ارکان جرم خیانت در امانت! عنصر قانونی جرم خیانت در امانت!

خیانت در امانت نیز همانند سایر جرایم در لغت ، اصطلاح ، قانون به نحو متفاوتی تعریف شده است که در این مقاله قصد داریم به اختصار به تعاریف ارکان خیانت در امانت و ارکان جرم خیانت در امانت بپردازیم .

بیان لغوی خیانت در امانت

ارکان بزه خیانت در امانت: از لحاظ لغوی معانی متفاوتی برای اصطلاح خیانت در امانت بیان شده که یکی از معانی شمرده شده برای آن پیمان شکنی ، نقص عهد و بی وفائی است . امانت در اصطلاح عبارت است از مالی که بوسیله یکی از عقود امانی یا به حکم قانون ، نزد شخصی باشد.
خیانت در امانت ، به عنوان یکی از مصادیق بارز جرایم علیه اموال ، مرکب از دو واژه خیانت و امانت می باشد و به اعتبار افراد در یک مجموعه ی واحد ، دارای معنای اصطلاحی است اما به اعتبار ترکیبی ، هر یک از واژگان معانی متفاوتی دارند.
با این تعاریف می توان بیان داشت که واژه خیانت در امانت معانی اصطلاحی و لغتی متفاوتی دارد و از این رو لغویون هر یک به نحوی به واژه شناسی و تعریف واژه ” خیانت در امانت ” پرداخته و تعاریف خود را ارائه نموده اند .

بیان قانونی خیانت در امانت

عناصر تشکیل دهنده جرم خیانت در امانت: در قوانین ایران ، تعاریف جامعی از خیانت در امانت ارائه نشده است. مواد 241 قانون مجازات اسلامی مصوب 1304 ، 119 قانون تعزیرات مصوب 1362 و همچنین 674 قانون مجازات اسلامی به بیان اجمالی به اقداماتی که موجب تحقق بزه خیانت در امانت می شود ، پرداخته اند و لیکن تعریف خاصی از خیانت در امانت ننموده اند و در این میان حقوقدانان با برداشت از متن قانون ، تعاریف مختلفی برای این جرم ارائه داده اند که بعضی از آنها عبارتند از :

الف) خیانت در امانت رفتار مجرمانه و مخالف امانت است ، نسبت به مال منقول که موجب هر امر یا عقدی از عقود امانت آور ، به جرم سپرده یا در حکم آن باشد .
ب) استعمال امانت مال مورد امانت توسط امین در جهتی که منظور صاحب مال نباشد ، استعمال اعم از تصاحب یا تلف کردن یا گم کردن است .
پ) خیانت در امانت عبارت است از تصاحب ، تلف ، مفقود یا استعمال نمودن توأم با سو، نیت مالی که از طرف مالک یا متصرف به کسی سپرده شده و بنابر استرداد یا به مصرف معین رسانیدن آن بوده است.

تعاریف ارائه شده به لحاظ شمول مصادیق مختلف رفتار مجرمانه و موضوع جرم متفاوتند که ناشی از تفاوت در قوانین مختلف است. به نحوی که در زمان حاکمیت قانون مجازات عمومی ، فقط اموال منقول موضوع خیانت در امانت می توانست باشد در حالی که برابر قانون مجازات اسلامی 1375 اموال غیر منقول هم در دایره موضوعی این جرم قرار گرفتند.

ارکان یا عناصر جرم خیانت در امانت

هر جرمی برای تحقق باید مرکب از عناصر متشکله خود باشد و تا زمانی که همه ارکان متشکله جرم وجود نداشته باشند ، جرم محقق نخواهد شد . ارکان جرم خیانت در امانت شامل عنصر قانونی ، مادی و معنوی می باشند که خیانت در امانت نیزر دارای این عناصر می باشد که هر یک را به تفکیک بررسی خواهیم کرد.

عنصر قانونی خیانت در امانت

نظر به این که عنصر قانونی هر جرمی مبنای تشخیص سایر عناصر و خصوصیات آن جرم اعم از عنصر مادی و عنصر روانی است ، لازم است که ابتدا این عنصر مورد بررسی قرار گیرد. نصوصی که موجب آن ، ارتکاب جرم خیانت در امانت از طرف قانون گذار صریحا ممنوع و مستحق مجازات معرفی شده است . مواد 673 و 674 از فصل بیست و چهارم قانون مجازات اسلامی 1375 می باشند.
در حال حاضر رکن قانونی جرم خیانت در امانت ماده 674 قانون تعزیرات مصوب 1375 می باشد که در ماده 674 آمده است:

«اموال منقول یا غیرمنقول یا نوشته هایی مانند سفته و چک و قبض و نظایر آن به عنوان اجاره یا امانت یا رهن یا برای وکالت یا هرکار با اجرت یا بی اجرت به کسی داده شده و باید اشیای مذکور مسترد شود یا به طور معینی به مصرف برسد و شخصی که فردی که اشیاء نزد او بوده است ، اموال را به ضرر مالک یا متصرف آن ها استعمال یا تصاحب یا تلف یا مفقود نماید به حبس از شش ماه تا سه سال محکوم خواهد شد».

عنصر مادی جرم خیانت در امانت

عنصر مادی خیانت در امانت: برای تحقق برخی از جرائم وجود و وقوع یک رابطه حقوقی مقدم بر رفتار مجرمانه ، شرط تحقق جرم است . در جرم خیانت در امانت نیز وجود رابطه امانی فی مابین مالک و خائن شرط مقدماتی تحقق جرم است . این رابطه امانی خیانت در امانت را از سایر جرایم علیه اموال متمایز می نماید. برای مثال در سرقت ، سارق مال را به دور از چشم مالک و بدون رضایت وی می رباید و یا د کلاهبرداری با حیله و تقلب مال را از تصرف مالک خارج می نماید اما در خیانت در امانت مالک خود با رضایت مال را به شرط استرداد یا رساندن به مصرف معین در اختیار امین قرار داده است . اما امین پس از اخذ مال در آن مرتکب خیانت می شود.
عنصر یا رکن مادی جرم خیانت در امانت شامل استعمال ، تصاحب، مفقود و تلف کردن مال امانت داده شده است که به شکل فعل یا ترک فعل می باشد. عمدتاً جرم خیانت در امانت به صورت فعل است و در ماده 674 بیان شده است.

استعمال کردن

استعمال در لغت به معنای کار داشتن ، کار بستن و به کار بردن آمده است . در اصطلاح منظور از استعمال موردنظر در این جرم به کاربردن ناروای مال مورد امانت و سوء استفاده از آن در غیر از محل مورد نظر امانت گذار است، به عبارت دیگر مراد از استعمال به کار بردن مال امانی در هدفی غیر از آنچه بر روی آن توافق شده است.

تصاحب

تصاحب در لغت به معنای صاحب شدن و مالک شدن است . تصاحب به عنوان بارزترین مصداق رفتار مجرمانه خیانت در امانت عبارت است از تصرف به عنوان مالکیت یا تصرف مالکانه امین در مال مورد امانت به عبارت دیگر یعنی شخصی که مال را به امانت قبول کرده است و امین محسوب می شود ، مال مورد امانت را از آن خود بداند و به گونه ای رفتار کند که مالک مال به نظر برسد .

تلف

اتلاف در لغت به معنای نابود کردن و هلاک کردن است. و در اصطلاح تلف کردن یعنی نابود کردن مال موجود به نحوی که غیر قابل استفاده گردد. با این تعاریف تلف ممکن است جزئی و ناظر به از بین رفتن قسمتی از مال مورد امانت باشد و یا تلف کلی که تمام یک مال معین مورد امانت باشد و یا تلف کلی که تمام یک مال معین مورد امانت را شامل شود مانند خراب کردن اتومبیل مورد امانت یا از بین بردن سند مورد امانت و نظایر آن.

مفقود

مفقود یعنی گم شده و مفقود کردن یعنی ناپدید و معدوم کردن. منظور از مفقود کردن ، مفقود شدن در اثر تعدی و تفریط در نگهداری مال امانی نیست ، بلکه منظور آن است که امین مال امانی را با قصد ایراد ضرر به امانت گذار ، مفقود یا نا پدید کند ؛ لذا امین باید در اقدام خود سوء نیت در اضرار به مالک را داشته باشد که فراتر از تعدی و تفریط است و اگر گفته شود که برای تحقق خیانت در امانت تعدی و تفریط لازم است. در واقع امین کاری کند که دستیابی به مال مورد امانت برای مالک غیرممکن باشد.

رکن معنوی جرم خیانت در امانت

خیانت در امانت از جرایم عمدی مقید می باشد که برای تحقق آن هم سوء نیت عام و هم سوءنیت خاص نیاز است. در واقع مرتکب می بایست قصد خیانت و قصد نتیجه خاص یعنی اضرار به مالک یا متصرف را داشته باشد . فلذا برای مجرم شناختن امین لازم است که احراز شود که امین با علم و آگاهی نسبت به تعلق مال به مالک یا متصرف قانونی مبادرت به ارتکاب رفتارهای چهارگانه فیزیکی در ماده 674 قانون مجازات اسلامی که در مطالب فوق به آن ها اشاره شد ، نموده و از این طریق موجبات ضرر و زیان مالک یا متصرف قانونی را فراهم کرده است.

اثبات جرم خیانت در امانت

جرم خیانت در امانت ، از جرایمی است که به سختی قابل اثبات است و به کمک وکیل خیانت در امانت در اصفهان قابل انجام خواهد بود تا شرایط و دلایل کافی برای اثبات در دادگاه فراهم شود. حامد امیری یکی از خبره ترین وکیل خیانت در امانت در اصفهان دانش آموخته رشته حقوق قضایی و دارای پروانه پایه یک وکالت مهیا برای ارائه خدمات وکالت و مشاوره در انواع دعاوی حقوقی ، کیفری ، خانواده ، بیمه ، تجاری ، تعزیرات ، اداره کار ، شهرداری و امور گمرکی همچنین انجام تخصصی امور قراردادها و شرکت ها با تکیه بر اطلاعات علمی و تعهد کاری می باشد.