مسئولیت مودع در عقد ودیعه! مودع و مستودع چیست؟مستودع در حقوق

ودیعه به معنای سپرده است و در اصطلاح حقوقی به معنای عقدی است كه به وسیله ی آن، یك نفر مال خود را به دیگری می‌سپارد تا وی آن را بدون دریافت اجرت نگاه داری و حفاظت نماید. مودع، ودیعه، امین یا مستودع سه عنصری هستند که جهت آشنایی با مسئولیت مودع در عقد ودیعه معرفی و شناسایی  آن ها ضروری می باشد.

مودع کیست؟

“مودع ” همان ودیعه‌گذار یا کسی است که مالی را به دیگری می سپارد.

مستودع کیست؟

” مستودع ” که امین نیز خوانده میشود، مسئولیت نگه داری از ودیعه را می پذیرد.

از جمله شرایط اصلی در ودیعه این است که  باید مجانی باشد؛ در غیر این صورت اصل قضیه زیر سوال رفته و به طور کلی، مسئله عقد مطرح نخواهد بود. در این صورت می توان گفت موضوع اجاره است و در اجاره امین، اجیر خوانده می شود.

عقد ودیعه مانند هر عقد دیگر دارای شرایطی است که طرفین ملزم به رعایت آن هستند. ودیعه با ایجاب و قبول ممکن می گردد و طرفین آن باید دارای اهلیت باشند. اگر مالی که به امین تحویل داده می شود از جانب فرد محجور باشد، امین موظف است آن مال را به ولی یا سرپرست ولی تحویل دهد. درصورتی که مال به خود محجور تحویل داده شود، امین در مقابل تلف شدن مال مسئول است.

ودیعه در زمره ی عقود عهدی است. مستودع در این مورد عهد می کند که از مال امانی محافظت کرده و در زمان مقرر آن را به مودع تحویل دهد. براساس ماده ۶۱۱ قانون مدنی «ودیعه عقدی جایز است». لذا مودع و مستودع هر زمان که بخواهند می توانند  آن را به هم بزنند. در بخش های بعدی شرایط عقد ودیعه، مسئولیت مودع و تعهدات امین شرح داده خواهد شد.

شرایط عقد ودیعه

با توجه به مقدمه ی فوق، شرایط عقد ودیعه را به شرح ذیل می توان بیان نمود.

– ودیعه در زمره ی عقود معین می باشد. با توجه به این که تمامی عقود معین باید شرایط ماده ی ۱۹۰ قانون مدنی را داشته باشند. در عقد ودیعه نیز این شرایط وجود دارد که عبارتند از معین بودن موضوع، مشروعیت، رضایت امین و مودع و اهلیت دو طرف.

– مطابق ماده ۶۰۸ قانون مدنی، در عقد ودیعه ایجاب مودع (ودیعه‌گذار) و قبول مستودع (ودیعه‌گیر) ضروری می باشد. لذا در ودیعه قبول امین واجب است.

– مستودع در عقد ودیعه امانت را مجانا محافظت می نماید. در صورتی که اجرتی دریافت نماید، امین که امانت را نگاه می دارد، اجیر است و دیگر عقد ودیعه نیست و اجاره می باشد.

– در عقد ودیعه لازم نیست مودع مالک مالی باشد که به ودیعه گذارده می شود.  با استناد بر ماده ۶۰۹ قانون مدنی، فردی که مالی را به ودیعه می گذارد می تواند مالک، قائم مقام مالک باشد. همچنین فردی که از طرف مالک صراحتاً یا ضمناً مجاز اعلام شود می تواند مال را به ودیعه بگذارد. در این صورت، اجیر که مال غیر را جهت انجام فعالیتی در دست دارد، می‌تواند با اجازه مالک آن را ودیعه گذارد.

برخی از نمونه های مال ودیعه

• مالی که به همسایه سپرده می شود. حتی اگر نامی از عقد ودیعه به میان نیاید.
• اماناتی که به نگهبانی ادارات تحویل داده می شود مانند اسلحه ، موبایل و ..
• کفشداری ها که در مساجد و اماکن دیگر کفش افراد را به امانت نگهداری می کنند.
• صندوق امانات در ادارات، را می توان از دیگر نمونه های عقد ودیعه به شمار آورد.

تعهدات مودع در عقد ودیعه

مودع که  مالک یا قائم مقام مالک می باشد، طبق (ماده ی ۶۰۹ قانون مدنی) می‌تواند مالی را به ودیعه بگذارد. این فرد به عنوان یکی از طرفین عقد ودیعه مسئولیت هایی به عهده دارد که در اینجا به این وظایف اشاره می نماییم.

1- پذیرفتن مال در صورت فسخ ودیعه

مودع موظف است مالی را که به امانت گذارده، در صورت فسخ عقد بپذیرد. یعنی اگر به هر دلیل عقد ودیعه از سوی مستودع فسخ شود، مودع باید مال امانی را بپذیرد‌.

2- تامین هزینه ی نگهداری مال امانی

مسئولیت دیگر مودع یا امانت‌گذار این است که مخارج حفظ و نگهداری مال مورد ودیعه را تامین نماید. طبق ماده ۶۳۳، مودع  باید مخارجی را که امانت دار برای حفظ مال ودیعه صرف نموده است به او پرداخت نماید. طبق ماده ۶۳۴، زمانی که رد مال مستلزم مخارجی باشد بر عهده امانت گذار است که آن را بپردازد.

تعهدات مستودع (امین) در عقد ودیعه

مستودع با قبول عقد ودیعه، مسئولیت حفاظت و نگهداری از مالی را که مودع به او سپرده است به عهده گرفته و موظف است مطابق تعهدات ذیل عمل نماید.

– از مال ودیعه حفاظت نماید

مستودع موظف است از مال مراقبت های لازم را به عمل آورد و طبق متعارف عمل کند. در غیر این صورت، ضامن مال امانی است.

– از مال امانی استفاده نکند

اموالی که در عقد ودیعه به امانت گذاشته میشود متعلق به صاحب مال است و مستودع حق استفاده شخصی ازآن ها را ندارد.  در شرایطی که ضمن عقد ودیعه به صراحت یا ضمنا اجازه استفاده از مال امانی به امین داده شود، می تواند از مال استفاده نماید.

– عین مال امانی را به مودع باز گرداند

امین ملزم است همان مالی را که در عقد ودیعه ملزم به حفاظت از آن شده است به ودیعه گذار بازگرداند. لذا استرداد عوض یا بدل مال امانی مورد قبول نیست. تنها در شرایطی که مال قهراً گرفته شده یا توسط او تلف شده باشد می تواند عوض، مثل یا قیمت آن را پرداخت نماید.

–  امین مسئول اتلاف مال امانی است

در صورت تلف شدن مال توسط امین یا ورثه باید مسئولیت آن را بپذیرد. همچنین در شرایطی که در نگهداری مال تعدی نماید. مسئول تلف شدن مال خواهد بود‌. در غیر این صورت مستودع مسئول نقصان یا تلف شدن مال نخواهد بود.

– بازگرداندن مال به صاحب واقعی آن

مستودع موظف است مال را به صاحب اصلی آن بازگرداند. درصورتی که  اثبات شود فرد دیگری مالک است باید مال را به صاحب اصلی آن بازگرداند.

امیدواریم با مطالعه ی این مقاله اطلاعات لازم را در ارتباط با ودیعه کسب نموده باشید. با افزایش اطلاعات خود و انتخاب یک وکیل خوب، از مواجهه با اتفاقات ناگوار در امان بمانید. در این خصوص دفتر وکالت حامد امیری وکیل پایه یک در اصفهان آماده انجام خدمات وکالت و مشاوره به مراجعین محترم می باشد.