اقرار امور کیفری در مقررات کیفری مختلف: تفاوت‌ها و تطابق‌ها
مدت زمان تخمینی مطالعه: 9 دقیقه
اقرار در امور کیفری یکی از ادله و دلایل برای اثبات یک جرمی محسوب می شود به طوری که به کرّات ممکن است مورد استفاده قرار بگیرد. چیزی که اهمیت دارد این است که ما بدانیم به هنگام طرح یک دعوی در دادگاه، چگونه و از چه طریقی باید ادعای خود را ثابت کنیم. اقرار یکی از این راه‌هاست.
در اقرار شخص متهم به طور ارادی به کاری که کرده است اقرار کرده و آن را به طور کامل نزد قاضی شرح می دهد. به عنوان مثال می گوید من ماشین الف را دزدیده‌ام و در فلان موارد از آن استفاده کردم.
در ادامه مطلب با تعریف “اقرار در امور کیفری” ، ویژگی‌هایی که دارد، شرایط آن، اعتبار اقرار در امور کیفری و همچنین انکار پس از اقرار را توضیح خواهیم داد. توصیه ما این است که در صورت تمایل برای بدست اوردن اطلاعات در این زمینه این مقاله را تا انتها مطالعه نمایید.
تعریف اقرار در امور کیفری
وکیل کیفری در اصفهان می گوید: در ماده 64 قانون مجازات اسلامی اقرار در امور کیفری. به این صورت تعریف:« اقرار عبارت است از اخبار شخص به ارتکاب جرم از جانب خود.» به عبارت ساده تر می توان چنین گفت که اقرار به این معناست که شخصی قبول کرده و اعلام می کند. که جرمی را مرتکب و در حقیقت به اصطلاح عامیانه‌تر به آن اعتراف می کند.
همانطور که در آغاز گفتیم اقرار یکی از دلایل برای اثبات جرم محسوب می شود و در حقیقت بسیار قابل استناد است. زیرا هیچ کس نمی آید بدون آن که جرمی انجام داد باشد. اقرار کند که آن جرم را انجام داد است و در حقیقت اعتراف به انجام آن جرم کند تا مجازات شود.
با این وجود باید توجه نمود که هر اقراری مورد پذیرش دادگاه قرار نمی گیرد و اقرار باید ویژگی‌هایی داشته باشد تا معتبر شناخته شود. که در ادامه این ویژگی‌ها را بیان می کنیم.
ویژگی‌های اقرار کیفری
به نقل از حامد امیری وکیل کیفری در اصفهان اقرار به این معناست که کسی ارتکاب تمام یا قسمتی از جرم را قبول کند. اما چنانکه بیان شد اقرار باید ویژگی‌هایی داشته باشد تا معتبر شناخته شود. ویژگی‌های اقرار عبارت هستند از:
1) اخباری بودن اقرار در امور کیفری
یکی از ویژگی‌هایی که اقرار باید داشته باشد این است که حاوی خبری باشد. به این معنا که کسی که اقرار می کند باید خبری را اعلام کند.
به گفت وکیل اصفهان، با سکوت و یا اشاره کردن اقرار تحقق پیدا نمی کند. مگر آن که شخص توانایی صحبت کردن نداشته باشد که در چنین شرایطی می تواند. اقرار خود را به صورت کتبی اعلام کند و یا آن که به کسی که مورد اعتمادش است از طریق زبان اشاره بفهماند تا او اعلام دارد.
گذشته از آن فرد می تواند اقرار خود را به صورت مکتوب و در ضمن لایحه به قاضی اعلام کند. پس می توان گفت که ضرورتی ندارد اقرار شفاهی باشد.
2) اخبار بر وقوع جرم و اقرار در امور کیفری
جرم به فعل یا ترک فعلی گفته می شود که در قانون مجازات اسلامی برای آن مجازات تعیین شده است. اقرار در امور کیفری لازم است که مبتنی بر وقوع یک جرم باشد یعنی شخص باید اقرار کند که یک جرمی را مرتکب شده است.
اقرار به انجام فعلی که جرم نیست، اقرار محسوب نمی شود. به عنوان مثال اگر کسی بگوید از ماشین کسی ضبط دزدیدم اقرار کیفری است ولی اگر کسی بگوید به فلان شهر سفر کردم اقرار نیست.
پس اقرار باید به نحوی باشد که خبر از تحقق یک جرم بدهد.و البته قابل توجه است که این جرم باید در گذشته تحقق یافته باشد، کسی نمی تواند به جرمی که هنوز مرتکب نشده است اقرار کند.
3) دخیل بودن شخص اقرار کننده در عمل مجرمانه
زمانی اقرار شخص معتبر محسوب می شود که شخص اقرار کننده در جرم محقق شده دخالت داشته باشد. به دیگر بیان شخص اقرار کننده یا مقِر باید در ارتکاب جرم شرکت داشته باشد یعنی یا تمام آن یا قسمتی از آن را انجام داده باشد.
در نتیجه کسی که هیچ دخالتی در وقوع جرم نداشته است یعنی نه آن را انجام داده و نه حتی در انجام آن به دیگران کمک کرده، نمی تواند اقرار کند و بیانات او حکم شهادت دارند.
4) صریح و قاطع بودن اقرار در امور کیفری
اقرار در امور مدنی به صورت احتمالی هم ممکن است و دادگاه می تواند با تقاضای مقرله از اقرار کننده توضیح بیشتری بخواهد اما در اقرار کیفری احتمال نباید وجود داشته باشد و شخص اقرار کننده باید با اطمینان و صراحت اقرار به انجام جرمی کند.
زیرا آن چه که در اقرار کیفری بیان می شود با جان و حیثیت افراد ارتباط دارد لذا نباید در آن شک و تردیدی وجود داشته باشد. لازم به ذکر است که در اقرار کیفری اگر شک و تردید وجود داشته باشد و دلیل دیگری هم برای اثبات نباشد، شخص اقرار کننده تحت تعقیب قرار نمی گیرد.
اقرار در امور کیفری چه شرایطی باید داشته باشد؟
1. اقرار وقتی اعتبار دارد که از سوی مرتکب جرم واقع شود. بیانات وکیل، قیم یا ولی را نمی توان اقرار حساب کرد.
2. شخص اقرار کننده باید اقرار خود را به صورت واضح بدون آن که در آن شک و شبهه‌ای وجود داشته باشد بیان کند مثلا بگوید من از فلان بانک دزدی کردم.
3. اقرار نباید به صورت مشروط و معلق بیان شود و شخص باید بدون هیچ قید و شرطی به ارتکاب جرمی اقرار کند. به عنوان مثال اگر کسی بگوید من الف را کشتم با این شرط که شخص ب در جلسه دادرسی حضور یابد، این بیانیه اقرار محسوب نمی شود.
4. شخصی که اقرار به ارتکاب جرمی می کند باید این کار را با اراده و اختیار خود انجام بدهد. در صورتی که کسی اکراه شود و یا تحت شکنجه قبول به اقرار کند، اقرار او قافد اعتبار است.
5. در خصوص اقرار در امور کیفری لازم است که اقرار نزد قاضی انجام گیرد تا معتبر محسوب شود. زیرا که اقرار در امور کیفری در خارج از دادگاه قابل قبول نیست.
انکار بعد از اقرار در امور کیفری
وکیل پایه یک دادگستری بیان می کند در امور مدنی زمانی که کسی اقرار به امری می کند. دیگر نمی تواند آن اقرار را پس گرفته و یا آن را انکار کند. درواقع گفته می شود که انکار بعد از اقرار مسموع نیست، یعنی شنیده نمی شود.
به عنوان مثال اگر شخص الف اقرار کرد که به شخص ب مبلغ 10 میلیون تومان بدهکار است دیگر پس از این اقرار نمی تواند منکر شود و بگوید به او بدهکار نیست. البته شخص اقرار کننده می تواند ادعا کند که ارکان اقرار صحیح نبوده اگر آن را ثابت کند، ادعای او باطل و بی اثر می شود.
اما در اموری کیفری برخلاف امور مدنی، انکار بعد از اقرار مسموع است و شنید می شود. اما باید توجه نمود که اگر اقرار نزد مقامات دادرسی صورت گرفت باشد، انکار آن باید مستند به دلیلی باشد و یا قرائنی برای انکار اقرار وجود داشته باشد.
نتیجه گیری
اقرار در امور کیفری یعنی کسی اعلام کند که جرمی انجام داد است. اقرار از قابل استنادترین ادله در امور کیفری به حساب می آید به طوری که اگر متهم اقرار به ارتکاب جرم کند قاضی دیگر احتیاجی به ارائه اسناد و مدارک دیگر ندارد و بر مبنای همان اقرار حکم خود را صادر می کند.