نفقه فرزند: ندادن نفقه فرزند چه حکمی دارد؟! جدول محاسبه نفقه 1402

عدم توانایی پرداخت نفقه فرزند

نفقه فرزند: بر اساس قانون، از اصلی‌ترین وظایفی که والدین در برابر فرزندان خود بر عهده دارند، مهیا ساختن فضایی جهت رشد و پرورش صحیح آنها می باشد.

آنها می‌بایست نیازهای مادی فرزندان خود را بر طرف سازند. که این نیازها اعم از خوراک، پوشاک، مسکن و… است. برطرف نمودن این امور، نیاز به هزینه کردن مالی دارد که طبق قانون به آن نفقه گفت می‌شود.

در کشور ما، به این دلیل که مسئولیت مالی خانواده در درجه نخست بر عهده پدر خانواده است. وی مکلف می‌باشد تا علاوه بر پرداخت نفقه همسر خود، نفقه اولاد یا فرزندان خود را نیز پرداخت کند.

از نظر حقوقی، تکلیف پدر در قبال پرداخت نفقه فرزندان، در قانون مدنی عنوان گردیده است. و در صورت مرگ وی یا نداشتن تمکن مالی، پرداخت نفقه به جد پدری، مادر و جد مادری واگذار می‌شود.

ولی در صورتی‌که پدر توانایی مالی داشته باشد و از پرداخت نفقه خودداری نماید. در قانون برای وی مجازاتی 

با توجه به اهمیت این مسئله، حامد امیری بهترین وکیل در اصفهان در این مقاله قصد دارد. به توضیحاتی در خصوص جرم عدم پرداخت نفقه فرزند و مجازات آن بپردازد.

علاوه بر آن وی مطالبی نیز درباره نحوه شکایت از این جرم و چگونگی رسیدگی به آن بیان خواهد کرد. توصیه می‌کنیم این مقاله را تا انتها مطالعه کرده و چنانچه سوال یا نظری داشتید، در قسمت نظرات درج کنید.

جرم عدم پرداخت حق فرزندان چیست؟

اگر نفقه فرزند پرداخت نشود؟! مطابق با ماده 1199 قانون مدنی، پرداخت نفقه فرزند، بر عهده پدر می‌باشد؛ ولی در صورتی که پدر، فوت کرده باشد یا تمکن مالی برای پرداخت نداشته باشد، این تکلیف، به ترتیب بر عهده اجداد پدری، مادر، اجداد مادری قرار دارد.

در ماده 1204 قانون مدنی، مواردی که شامل نفقه اقارب میشود، چنین مقرر شده‌اند: «مسکن و البسه و غذا و اثاث البیت به قدر رفع حاجت درجه استطاعت منفق.»

بر طبق تعریفی که در ماده 2 قانون. مجازات اسلامی: «هر رفتاری اعم از فعل یا ترک فعل که در قانون برای آن مجازات تعیین، جرم محسوب می شود.» از این رو، ترک فعلی که از عنصر قانونی برخوردار باشد، می‌تواند جرم تلقی گردد.

در قانون مجازات اسلامی، عدم پرداخت، به نوعی ترک فعل محسوب می‌شود، که برای آن نیز مجازات در نظر است.

در بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی مصوب 1392، پرداخت نکردن نفقه فرزند، به عنوان فردی که ملزم به پرداخت است، برای پدر الزامی مشخص شده و نپرداختن آن، جرم انگاری شده است.

بر اساس ماده 642 قانون تعزیرات: «هرکس با داشتن استطاعت مالی، از پرداخت خود امتناع ورزد، د‌‌اد‌‌گاه، او را از سه ماه و یک ‌روز تا پنج ماه حبس محكوم می‌کند‌‌.»

همچنین، طبق ماده 53 قانون حمایت از خانواده مصوب 1391، پدر را در صورت نپرداختن نفقه و با وجود تمکن مالی، به حبس تعزیری درجه 6 محکوم می‌کند.

مجازات پرداخت نکردن نفقه چیست؟

حکم ندادن نفقه فرزند: همانطور که در مطالب فوق توضیح دادیم، به موجب قانون، پرداخت بر عهده پدر او می‌باشد و به موجب قانون، عدم پرداخت آن جرم تلقی شده و برای آن، مجازات در نظر گرفته شده است.

قانونهای مجازات اسلامی و حمایت از خانواده، به‌منظور جرم پرداخت نکردن، مجازات تعیین کرده‌اند. ولی قانون حمایت از خانواده، به دلیل خاص بودن آن و قانون مجازات اسلامی که قانون عام بوده را تخصیص زده و مجازات مشخص شده در این ماده ، در خصوص متهم اجرا می‌گردد.

به موجب ماده 53 قانون حمایت خانواده مصوب 1391، مجرم محکوم به حبس تعزیری درجه شش خواهد شد. که بر اساس ماده 19 قانون مجازات اسلامی این مجازات، برابر با حبس بیشتر از شش تا دو سال است. پس، فرزندان قادر خواهند بود با استناد به این ماده از پدر خود در صورت عدم پرداخت نفقه شکایت کنند.

لازم به ذکر است که به موجب ماده 53 قانون حمایت از خانواده، تعقيب كيفری بسته به شكايت شاكی خصوصي می‌باشد و درصورت رضایت فرزند از شكايت، در هر هنگام تعقيب جزایی يا اعنال مجازات موقوف مي‌گردد.

همچنین، بر اساس تبصره این ماده، فرزندان متولد شده از لحاق مصنوعی هم مشمول مقررات این ماده می‌باشند.

نحوه شکایت از جرم پرداخت نکردن نفقه فرزندان

به‌منظور شکایت از پدر در مورد نپرداختن نفقه فرزند، دو دسته قادر هستند با تنظیم دادخواست عدم پرداخت نفقه فرزند، علیه پدر طرح دعوا کنند:

دسته نخست، چنانچه فرزند به سن 18 سال تمام رسیده باشد و یا گواهی رشد اخذ کرده باشد، خود او حق دارد جهت عدم پرداخت نفقه، اقامه دعوا نماید.

دسته دوم، چنانچه فرزند دختر، از سن زیر 9 سال و پسر، از سن کمتر از 15 سال برخوردار بوده، شخصی که ملزم به نگهداری و حضانت فرزند است، مثل مادر کودک، می‌تواند جهت گرفتن نفقه وی علیه پدر طرح شکایت کند.

طبق ماده 53 قانون حمایت از امور خانواده، آغاز تعقیب کیفری متهم، مستلزم شکایت کیفری شاکی می‌باشد و به این خاطر که از جمله دعاوی قابل گذشت است، هر موقع که شاکی رضایت دهد، تعیقب جزایی و مجازات موقوف میشود.

به‌منظور شکایت از این جرم، چنانچه خود فرزند گواهی رشد دریافت کرده باشد و یا مادر صغیر، می‌بایست یک دادخواست تنظیم نماید.

سپس بایستی دادخواست را در دفاتر خدمات قضایی ثبت کنند تا پروسه دادرسی توسط دادسرا و دادگاه انجام گردد. توصیه می‌کنیم در این مسیر حتما با وکیل نفقه در اصفهان مشورت کنید.

مراحل رسیدگی به جرم پرداخت نکردن نفقه فرزند

شکایت از پدر، به دلیل پرداخت نکردن نفقه در قالب تنظیم دادخواست مستلزم پرداخت نفقه فرزند می‌باشد. همانطور که در مطالب قبل توضیح ، تنظیم دادخواست توسط خود فرزند یا مادر وی انجام می‌شود.

پس از تنظیم آن، می‌بایست به دفاتر خدمات قضایی، مراجعه نمایند و دادخواست خود را ثبت کنند، که به صورت آنلاین و الکترونیکی امکان‌پذیر است.

دفاتر خدمات قضایی به ترتیب دادخواست‌ها را به‌منظور رسیدگی، به دادسرای صالح ارسال می‌کنند. دادسرای صالح جهت رسیدگی، دادسرای محل وقوع جرم، یعنی محل سکونت پدر است.

دادیاران در دادسرا، تحقیقات اولیه در مورد شکایت از جرم پرداخت نکردن نفقه را انجام می‌دهند وبه بررسی تمکن مالی نفقه دهنده می‌پردازند.

پس از آن، چنانچه تمکن مالی پدر، جهت پرداخت نفقه برای دادسرا ثابت گردد. پرونده همراه با رای قرار جلب به دادرسی و جهت صدور رای نهایی به دادگاه کیفری ارجاع می‌شود.

لازم به ذکر است که در صورتی‌که کودک صغیر نبوده و گواهی رشد دارد و خود وی شاکی باشد، شرایط او نیز می‌بایست بررسی گردد.

یعنی در صورتی‌که پسر باشد سن او و وضعیت اشتغال به تحصیلش و چنانچه دختر باشد وضعیت تاهل وی تحت بررسی واقع می‌گردد. این موارد، معیارهایی جهت محقق بودن دریافت نفقه می‌باشند.

پس از دریافت پرونده، در دادگاه کیفری، قاضی حکم احضار شاکی و متهم و تعیین وقت رسیدگی را صادر می‌کند. سپس با شنید اظهارات ایشان و تحقیقات از طریق دادسرا. اقدام به صدور حکم عدم پرداخت نفقه فرزند می‌کند. و در صورت ثابت شدن توانایی مالی مرد به‌منظور پرداخت نفقه فرزند، او را محکوم به مجازات تعیین در قانون می‌نماید.

نفقه فرزند چقدر است؟

در بخش‌های پیشین، به بررسی نفقه فرزند همچنین شرایط تعلق نفقه به فرزند پرداخت شد و گفتیم که بر عکس نفقه زوجه، مشخص شدن میزان نفقه فرزند و محاسبه مبلغ نفقه فرزند دختر و پسر، منوط به شرایط مختص به خود است.

در این بخش، می‌خواهیم در مورد میزان نفقه فرزند، صحبت کنیم و نحوه تعیین و محاسبه مبلغ نفقه فرزند دختر و پسر را توضیح دهیم.

به موجب ماده 1204 قانون مدنی، پرداخت نفقه اقارب، با توجه به تمکن مالی نفقه دهنده و حوائج نفقه گیرنده و بر طرف نمودن آنها، انجام می‌گردد.

به همین خاطر، محاسبه مبلغ نفقه اولاد دختر و پسر، بر طبق تمکن یا استطاعت مالی شخصی که مکلف به پرداخت نفقه است همچنین رفع حوائج فرزند، مانند خوراک، پوشاک، مسکن، آموزش و دیگر موارد، تعیین می‌گردد.

چنانچه شکایت پرداخت نفقه فرزند، در دادگاه عنوان گردد قاضی به موضوع رسیدگی نموده و میزان نفقه فرزند را مشخص می‌نماید.

در حقیقت، میزان نفقه فرزند، مبلغ مشخص و ثابتی ندارد و از این رو، بعد از تسلیم دادخواست، دادگاه جهت تعیین میزان نفقه فرزند و محاسبه مبلغ نفقه فرزند دختر و پسر، با صدور قرار کارشناسی، پرونده را به کارشناس نفقه ارجاع تا او، با توانایی مالی نفقه دهنده و وضعیت و حوائج نفقه گیرنده، میزان نفقه را مشخص کند.

کارشناس تعیین نفقه، میزان نفقه فرزند را بر حسب تمکن مالی نفقه دهنده، عرف اجتماعی، حوائج فرزند، تعداد فرزندان و مواردی از این دست، مشخص نموده و قاضی، با توجه به نظر کارشناس، دستور پرداخت مبلغ نفقه فرزند را صادر می‌نماید.

جمع بندی مجازات عدم پرداخت نفقه فرزند

بر اساس قانون مدنی، پرداخت نفقه فرزند بر عهده پدر است. ولی امکان دارد وی با وجود تمکن مالی، از پرداخت نفقه اجتناب ورزد.

در قانون مجازات اسلامی و حمایت از خانواده، حکم نپرداختن نفقه فرزند، حبس تعزیری درجه 6 می‌باشد. به‌منظور اقامه دعوا از پدر، می‌بایست یک دادخواست، توسط خود فرزند، چنانچه دارای گواهی رشد باشد و یا مادر وی در دفتر خدمات قضایی ثبت گردد، تا پروسه رسیدگی در دادسرا و دادگاه کیفری صورت گیرد.