فسخ عقد موقت: شرایط فسخ صیغه موقت از طرف زن چگونه است؟
مدت زمان تخمینی مطالعه: 12 دقیقه
فسخ یک طرفه عقد موقت! نحوه فسخ عقد موقت؟
فسخ عقد موقت: از جمله سنت‌های مورد تاکید دین اسلام ازدواج است و در بیشتر کشورهای دنیا، به رسمیت شناخته شده است. اگر دختر و پسر، تصمیم زندگی مشترک و بچه‌دار شدن داشته باشند، خوب است از طریق مراسم عقد نکاح، برای این امر اقدام کنند. در قانون مدنی ایران که از شرع مقدس نیز برگرفته می باشد، یکی از اقسام ازدواج، عقد موقت یا صیغه میباشد.
متعه و عقد انقطاعی که نام‌های دیگر عقد موقت یا صیغه میباشد، دارای مراسم خاصی است و بدون رعایت آن مراسم عقد موقت، صحیح نخواهد بود. تعیین مهریه و صداق معین و مدت معلوم، یکی از موارد صحت عقد موقت هستند.
مغایر با نکاح دائم، در ازدواج موقت طلاق بدون معنی میباشد و جدایی زوجین در این قسم از نکاح، منوط به تشریفات و شیوه‌های انحلال ازدواج موقت است.
در این مقاله حامد امیری وکیل حقوقی اصفهان قصد دارد، مفهوم ابطال ازدواج موقت را بررسی نماید؛ سپس، در خصوص شیوه‌های ابطال ازدواج موقت و موارد آن، توضیح دهد. پس با ما تا پایان این مقاله همراه باشید.
عقد موقت چیست؟ خطبه فسخ صیغه موقت!
حامد امیری وکیل خانواده در اصفهان در پاسخ می‌گوید: از جمله اقسام عقد نکاح، عقد نکاح موقت است. همان‌طور که از اسم آن مشخص میباشد، گونه‌ای عقد است که بر خلاف عقد ازدواج دائم، به مدت زمان معلومی محدود است که ضمن عقد تعیین می‌گردد.
بر اساس قانون، از جمله اصلی‌ترین رکن‌های ازدواج موقت این است که ضمن عقد موقت حتما می‌بایست مدت زمان عقد تعیین گردد و به آن تصریح شود؛ در غیر این صورت، عقد موقت باطل میباشد.
علی‌رغم این، تعیین مهریه هم در ازدواج موقت یا صیغه ضروری میباشد؛ به این صورت که عدم مشخص نمودن مهریه موجب ابطال عقد موقت می‌گردد.
باطل کردن ازدواج موقت
در مطالب فوق، به بررسی ماهیت عقد موقت یا صیغه. لیکن از جمله سوالات مهمی که در خصوص این قسم از عقد پیش می‌آید، نحوه باطل کردن ازدواج موقت میباشد. به این طریق که عقد موقت یا صیغه چگونه باطل خواهد شد؟
وکیل اصفهان می گوید پیش از پاسخ دادن به این سوال مهم، باید چند نکته را ذکر کرد. نخست آن‌که در اصطلاح حقوقی، منظور از باطل بودن عقد موقت، این است که ازدواج موقت از ابتدا به‌طور صحیح و عرفی منعقد نگرديده است.
چون که در صورتی‌که عقد موقت یا صیغه باطل باشد، بدین معنا میباشد که اصلا عقد موقتی ایجاد نشده است و زن و مرد از همان ابتدا به یکدیگر محرم نشده بودند.
همان‌طور که در مطالب فوق، بیان کردیم، باطل بودن عقد موقت، تنها تحت شرایطی است که مدت زمان ازدواج موقت یا مهریه زوجه در ازدواج موقت تعیین نشده باشد.
ولی چنانچه منظور از باطل کردن عقد موقت، روشی است که از طریق آن می‌توان به ازدواج موقت یا صیغه یا عقد موقت پایان داد و به آن خاتمه بخشید، می‌توان این مسئله را به عنوان فسخ و پایان نکاح موقت تحت بررسی قرار داد که در ادامه این مقاله، راه‌های فسخ ازدواج موقت یا صیغه را بر مبنای قانون مورد بررسی قرار خواهیم داد.
منحل شدن نکاح موقت
بنابه گفت حامد امیری وکیل پایه یک دادگستری: از جمله اقسام ازدواج، در دین اسلام، عقد موقت است و به این معنا است که زوج و زوجه، به‌منظور مدت معلوم، به عقد نکاح هم در می‌آیند.
تعیین مهریه نکاح موقت و مدت آن، یکی از شرایط صحت نکاح موقت است. در صورتی‌که عقد نکاح، با شرایط صحت عقد نکاح منعقد گردد، کلیه آثار قانونی خود را بر جای خواهد گذاشت.
ولی ممکن است در شرایطی این عقد فسخ گردد؛ یعنی، زوجیت بین زوج و زوجه منحل شود و محرمیت میان ایشان، از بین برود.
موارد فسخ ازدواج در ماده 1120 قانون مدنی، مورد اشاره قرار گرفته است. به موجب این ماده، «عقد نکاح، به فسخ یا به طلاق یا به بذل مدت در عقد انقطاع، منحل می شود».
با این‌حال در ماده مذکور، موجبات فسخ عقد دائم و فسخ ازدواج موقت، با هم مورد پیش‌بینی قرار گرفته‌اند. لازم به ذکر است که موارد و شیوه‌های فسخ نکاح موقت، با شیوه‌های فسخ نکاح دائم، از جهاتی متفاوت میباشد و به همین جهت، در ادامه، به طور اختصاصی، راه‌های فسخ نکاح موقت را توضیح خواهیم داد.
ایا زن میتواند عقد موقت را بهم بزند؟
در مطالب فوق، در مورد مفهوم عقد ازدواج موقت و فسخ ازدواج موقت، توضیحاتی دادیم و گفته شد که فسخ نکاح موقت، به معنی خاتمه یافتن محرمیت میان زوج و زوجه و منحل شدن عقد نکاح است.
در این بخش، تصمیم داریم، در خصوص راه‌های فسح نکاح موقت، صحبت کنیم. به موجب قانون مدنی، راه‌های منحل شدن عقد موقت، عبارت است از:
1) بذل مدت در نکاح موقت یا فسخ یک طرفه نکاح موقت
از جمله راه‌های منحل شدن عقد موقت این است که زوج، باقی‌مانده مدت نکاح موقت را به زوجه بذل ببخشد و یا به اصطلاح، نکاح موقت را فسخ یک طرفه عقد نماید ( بذل مدت در عقد موقت)
به موجب ماده 1139 قانون مدنی، «طلاق مخصوص عقد دائم است و زن منقطعه به انقضای مدت یا بذل آن از طرف شوهر از زوجیت خارج می‌شود».
از این‌رو طبق ماده مزبور یکی از موجبات فسخ عقد ازدواج را می‌توان بذل مدت در نکاح موقت برشمرد. تنها در عقد موقت می‌توان بذل مدت را جاری نمود.
از آن‌جایی که از جمله شرایط صحت نکاح موقت تعیین زمان میباشد، عقد موقت تنها در همان محدوده زمانی درست است. ولی چنانچه زوج قصد داشته باشد، میتواند مدت باقی‌مانده از عقد را به زوجه ببخشد که در حقوق اصطلاحا آن را بذل مدت می‌نامند.
مضاف بر این، زوج قادر است به زوجه وکالت دهد که مدت را به خود بذل نماید. به اختیار زوج میباشد؛ لیکن، در صورتی‌که زوجه هم بر اساس شرط حین عقد یا واگذاری وکالت از سوی زوج، حق بخشش را داشته باشد، میتواند به بخشش مدت اقدام کرده و از قید زوجیت زوج، رها گردد.
همچنین، در صورت وجود مصادیق عسر و حرج، مانند امنیت نداشتن جسمی و موارد دیگر، زوجه میتواند از قاضی، درخواست اجبار زوج به بذل مدت در نکاح موقت را داشته باشد.
2) انقضای مدت در نکاح موقت
از دیگر راه‌های منحل شدن نکاح موقت، انقضای مدت یا خاتمه یافتن مهلت آن میباشد. همان‌طور که بیان شد از جمله تضادهای عقد موقت با عقد دائم، این میباشد که عقد موقت، محدود به مدت زمان است.
برای مثال، عقد موقت به‌منظور مدت ۵ سال بسته می‌شود. به همین علت، پس از اینکه مدت صیغه به اتمام رسید، عقد خود به خود فسخ گردیده و از بین می‌رود.
3) مرگ یکی از زوجین
یکی دیگر از راه‌های منحل شدن نکاح موقت، مرگ یکی از زوجین میباشد. اصولا با فوت شدن زوج یا زوجه، عقد نکاح، فسخ می‌گردد و از این حیث، بین عقد دائم و عقد موقت، تفاوتی وجود ندارد.
4) فسخ نکاح
منحل شدن به واسطه فسخ نکاح از دیگر راه‌های انحلال عقد موقت است. فسخ ازدواج تنها در شرایط بیان شده در قانون، امکان‌پذیر میباشد. در قانون مدنی، عیوب مختص زوج و زوجه بیان شده است که از جمله موارد فسخ نکاح، تدلیس و تخلف از شرط صفت است.
شرایط فسخ عقد موقت از طرف زن
همانگونه که می‌دانیم، در ازدواج دائم در حالی که عمدتا شوهر حق طلاق و خاتمه دادن یک جانبه به عقد نکاح را داشته باشد ولی در موارد ویژه قانونی مانند حق فسخ، شرط ضمن عقد و عسر و حرج زن، زوجه هم قادر است به منظور طلاق یک جانبه یا خاتمه دادن به عقد به صورت قانونی اقدام کند.
همچون ازدواج دائم، در عقد موقت هم در موارد ویژه این قابلیت برای زوجه وجود داشته که به صورت یک جانبه به صیغه موقت پایان داده و به منظور باطل کردن صیغه محرمیت اقدام کند. این مواردبه شرح زیر است:
دارا بودن وکالت برای بذل مدت: در صورتی که، در روند صیغه محرمیت، مرد به زوجه وکالت برای بهشش مدت دهد، زوجه حق دارد به منظور باطل نمودن صیغه موقت، از راه بخشش مدت اقدام کند. لذا، باید بگوییم از راه‌های باطل کردن صیغه موقت، برخورداری از وکالت جهت بخشش مدت است.
عسر و حرج زوجه: در مواردی که مدت صیغه محرمیت طولانی است و زن بنا به عللی از جمله سوءمعاشرت شدید مرد، اعتیاد یا وجود بیماری روانی در وی در عسر و حرج یعنی سختی و مشقت بسیار قرار گیرد، او حق دارد با مراجعه به دادگاه خانواده، تقاضای الزام شوهر به بخشش مدت را به دادگاه تسلیم و صدور رای بر الزام مرد به بخشش مدت را تقاضا کند.
فسخ صیغه موقت: از دیگر روش‌های باطل کردن صیغه محرمیت، فسخ ازدواج موقت است؛ با این بیان که، فسخ ازدواج مختص ازدواج دائم نبوده و در صیغه موقت هم اگر یکی از شرایط فسخ همچون جنون شوهر وجود داشته باشد، زن حق دارد با مراجعه به دادگاه خانواده اقدام به منظور فسخ و باطل کردن صیغه موقت کند.
عده عقد موقت
آن‌طور که وکیل باتجربه حقوقی بيان می‌کند: عده زوجه در عقد موقت در صورت بذل مدت و انقضای مدت مطابق با قانون مدنی، دو طُهر میباشد؛
اما در صورتی‌که زوجه متناسب با سن می‌بایست عادت زنانگی داشته باشد. اما بنا به عللی عادت زنانگی نبیند، مدت عده چهل و پنج روز خواهد بود. در صورتی‌که هم در ضمن عقد موقت مرد فوت نماید. زوجه می‌بایست مدت عده وفات که چهار ماه و ده روز است را عده نگاه دارد.
آثار بذل مدت در عقد موقت
همان‌طور که در نکاح دائم، جاری شدن طلاق دارای آثار مختص به خود است، بذل مدت عقد موقت هم دارای آثار مختص به خود میباشد. آثار بخشش مدت در نکاح موقت به شرح زیر است:
اتمام رابطه زوجیت: خاتمه یافتن رابطه زوجیت میان زوج و زوجه از مهمترین آثار بذل مدت میباشد.
از دیگر آثار بذل مدت در عقد موقت مجبور شدن زوجه به رعایت عده عقد موقت است. که رعایت عده نسبت به شرایط زوجه به شرح ذیل میباشد:
- 2 طهر در زوجه‌ای که عادت زنانگی می‌شوند.
- 45 روز در زوجه‌ای که به سن یائسگی نرسیده ولی عادت زنانگی منظمی ندارند.
- برای زنان باردار تا زمان وضع حمل.
- زوجه یائسه و باکره عده ندارند.
از بین رفتن شرط انفاق: باید توجه داشت نفقه خود به خود در نکاح موقت راه ندارد. جز آن‌که زوجین آن را شرط نموده باشند که بعد از بذل مدت عقد موقت زوج دیگر وظیفه‌ای بر انفاق و پرداخت نفقه نخواهد داشت.
مشاوره با وکیل در خصوص شرایط فسخ صیغه موقت:
دفتر وکالت حامد امیری یکی از بهترین وکیل در اصفهان، با بیش از یک دهه سابقه درخشان در پرونده های متعدد و اخذ آراء موفق آماده ارائه کلیه خدمات حقوقی اعم از مشاوره های تخصصی، قبول وکالت، نگارش حقوقی و تنظیم قراردادها در تمامی موارد دعاوی حقوقی، امور کیفری، دعاوی خانواده، امور تعزیرات، اداره کار به هموطنان گرامی میباشد.
پذیرش حضوری: شنبه تا سه شنبه از ساعت ۱۶:۳۰ لغایت ۲۰:۳۰
پذیرش غیر حضوری: در تمامی ایام هفته از ساعت ۱۳:۰۰ لغایت ۱۶:۰۰
مشاوره فوری: در تمامی ایام هفته از ساعت ۸:۳۰ لغایت ۲۳:۰۰
آدرس دفتر وکالت: اصفهان، خیابان سجاد، ابتدای خیابان قائم مقام فرهانی، مجتمع شیخ بهایی طبقه اول واحد ۱۱
جمع بندی
آن‌طور که از مطالب فوق می‌شود نتیجه گرفت این است که از جمله اقسام عقد نکاح، عقد نکاح موقت است. تعیین مهریه نکاح موقت و مدت آن، یکی از شرایط صحت نکاح موقت است.
فسخ نکاح موقت، به معنی خاتمه یافتن نکاح موقت، از طریق اتفاقات یا اجرای اقداماتی مختص است. از جمله راه‌های منحل شدن عقد موقت پایان مدت، بذل مدت، مرگ یکی از زوجین یا فسخ یک جانبه نکاح موقت، هستند. در صورت وجود موارد منحل شدن نکاح موقت، زوجین حق دارند نسبت به منحل شدن عقد موقت اقدام کنند.