آیا برای اعدام قاتل باید دیه پرداخت کرد؟ منظور از دیه قاتل چیست؟
ایا خانواده مقتول برای اعدام قاتل بايد ديه بدهند؟
دیه اعدام قاتل: در همه جوامع ستاندن جان دیگری عملی ناپسند بوده و جرم محسوب شده است. جان هر شخص، هدیه‌ای از جانب پروردگار محسوب می‌شود و در قوانین تمامی کشورها ستانده شدن جان افراد، شامل اشد مجازات خواهد شد.
البته در صورتی اشد مجازات صورت می‌پذیرد که جرم قتل به طور عمد محقق گردد. به این معنی که کسی، به عمد و با علم به کشتن فرد یا افراد دیگر اقدام نماید.
قصاص در قانون مجازات اسلامی ایران، مجازات شخصی میباشد که مرتکب قتل عمد گردیده است. چنانچه شخصی به قتل عمد مرتکب گردد، صاحبان حق قصاص قادر هستند از مراجع قضایی قصاص مرتکب یا قاتل را درخواست نمایند.
ولی در شرایطی به منظور اجرای قصاص، اولیای دم می‌بایست مبلغی با نام تفاضل دیه را به قاتل پرداخت کنند؛ در غیر این حالت قصاص اجرا نخواهد شد.
حامد امیری وکیل کیفری در اصفهان تصمیم دارد در ادامه این مقاله در خصوص اینکه آیا برای قصاص قاتل باید دیه پرداخت توضیحات بیشتری ارائه دهد.
برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه حتما این مقاله را تا آخر مطالعه کنید. اگر سوال یا نظری هم داشتید می‌توانید در قسمت کامنت‌ها بنویسید.
هزینه اعدام قاتل چیست؟
وکیل کیفری در پاسخ این پرسش که هزینه اعدام قاتل چیست می‌گوید: طبق اصول، عبارت قانونی با عنوان هزینه اعدام قاتل وجود ندارد. اما در قانون مجازات اسلامی، عنوان فاضل دیه یا تفاضل دیه مورد استفاده قرار گرفت است.
در قانون، موضوعات پرداخت تفاضل دیه یا مازاد مبلغ دیه مستثنی بوده و اصولا قصاص نفس، حق اولیای دم مقتول میباشد و لزومی به پرداخت وجه یا دیه‌ای نخواهد بود.
لیکن موقعی که شخصی، مرتکب قتل عمد گردد و دیه شخص مقتول از قاتل یا قاتلین کمتر باشد، اولیا دم مقتول یا همان خانواده مقتول حق دارند از مقام قضایی قصاص مرتکب را درخواست نمایند.
اما می‌بایست مقداری وجه به عنوان فاضل دیه یا مازاد مبلغ دیه را به قاتل پرداخت کنند تا بتوان وی را قصاص نمود. در اصطلاح عرفی این مبلغ را هزینه اعدام قاتل می‌گویند.
موارد پرداخت تفاضل دیه
بر طبق قانون مجازات اسلامی، مجازات قتل عمد غیر از موارد سقوط قصاص، اعم از رضایت اولیای دم و دیگر موارد قصاص میباشد.
ولی، همانطور که بیان شد، بعضی مواقع اولیای دم هنگامی که قصد دارند قاتل را قصاص کنند، ملزم به پرداخت هزینه اعدام قاتل یا همان تفاضل دیه خواهند شد.
پرداخت مازاد مبلغ دیه مقتول با قاتل یا همان تفاضل دیه، تنها در موارد به خصوصی که در قانون مجازات اسلامی مقرر گردیده است الزامی میباشد
آیا برای قصاص قاتل باید دیه داد:
برای اعدام باید دیه داد: به موجب قانون مجازات اسلامی، موارد پرداخت تفاضل دیه، به شرح زیر است:
• نخستین مورد از موارد پرداخت تفاضل دیه، هنگامی میباشد که قاتل، مرد و مقتول، زن است. به موجب ماده 550 قانون مجازات اسلامی: «دیه قتل زن، نصف دیه مرد است». به تعبیری دیگر دیه زن، نصف مرد است. از این رو می‌توان چنین گفت هنگامی که مردی، زنی را به قتل برساند، ولی یا اولیای دم وی می‌بایست مازاد مبلغ دیه یا همان تفاضل دیه را تحت عنوان هزینه اعدام قاتل پرداخت کنند تا امکان قصاص قاتل مرد امکان‌پذیر گردد.
• دومین مورد هنگامی است که دو شخص به قتل یک نفر اقدام نمایند، میزان تقصیر یکسان بوده و مجازات قاتلین قصاص است. در این خصوص هم مازاد مبلغ دیه می‌بایست پرداخت شود تا بتوان قاتل را اعدام کرد.
• سومین مورد، زمانی است که بعضی از اولیای دم یا صاحبان حق قصاص، درخواست مطالبه دیه را دارند و یا از قصاص صرف نظر نموده‌اند و برخی دیگر از اولیای دم، خواهان قصاص هستند. در این خصوص هم اشخاص خواهان قصاص قاتل، ابتدا می‌بایست سهم دیه سایرین را به خود ایشان یا به مرتکب پرداخت کنند تا موجبات اعدام قاتل فراهم شود.
نحوه محاسبه تفاضل دیه
در فوق راجع به مفهوم هزینه اعدام قاتل یا تفاضل دیه توضیح و موارد پرداخت تفاضل دیه یا همان مازاد مبلغ دیه نیز بیان شد.
در این بخش می‌خواهیم نحوه محاسبه تفاضل دیه و مازاد مبلغ دیه را توضیح دهیم. نحوه محاسبه تفاضل دیه، منوط به اینکه از موارد پرداخت تفاضل دیه کدام یک وجود دارد، عبارتند از:
• نحوه محاسبه مازاد مبلغ دیه، موقعی که قاتل، مرد و مقتول، زن باشد، به موجب ماده 382 قانون مجازات اسلامی، اینگونه خواهد بود که ولی دم، می‌بایست قبل از قصاص به مرتکب نصف دیه کامل را پرداخت کند. البته، اگر قاتل مسلمان نباشد، برای اعدام قاتل کافر هزینه اعدام یا تفاضل دیه ضروری نخواهد بود.
• چگونگی محاسبه تفاضل دیه، در صورت واحد بودن مقتول و تعداد قاتلین، بر اساس ماده 373 قانون مجازات اسلامی، اینگونه است که:
«چنانچه ولی دم بخواهد صرفا یکی از قاتلین را قصاص کند، مابقی قاتلین باید، سهم خود از دیه را به قصاص شونده بپردازد اما چنانچه بخواهد همه قاتلین یا بیش از یک نفر از آن ها را قصاص کند باید دیه مازاد را پیش از قصاص به مرتکبین بپردازد».
• در موضوعاتی که بعضا اولیا دم، خواهان قصاص و عده‌ای دیگر خواهان بخشش یا دریافت دیه هستند. نحوه محاسبه مازاد مبلغ دیه یا تفاضل آن، بر حسب ماده 423 قانون مجازات اسلامی چنین بیان که؛ «کسی که خواهان قصاص است، باید نخست سهم دیه دیگران را، در صورت گذشت آنان، به مرتکب و در صورت درخواست دیه، به خود آنان بپردازد.»
پرداخت تفاضل دیه جهت قصاص قاتل زن
چرا اگر یگ مرد یک زن را به قتل برساند، اولیاى مقتول می‌بایست مازاد دیه را پرداخت کنند تا امکان قصاص قاتل فراهم شود؟
قانون مجازات اسلامی به تبعیت از دیدگاه فقهای شیعه در قصاص نفس، بین زن و مرد تفاوت قائل گردیده است. بر اساس این دیدگاه، هر موقع مرد مسلمانی به عمد زن مسلمانی را به قتل رساند. اجرای حکم قصاص به پرداخت مازاد دیه از شخص، ولی دم زن میباشد.
به موجب ماده 550 قانون مجازات اسلامی دیه قتل زن، نصف دیه مرد میباشد. لذا اگر زن مسلمانی توسط یک مرد مسلمان کشت شود اولیای دم جهت قصاص قاتل می‌بایست تفاضل دیه را بپردازند تا حکم اجرا گردد.
چنانچه خانواده زن توان پرداخت تفاضل دیه را نداشته باشند قصاص انجام نمی‌شود؟
در ماده 429 لایحه جدید مجازات اسلامی چنین است:
«در مواردی كه جنایت، نظم و امنیت عمومی را بر هم زده یا احساسات عمومی را جریحه‌دار کند. و مصلحت در اجرای قصاص بوده، لكن خواهان قصاص تمكن از پرداخت فاضل دیه یا سهم دیگر صاحبان حق قصاص را نداشته باشد با درخواست دادستان و تایید رییس قوه‌قضاییه مقدار مذکور از بیت‌المال پرداخت می‌شود».
ایا خانواده مقتول بايد ديه بدهند؟
از این رو در موضوعاتی كه ولی دم خواهان قصاص قاتل زن مقتول باشد. ولی توان پرداخت دیه را نداشته و شرایط به نوعی باشد. كه قتل مذکور نظام و امنیت‌عمومی را یا جنایت به نحوی باشد. كه باعث جریحه‌دار شدن احساسات عمومی شده است و اگر مصلحت عمومی ایجاب كند كه قاتل قصاص گردد، نه تنها به این خاطر كه نفسی را از بین برده باشد، قاتل باید در ازای عمل خویش قصاص گردد.
یعنی این موضوع به نظام، امنیت و مصلحت عمومی جامعه وابسته است.
حال در مورد بالا، متقاضی قصاص، ولی‌دم است؛ ولی او توان پرداخت نصف دیه را ندارد. در این حالت دادستان باید عدم توانایی ولی‌دم از پرداخت نصف دیه را تشخیص دهد. چنانچه موارد فوق از طریق دادستان احراز گردد، او این مسئله را به رییس قوه قضاییه انتقال می‌دهد.
رییس قوه قضاییه نیز در صورتی که این تشخیص دادستان را تایید نماید، با تایید وی نصف دیه‌ای كه می‌بایست پرداخت گردد تا قصاص به اجرا درآید، از بیت‌المال تامین می‌شود.
شرایط پرداخت تفاضل دیه از بیت المال چگونه است؟
الف) ولی دم بودن ولی امر و پرداخت تفاضل دیه از بیت المال
هر موقع مقتول اولیای دم نداشته باشد و یا اولیای دم وی معرفی نشوند، ولی فقیه، ولی دم مقتول محسوب می‌گردد. در این موارد هر زمان فردی که ولی دم ندارد، به طورعمد کشته شده باشد و جهت قصاص قاتل هم نیاز به پرداخت تفاضل دیه باشد، فقها یک نظر قطعی درباره اینکه آیا ولی فقیه می‌تواند تفاقل دیه را پرداخت و قاتل یا قاتلین را قصاص کند، نداده‌اند.
البته، با در نظر گرفتن اینکه همه فقها بر این باورند که در مواردی که امام ولی دم مقتول میباشد، حق قصاص یا مطالبه دیه را خواهد داشت.
می‌توان چنین گفت که از دیدگاه فقها پرداخت تفاضل دیه از بیت المال جایز بوده. و به این دلیل که اذن در شیء اذن در لوازم آن است. درصورتی که زنی بدون اولياء دم به دست مردی به قتل باشد، چون امام اختیاردار قصاص قاتل است، باید از اجازه پرداخت تفاضل دیه از بیت المال برای قصاص قاتل هم برخوردار باشد.
ب) اعسار اولیای دم و پرداخت تفاضل دیه از بیت المال
در صورت اعسار اولیای دم امکان پرداخت تفاضل دیه از بیت المال مقدور خواهد بود. البته اعسار اولیای دم باید برای دادستان محرز گردد.
مشاوره با وکیل در خصوص پول طناب اعدام:
دفتر وکالت حامد امیری یکی از بهترین وکیل در اصفهان، با بیش از یک دهه سابقه درخشان در پرونده‌های متعدد و اخذ آراء موفق آماده ارائه کلیه خدمات حقوقی اعم از مشاوره‌های تخصصی، قبول وکالت، نگارش حقوقی و تنظیم قراردادها در تمامی موارد دعاوی حقوقی، امور کیفری، دعاوی خانواده، امور تعزیرات، اداره کار به هموطنان گرامی میباشد.
پذیرش حضوری: شنبه تا سه شنبه از ساعت ۱۶:۳۰ لغایت ۲۰:۳۰
پذیرش غیر حضوری: در تمامی ایام هفته از ساعت ۱۳:۰۰ لغایت ۱۶:۰۰
مشاوره فوری: در تمامی ایام هفته از ساعت ۸:۳۰ لغایت ۲۳:۰۰
آدرس دفتر وکالت: اصفهان، خیابان سجاد، ابتدای خیابان قائم مقام فرهانی، مجتمع شیخ بهایی طبقه اول واحد ۱۱
جمع بندی مقاله دیه قصاص قاتل
قصاص در قانون مجازات اسلامی ایران، مجازات شخصی میباشد که مرتکب قتل عمد گردیده است. چنانچه شخصی به قتل عمد مرتکب گردد، صاحبان حق قصاص قادر هستند از مراجع قضایی قصاص مرتکب یا قاتل را درخواست نمایند. ولی در شرایطی به منظور اجرای قصاص، اولیای دم می‌بایست مبلغی با نام تفاضل دیه را به قاتل پرداخت کنند؛ در غیر این حالت قصاص اجرا نخواهد شد.