توقیف عملیات اجرایی به چه معناست؟

حتما به گوش شما هم خورده است که یک حکم متوقف شده و یا این که دستور توقیف عملیات اجرایی یک حکم صادر شده است. اما معنای آن ها چیست؟

این امکان وجود دارد که در برخی از موارد اجرا شدن یک حکم به صورت موقت متوقف شود و باید اشاره کرد که بعد از صدور حکم از جانب مراجع قضایی، اجرا شدن یک حکم از مهم ترین مراحل جهت احقاق حق است و در حقیقت می توان آن را اصلی ترین راه برای مطالبه ی حق دانست. در این مقاله سعی بر آن است که شما عزیزان را با رهنمودهای حامد امیری وکیل خوب در اصفهان بیشتر با این اصطلاح آشنا کنیم.

توقیف عملیات اجرایی

اما توقیف عملیات اجرایی حکم یعنی چی؟

در ابتدا باید بگوییم که عملیات اجرایی که یک اصطلاح حقوقی است، به این معنا است که مفاد یک سند و یا دستور حکمی اجرا شود که به طور معمول از طریق اجرای ثبت و یا دادگاه به اجرا در می آید.

منظور از ” توقف عملیات اجرایی “ ، متوقف کردن موقتی اجرای حکم یا اعمال اجرایی دادگاه یا اداره ی ثبت است و یا حکم دادگاهی که قطعی شده و مراحل اجرایی در اجرای احکام را طی کرده است.

شخصی که تقاضای توقف را دارد می تواند با گرفتن دستور موقت از مرجع صالح، عملیات اجرا را متوقف کند. تا وقتی که در مورد حقوق خواهان یا سایر ذی نفعان تعیین تکلیف شود.

اما به نقل از وکیل حقوقی در اصفهان اصل بر این است که بعد از آن که عملیات اجرایی یک حکم شروع شد و یا سند لازم الاجرایی اجرا شد، اجرای آن ادامه پیدا کند مگر در شرایطی که قانون اجازه دهد که این اجرا متوقف یا تعطیل شود و یا با تاخیر اجرا شود.

در ماده 24 قانون اجرای احکام مدنی مقرر شده است:« دادورز (مأمور اجرا) بعد از شروع به اجرا نمی تواند اجرای حکم را تعطیل یا توقیف یا قطع نماید یا به تأخیر اندازد مگر به موجب قرار دادگاهی که دستور اجرای حکم را داده یا دادگاهی که صلاحیت صدور دستور تأخیر اجرای حکم را دارد یا ابراز رسید محکوم له دائر به وصول محکوم به یا رضایت کتبی او در تعطیل یا توقیف یا قطع یا تأخیر اجرا.»

چگونه عملیات اجرایی ثبتی توقیف می شود؟

به منظور این که مفاد یک سند به موقع اجرا گذاشته شود باید در آغاز اداره ی ثبت اجراییه را صادر کند، و پس از آن اقداماتی که برای به اجرا شدن سند لازم است انجام شود، که همین انجام دادن اقدامات، عملیات اجرایی ثبت تلقی می شود. از جمله این اقدامات ابلاغ کردن اجراییه، تقسیط و یا حتی تنظیم و اجرای سند است.

کسی که به اجرای عملیات اجرایی ثبت اعتراض دارد می تواند مستند به مواد 1 و 2 قانون ثبت و دفاتر اسناد رسمی، در ابتدا در دادگاه های دادگستری در مورد اصلاح یا باطل شدن اجرائیه دعوی اقامه کند. که البته طرح کردن این دعوا به او این حق را می دهد که از دادگاه مربوطه بخواهد که انجام عملیات اجرایی را به تاخیر بیاندازد.

به موجب ماده ی 5 از این قانون، چنانچه دادگاه مستندات و دلایل شکایت را قوی ببیند و یا این که اگر سند رسمی اجرا شود ضرر جبران ناپذیری وارد می شود، می تواند پس از این که تامین مناسب از خواهان توقیف گرفت، قرار توقیف عملیات اجرایی را صادر کند.

مراحل صدور دستور توقیف عملیات اجرایی ثبت

همانطور که اشاره کریدم دادگاه زمان توقف عملیات اجرایی از خواهان تامین مناسب اخذ می کند، بنابراین به هنگام طرح این درخواست توقیف باید میزان تامین را مشخص کند و به خواهان هشدار دهد که در مدت مقرر شده آن مبلغ را واریز کند و فیش واریزی را ضمیمه ی پرونده کند.
در قسمت اخير ماده 5 قانون اصلاح بعضي از مواد قانون ثبت و قانون دفاتر رسمي است که:«در صورتی که موضوع سند لازم الاجرا وجه نقد باشد و مدعی وجه نقد بدهد، آن وجه در صندوق ثبت محل توقیف می شود و تامین دیگری گرفته نخواهد شد.»
حال در صورتی که خواهان در مدت تعیین شده تامین را نپردازد دادگاه قرار رد درخواست خواهان را صادر می کند و این قرار صادره قطعی است.
حال اگر موضوع سند یا اجرائیه وجه نقد نباشد، تامین معادل با خواسته گرفته می شود.
دادگاه در هر مرحله از رسیدگی درخواست توقیف عملیات اجرایی را استماع می کند و در واقع درخواست کردن آن محدود و مقید به زمان خاصی نیست.

متوقف شدن اجرای حکم به علت اعتراض ثالث

در برخی از موارد این امکان وجود دارد که دادگاه دستور توقیف مال معینی را برای مدت مشخص صادر می کند ولی بعد روشن می شود که این مال توقیف شده متعلق به شخص ثالثی است.

در چنین حالتی این شخص ثالث می تواند به این توقیف اعتراض کنید و درخواست توقیف عملیات اجرایی را بدهید. به این امر اعتراض شخص ثالث اجرایی گفته می شود.

در این حالت لازم است ادله شخص ثالث برای اعتراض و اظهار حق کردن، سند رسمی بوده که تاریخ آن سند مربوط به قبل از توقیف مال باشد، تا برای او امکان طرح درخواست توقیف عملیات اجرایی بوجود آید.

در اعتراض ثالث اجرایی هم باید تامین پرداخته شود؟

از مهم ترین ویژگی های اعتراض ثالث اجرایی این است که اگر دلایل خواهان از نظر دادگاه قوی و یا مبتنی بر سند رسمی باشد، دیگر احتیاجی به پرداخت تامین یا خسارت احتمالی به دادگاه نیست.

در چه مواردی عملیات اجرایی یک حکم متوقف می شود؟

1) متوقف شدن حکم اجرایی بر اثر فوت یا حجر محکوم علیه

بنا بر اظهارات وکیل حقوقی این امکان وجود دارد که مجکوم علیه یا فردی که محکوم شده است بمیرد و یا محجور شود. به دلیل این که ورثه قائم مقام متوفی هستند زمانی که شخص فوت کند ورثه ی او به جای او طرف دعوا محسوب می شوند. پس نتیجه می گیریم که تا وقتی ورثه مشخص و یا برای محجور قیم تعیین شود، عملیات اجرایی حکم متوقف خواهد شد.

2) متوقف شدن حکم بواسطه اعاده دادرسی

در صورتی که در یک پرونده شخصی به دلیل نبودن مدارک و دلایل کافی محکوم عیله شناخته شود اما بعدا دلیل و مدرک جدیدی یافت شود که به نفع محکوم علیه است، می تواند درخواست اعاده ی دادرسی کند.
حال چنانچه این اعاده دادرسی از سوی دادگاه قبول شود، حکمی که سابقا صادر شده و اکنون درحال اجرا است متوقف می شود. یا به عبارتی دیگر دستور توقف عملیات اجرایی حکم صادر خواهد شد.

3) دادخواست واخواهی و متوقف شدن حکم

گاهی احتمال دارد که محکوم علیه در هیچ کدام از جلسات دادرسی به دعوای مطروحه شرکت نکند. در چنین مواقعی دادگاه رای مقتضی را در غیاب خوانده یا محکوم علیه صادر می کند. حال در صورتی که فرد بعدا اطلاع یابد این امکان را دارد که مسبب به این حکم صادر شده درخواست واخواهی بدهد تا جددا جلسات رسیدگی با حضور او برگزار بشود. در چنین صورتی، اگر دادگاه این درخواست واخواهی را قبول کند، قرار توقیف عملیات اجرای حکم پیشین را می دهد تا زمانی که حکم جدید صادر شود.

4) متوقف شدن عملیات اجرایی به علت ادعای متصرف مال توقیف ‌شده و داشتن حق از مال

در توضیح این مورد حامد امیری بهترین وکیل اصفهان مثال می زند که مال شخصی بدون آن که بر علیه او دعوایی طرح شده باشد توقیف می شود، در چنین شرایطی متصرف بودن شخص در آن مال جلوگیری از اجرای حکم نمی کند. ولی این امکان وجود دارد برای شخص که دادخواستی مبنی بر این که نسبت به مال توقیف شده دارای حق مالکیت است طرح کند و مدارکی که دال بر ادعای خویش است را هم ارائه دهد. در این حالت دادگاه اگر مستندات شما را قوی دریابد عملیات اجرایی را متوقف می کند.

5) متوقف شدن عملیات اجرایی بر اثر مطابقت نداشتن مال اعلام‌ شده از محکوم با واقعیت

گاهی امکان دارد که در زمان اجرا نمون حکم روشن شود که مالی که اعلام شده است به محکوم علیه تعلق ندارد و یا اوصافی که خواهان از مال به دادگاه گفته منطبق با اوصاف واقعی مال نیست. مثل تطابق نداشتن متراژ ملک، پلاک آن و… با واقعیت آن ها . در چنین مواردی دادگاه تا وقتی که موارد نا منطبق، تصحیح نشود عملیات اجرایی حکم را متوقف می کند.

6) رضایت محکوم‌ له

گاهی نیز ممکن است محکوم له یعنی همان کسی که حکم به نفع او به اجرا در آمده است به صورت کتبی رضایت بدهد که این عملیات اجرایی متوقف شود و این رضایت کتبی را به دادگاه ارائه بدهد. در این صورت دادگاه با عنایت به رضایت دادن مجکوم بع توقف اجرای حکم، دستور توقیف عملیات اجرایی را صادر خواهد کرد.