عفو و انواع عفو کدامند و چه شرایطی دارد؟عفو شامل چه کسانی؟!

نوع محکومیت در درخواست عفو

عفو و انواع عفو: در قانون مجازات اسلامی، قانون گذار مواردی را در نظر گرفته است که در صورتی که واقع شوند به موجب آن شخص مجرم می تواند مشمول مجازات نشود و در حقیقت مجازات او ساقط می شود.

وکیل کیفری در اصفهان این موارد را بدین ترتیب نام می برد: فوت محکوم علیه، نسخ قانون، مجنون شدن محکوم علیه، عفو، گذشت نمودن شاکی، توبه کردن مجرم و مرور زمان.

در این مقاله تصمیم داریم تا یکی از این موارد که باعث سقوط مجازات می شود یعنی “عفو” را شرح دهد. حتما کلمه عفو تا به حال زیاد به گوشتان خورده است اما ممکن است از انواع آن و یا شرایطی که برای صدور آن لازم است و خیلی موارد دیگر بی اطلاع باشد. عفو در حقیقت یک حقی است که به حاکم کشور داده شده تا بتواند هر سال تعدادی از مجرمان را که شرایط لازم را دارند عفو کرده تا مجازات آن ها ساقط شود.

عفو به چه معناست؟

وکیل امور کیفری اصفهان در تعریف عفو می گوید که عفو یعنی گذشت نمودن از تقصیر و گناه یک شخص و عدم مجازات وی. در اصطلاح حقوقی نیز عفو یک عملی است که یکی از نهادهای حکومتی مثل نهاد رهبری و یا قانون گذار آن را تصویب می کند و باعث می شود بخشی یا تمام مجازات مجرم ساقط بشود.

به عبارت دیگر عفو تمامی آثار محکومیت را زایل می کند، با این حال نباید تصور کرد که تاثیری بر دیه یا جبران کردن خسارات شاکی دارد.

در قانون مجازات اسلامی در مواد 96 تا 98 در خصوص عفو توضیح داده شده است، علاوه بر آن در کنوانسیونی با نام عفو و تخفیف مجازات هم که مصوب سال 87 شمسی است شرایط و ضوابط آن شرح داده شده است.

به نقل از وکیل پایه یک دادگستری عفو دارای دو نوع است؛ عفو عام یا عمومی و عفو خاص یا خصوصی. عفو عمومی به عفوی گفت می شود که در قانون قید شده است و قانون گذار آن را مشخص کرده است.

عفو خصوصی نیز به این معناست که قوه ی قضاییه پیشنهاد عفو را به رهبر می دهد و رهبر نیز آن را می پذیرد. به این نوع از عفو، عفو رهبری نیز می گویند. نکته ی قابل ذکر این است که محکوم علیه در رد یا قبول عفو هیچ اختیاری ندارد و تنها باید از آن تبعیت کند.

عفو عمومی چیست؟

وکیل کیفری می گوید که در ماده 97 قانون مجازات اسلامی مقرر شده است:« عفو عمومی که به موجب قانون در جرایم موجب تعزیر اعطا می شود تعقیب و دادرسی را موقوف می کند در صورت صدور حکم محکومیت اجرای مجازات موقوف و آثار محکومیت نیز زایل می‌ شود.»
عفو عمومی یک حکم قانونی و اجرایی است که به موجب آن حکومت تعدادی از مجرمان را به صورت عمومی می بخشد، پس نتیجه می گیریم که عفو عمومی غالبا از طریق مجلس شورای اسلامی اعمال می شود.

عفو و انواع عفو: قابل توجه است که عفو عمومی جزو قواعد آمره قرار دارد و لذا نمی توان بر خلاف آن تراضی کرد. به موجب این عفو همانطور که اشاره شد کلیه ی مجازات های شخص مجرم چه اصلی و چه تبعی ساقط می شود که البته باید متذکر شد که مسئولیت مدنی او در برابر زیان دیده همچنان باقی است.

عفو و انواع عفو: به نقل از وکیل کیفری اصفهان اصلی ترین شرط برای اعمال و اجرا نمودن عفو عمومی این است که شخص مجرم، جرم را قبل از آن که قانون عفو به تصویب برسد انجام دهد.

لذا این عفو کسانی را که پرونده اشان در دادسرا است و هنوز به دادگاه وارد نشده و همچنین کسانی که پرونده اشان در دادگاه مطرح است را شامل می شود.

از ماده ی فوق الذکر در میبابیم که عفو عمومی تنها جرایم تعزیری را در بر می گیرد و به علاوه در صورتی که این عفو قبل از صادر شدن حکم تصویب شود روند دادرسی و تعقیب کیفری را متوقف خواهد کرد و اگر بعد از صدور حکم به تصویب برسد، مجازات مجرم متوقف شده و آثار محکومیت هم از بین می رود. پس مجرمی که جرم ارتکابی اش از جرایم تعزیری نباشد، تحت شمول عفو عمومی قرار نمی گیرد.

عفو خصوصی چیست؟

عفو خصوصی که همان عفو رهبری است، نیز باعث ساقط شدن مجازات مجرم می شود. مستند قانونی این عفو، ماده ی 96 قانون مجازات اسلامی و بند 11 از اصل 110 قانون اساسی است.
همانطور که در ابتدای مقاله به آن اشاره کردیم، در عفو خصوصی قوه ی قضاییه پیشنهاد عفو را به مقام رهبری می دهد و رهبر نیز با آن مقاومت می کند. و ممکن است این عفو باعث سقوط تمام مجازات بشود و یا این که تنها بخشی از آن را ساقط کند.
عموما عفو خصوصی در مناسباتی مثل عید های مذهبی و یا ملی اعمال می شود، مثل عید نوروز، عید مبعث، ولادت حضرت علی، عید غدر و قربان و … .
وکیل متخصص در امور کیفری نکته ی مهمی را در مورد عفو عمومی بیان کرد و آن نکته این است که عفو خصوصی فقط کسانی که محکوم شده اند را در بر می گیرد، به عبارت دیگر افرادی که پرونده اشان به دادگاه وارد شده است و دادگاه در مورد آن یک حکم قطعی صادر کرده است. در صورتی که عفو عمومی هم اشخاصی که متهم بوده اند را در بر می گرفت و هم اشخاصی که در مورد آن ها رای قطعی صادر شده بود.

چه افرادی می توانند تقاضای کنند؟

بنا بر گفته ی وکیل اصفهان اشخاص مذکور در ذیل این امکان را دارند که درخواست عفو کنند:

• رئیس دادگستری دادگاه رسیدگی کننده
• دادستانی که بر پرونده نظارت دارد
• قاضی ناظر زندان مربوطه
• رئیس زندان مربوطه
• خود شخص محکوم ‌علیه
• پدر و مادر و همسر و فرزندان محکوم‌ علیه

چه زمانی درخواست ارائه میشود؟

عفو و انواع عفو: حامد امیری وکیل پایه یک اصفهان در پاسخ می گوید به موجب ماده 23 آیین‌ نامه کنوانسیون عفو و تخفیف مجازات، در مناسبت هایی که در ادامه بیان می شود، قوه ی قضاییه این امکان را دارد که در آن روز پیشنهاد عفو را ارائه بدهد، این مناسبت ها عبارت هستند از :

• ولادت حضرت رسول اکرم (ص) از تاریخ ۱۲ تا ۱۷ ربیع‌ الاول
• مبعث حضرت رسول اکرم (ص) در تاریخ ۲۷ رجب
• ولادت حضرت امیرالمؤمنین (ع) در تاریخ ۱۳ رجب
• ولادت حضرت فاطمه زهرا (س) که مختص به عفو کردن بانوان محکوم است، در تاریخ ۲۰ جمادی‌ الثانی
• ولادت حضرت امام حسین (ع) در تاریخ ۳ شعبان
• ولادت حضرت قائم «عج» در تاریخ ۱۵ شعبان
• عید سعید فطر، در روز اول شوال
• عید سعید قربان، در روز ۱۰ ذی ‌حجه
• عید سعید غدیر، در روز ۱۸ ذی ‌حجه
• سال روز انقلاب اسلامی، در تاریخ ۲۲ بهمن
• عید باستانی نوروز، در روز اول فروردین
• سال روز جمهوری اسلامی، در تاریخ ۱۲ فروردین
• سال روز فتح خرمشهر که به عفو کردن محکومین نیروهای مسلح اختصاص دارد، در تاریخ ۳ خرداد
• سال روز حقوق بشر اسلامی و کرامت انسانی، در تاریخ ۱۴ مرداد
• و دیگر مناسبت هایی که مقام رهبری با آن موافقت کند.

چگونه می توان تقاضای عفو کرد؟

وکیل کیفری در پاسخ به این سوال می گوید لازم است که درخواست عفو به واحد عفو و بخشودگی معاونت اجرای احکام کیفری داده بشود. این وظیفه ی قاضی است که در خصوص زندانیانی که شرایط لازم برای دادن درخواست عفو و یا آزادی مشروط را دارند اعلام نظر کند. گذشته از آن این امکان وجود دارد. که اشخاص به سامانه خدمات الکترونیک قضایی مراجعه و مراحل درخواست عفو را تکمیل و آن را ثبت کنند.

چه جرایمی مشمول عفو و تخفیف نمی شوند؟

بر اساس ماده 26 آیین‌ نامه کنوانسیون عفو و تخفیف مجازات مواردی که در ادامه امده است. شامل عفو، تخفیف و تبدیل مجازات نمی‌ شوند، این موارد عبارتند از:

• • سرقت مسلحانه یا مقرون به آزار و یا سارقینی که میزان محکومیت حبس آنان بیشتر از پنج سال است.
• • قاچاق مسلحانه و یا عمده مواد مخدر
• • قاچاق اسلحه و مهمات.
• • اقدام علیه امنیت داخلی و خارجی.
• • آدم ربائی.
• • اسید پاشی.
• • تجاوز به عنف.
• • ایجاد کردن مرکز فساد و فحشاء.
• • اختلاس، ارتشاء و کلاهبرداری و تحصیل مال به طور نامشروع.
• • جعل نمودن اسکناس و ضرب سکه تقلبی.
• • پولشویی.
• • ایجاد اخلال در نظام اقتصادی.
• • جرائمی که به مشروبات الکلی مربوط می شود.

شرایط لازم برای درخواست عفو چیست؟

شرایط تقاضا عفو به نقل از وکیل متخصص در امور کیفری به شرح زیر است:

• • شخص متقاضی بیشتر از دو فقره سابقه محکومیت مؤثر کیفری نداشته باشد.
• • شخص متقاضی به یکی از جرایم عمدی که مجازات آن از درجه ی یک تا پنج ماده 19 قانون مجازات اسلامی است، در زمانی که در حبس و یا مرخصی است، محکوم نشده باشد.
• • فرد درخواست کننده نباید شاکی خصوصی داشته باشد، و در صورت دارا بودن، باید رضلیت او را اخذ کند و ضرر و زیانی که به او وارد را جبران کند.
• • فرد درخواست کننده لازم است که سابقه ی استفاده از عفو در جرم های قبلی و یا همین جرم فعلی را نداشته باشد.

در صورتی که تمایل به مشاوره با وکیل حقوقی و بهترین وکیل در اصفهان دارید میتوانید بصورت آنلاین نوبت خود را رزرو نمایید یا بصورت تلفنی مشاوره غیرحضوری یا مشاوره فوری دریافت نمایید.