیگر بدون اطلاع مالک منتقل کند، مالک این امکان را دارد که از دادگاه درخواست بطلان سرقفلی را تقاضا نماید.

بر اساس قوانین سال ۵۶‌ در صورت تخلف، سرقفلی به طور کامل از فرد ساقط می‌گردد‌. در ماده ۱۹قانون روابط موجر و مستاجر مصوب سال 56 اینگونه مقرر شده است:

«در صورتی که مستاجر محل کسب یا پیشه یا تجارت به موجب اجاره‌نامه، حق انتقال به غیر داشته باشد می‌تواند برای‌‌ همان شغل یا‌ مشابه آن منافع مورد اجاره را با سند رسمی به دیگری انتقال دهد.
هر‌گاه در اجاره‌نامه حق انتقال به غیر سلب شده یا اجاره‌نامه ا‌ی در بین نبوده و مالک راضی به انتقال به غیر نباشد باید در مقابل تخلیه مورد اجاره، حق ‌کسب یا پیشه یا تجارت مستاجر را بپردازد والا مستاجر می‌تواند

قوانین مربوط به انحصار وراثت سرقفلی بعد از فوت مالک:

برای تنظیم سند انتقال به دادگاه مراجعه کند، در این صورت دادگاه حکم به تجویز‌ انتقال منافع مورد اجاره به غیر و تنظیم سند انتقال در دفترخانه تنظیم‌کننده سند اجاره‌نامه سابق یا دفترخانه نزدیک ملک (‌اگر اجاره‌نامه رسمی در بین‌نباشد) صادر و رونوشت آن را به دفترخانه مربوط ارسال می‌نماید

و مراتب را به موجر نیز اعلام خواهد نمود، مستاجر جدید از هر حیث نسبت به تمام‌ شرایط اجاره قائم‌مقام مستاجر سابق خواهد بود. ‌هر‌گاه ظرف شش ماه از تاریخ ابلاغ حکم قطعی منافع مورد اجاره با سند رسمی به مستاجر جدید انتقال داده نشود حکم مزبور ملغی‌الاثر خواهد بود.»

در این شرایط قاضی دادگاه حکم به اجازه انتقال منافع مورد. اجاره به غیر و همچنین تنظیم سند انتقال در دفترخانه تنظیم‌کننده سند اجاره‌نامه سابق یا دفترخانه نزدیک ملک (‌اگر اجاره‌نامه رسمی در بین نباشد) صادر نموده و یک نسخه از آن را به دفترخانه مربوط ارسال می‌کند و مراتب را نیز به موجر اعلام می‌دارد.

مستاجر جدید از هر جهت نسبت به تمام‌ شرایط اجاره قائم‌مقام مستاجر پیشین خواهد بود. هر زمان به مدت شش ماه از زمان ابلاغ حکم قطعی منافع مورد اجاره با سند رسمی به مستاجر جدید انتقال داده نشود. حکم مزبور ملغی‌الاثر خواهد بود.

به موجب ماده در صورتی که مستاجر بدون رعایت این مقررات اقدام به انتقال نماید نصف سرقفلی به وی تعلق خواهد گرفت.

بر اساس ماده ۱۱‌ قانون روابط موجر و مستاجر مصوب سال ۱۳۵۶:

«دفا‌تر اسناد رسمی مکلفند علاوه بر نکاتی که به موجب قوانین و مقررات باید رعایت شود نکات زیر را در اجاره‌نامه تصریح بنمایند:

1) شغل موجر و مستاجر و اقامتگاه موجر به طور کامل و مشخص.
2) نشانی کامل مورد اجاره و قید اینکه از لحاظ رابطه اجاره این محل اقامتگاه قانونی مستاجر می‌باشد مگر اینکه طرفین به ترتیب دیگری ‌تراضی نموده باشند.
3) عین مستاجره در تصرف کدام یک از طرفین می‌باشد و در صورتی که در تصرف مستاجر نیست تحویل آن در چه مدت و با چه شرایطی صورت خواهد گرفت.
4) مهلت مستاجر برای پرداخت اجاره بها منتهی ده روز از تاریخ سررسید هر قسط خواهد بود، مگر اینکه طرفین به ترتیب دیگری زاید برین ‌مدت توافق کرده باشند که در این صورت ترتیب مذکور باید در سند قید گردد.
5) اجاره به منظور سکنی یا کسب یا پیشه یا تجارت با تعیین نوع کسب و پیشه و تجارت و هر‌گاه به منظور دیگری باشد قید آن به طور صریح.
6) مستاجر حق انتقال به غیر را کلاً یا جزئاً یا به نحو اشاعه دارد یا خیر.
7) تعهد مستاجر به پرداخت اجرت‌المثل پس از انقضاء مدت و یا فسخ اجاره تا موقع تجدید اجاره یا تخلیه ملک به میزان اجرت‌المسمی.»

موارد تعلق گرفتن و تعلق نگرفتن حق سرقفلی

مطابق با قانون روابط موجر و مستاجر سال ۵۶ که مبتنی بر حمایت از مستاجر می‌باشد پس از انقضای مدت اجاره با وجود تمایل مستاجر تمدید اجاره به طور قهری بر موجر تحمیل می‌گردد، و به تعبیری تمدید اجاره با اجبار قانون گذار همراه خواهد بود. با این حال در مواردی نیز حق تخلیه از طریق موجر در نظر گرفت شد.ه است.

از جمله این موارد تخلف مستاجر می‌باشد که بنابر موضوع با پرداخت نصف حق کسب و پیشه یا بدون پرداخت حق کسب و پیشه قادر است تخلیه را درخواست کند.

سخن پایانی

سرقفلی اجاره منافع و مالکیت منافع یک ملک تجاری و یا مغازه می‌باشد و نه مالکیت خود مغازه از طریق ارث به ورثه خواهد رسید که با درخواست انحصار وراثت امکان دارد در فهرست دارایی وراث متوفی قرار گیرد.

انتقال سرقفلی از طریق هر کدام از ورثه به غیر می‌بایست با در نظر داشتن اجاره نامه و شرایط آن صورت پذیرد و در هر صورت انتقال سهم سرقفلی به خود یکی از وارثان امکان‌پذیر می‌باشد و با منعی روبرو نخواهد بود.

سوالات متداول